Morgunblaðið - 01.02.1985, Qupperneq 23

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 1. FEBRÚAR 1985
23
Hér á miðri vesturströnd Grænlands fundust múmíurnar.
dauðann eru skýrðar út í bókinni.
Þeir töldu að við dauðann færu
menn yfir á annað tilverusvið og
stunduðu þar veiðar. Þess vegna
var nauðsynlegt að búa hina
látnu vel út. Samkvæmt trú eski-
móa lifðu sumir þeirra sem látn-
ir voru neðansjávar og veiddu
þar, en aðrir veiddu hirti og önn-
ur landdýr á himnum. Þriðji
staðurinn var sýnu verstur og
nokkurs konar helvíti veiði-
mannsins. Þann stað gistu lélegir
veiðimenn og konur með ljótt
húðflúr. Þar sátu hinir látnu,
öldungis máttvana, og reyndu að
fanga sumarfiðrildi sem flugu
hjá, með munninum. Var það
einasta fæða þeirra á þessum
óyndislega stað.
Elstu leifar sem
fundist hafa
t ágústmánuði árið 1978 lá
fyrir að líkamsleifarnar væru frá
árinu 1475 og voru skekkjumörk
talin 50 ár. Þessi niðurstaða
vakti mikla athygli því hér voru
fundnar elstu heillegu manna-
leifar á gjörvöllu norðurheim-
skautssvæðinu. Þarna gat að líta
fólk það sem íslensku og nor-
rænu landnemarnir kölluðu
skrælingja. Sökum frosts og
þurrka voru líkamsleifarnar svo
vel varðveittar sem raun ber
vitni.
Rannsóknirnar hófust með
röntgenmyndatökum sem gerðu
kleift að ákvarða kyn og aldur.
Þannig var unnt að afla upplýs-
inga um hvort beinsjúkdómar,
berklar eða holdsveiki hefðu
herjað á þetta fólk auk þess sem
rannsaka mátti ástand innri líf-
færa með tilliti til sjúkdóma.
Eldra barnið, fjögurra ára gam-
all drengur, þjáðist af kalkskorti
og það ásamt öðrum vísbending-
um sannfærði vísindamennina
um að hann hefði verið mongól-
íti.
Þá kom einnig í ljós að ein
helsta meinsemd samtímans,
skemmdar tennur, var óþekkt
fyrirbrigði á þessum tíma. Tenn-
urnar voru slitnar vegna þess að
eskimóarnir beittu þeim þegar
skinn voru verkuð, en engar hol-
ur var í þeim að finna.
Húðflúr
Með því að beita infrarauðri
ljósmyndatækni kom í ljós húð-
flúr á andliti kvenfólksins. Húð-
flúr er þekkt um allan heim og
líkur benda til að siður þessi hafi
fest rætur hjá eskimóum í kring-
um árið 500. Siðurinn lagðist af
þegar trúboðar komu til Græn-
lands en þeim þótti þetta óguð-
legt hátterni. Margir hafa reynt
að ráða í hvaða tilgangi húðflúr-
ið gegndi meðal eskimóa. Við
þessu hefur enn ekki fengist
tæmandi svar en fræðimenn
munu sammála um að eskimó-
arnir hafi talið það búa yfir dul-
rænu afli. Eskimóar í Kanada
töldu að húðflúr kæmi í veg fyrir
léttasótt en eskimóar í Síberíu
töldu það gagna gegn ófrjósemi.
Veiðimaður einn frá suðurodda
Grænlands sagðist hafa látið
húðflúra sig til þess að hákarl,
sem hann hafði eitt sinn hæft
með skutli sínum, þekkti sig ekki
aftur og gerði sér lífið leitt. Eski-
móarnir virðast hafa talið að
húðflúr gerði karlmennina að
betri veiðimönnum og konurnar
að betri húsmæðrum. Veiðimenn
á Austur-Grænlandi voru með
húðflúr á höndunum til að auð-
velda veiðarnar. Á 18. öld þegar
danski trúboðinn Hans Egede
var að störfum á Grænlandi var
það trú manna að hauskúpur
kvenna, sem hefðu ljótt húðflúr í
jarðlífinu, væru notaðar undir
lampaolíu í ríki dauðans.
Húðflúr gegndi einnig hagnýtu
hlutverki því þannig mátti auð-
kenna ættbálka og fjölskyldur.
Fatnaöur
Fatnaður fólksins við Qilakits-
ok var svo vel varveittur að unnt
var að rannsaka hann nákvæm-
lega. í ljós kom að í raun er eng-
inn munur á fatnaði þessa fólks
og þeim sem notaður var á
Grænlandi ailt fram á þessa öld.
Eskimóarnir höfðu náð full-
komnun í gerð fatnaðar fyrir 500
árum og öll frekari þróun óþörf.
Þegar byssur komu til sögunnar
gjörbreyttust veiðiaðferðir eski-
móanna en fatnaðurinn hélst
ófcreyttur. Hann var hlýr og
hindraði ekki hreyfingar manna.
Norrænum mönnum tókst aldrei
að búa til fatnað í líkingu við
þann sem eskimóar klæddust.
Fæðan
Ekki kom á óvart að mataræði
fólksins við Qilakitsok var mjög
líkt mataræði þeirra sem búa á
þessum slóðum nú á dögum.
Fram kom að fólk þetta var lús-
ugt því lýsnar höfðu varðveist
jafn vel og líkamsleifarnar.
Rannsóknir staðfestu einnig
gamla kenningu þess efnis að
eskimóarnir hefðu lagt sér lýsn-
ar til munns.
Einnig kom í ljós að fæða
fólksins var menguð, einkum af
þungum málmum. Unnt var að
sannreyna þetta með því að bera
saman kvikasilfursinnihald í
hári múmíanna og í hári núlif-
andi Grænlendinga. Fyrir 500 ár-
um var mengunin ekki jafn mikil
og nú en samt var að finna
umtalsvert magn af kvikasilfri,
kadmíni, blýi, kopar og seleni í
fæðu fólksins.
Hópar vísindamanna hafa gert
kleift að draga upp nokkuð heil-
lega mynd af lífi fólksins við Qil-
akitsok fyrir 500 árum. Þó er
ýmsu enn ósvarað og enn er ekki
vitað hvað dró konurnar sex og
börnin tvö til dauða.
Nils J. Briiiin er íréturitari Mbl. á
Grænlandi.

LAUNÞEGAR!
Vinsamlegast athugið að síðasti skiladagur
skattframtala 1985 er ^
[»15i m :íl 7;1 ;1
Síðasti skiladagur fyrir einstaklinga með sjállstæðan atvinnurekstur er 15. mars.
L Ríkisskattstjóri
Góð
kaup
Medisterpylsa nýlöguð kr. kg.
130,00
’aprikupylsa aðeins kr. kg.
130,90
Óðalspylsa kr. kg.
130,00
Cjötbúðingur kr. kg.
130,00
Kindakæfa kr. kg.
155,00
Kindabjúgu kr. kg.
153,00
Kindahakk kr. kg.
127,00
10 kg. nautahakk kr. kg.
175,00
Hangiálegg kr. kg.
498,00
Malakoff álegg kr. kg.
250,00
Spægipylsa í sneiðum kr. kg.
320,00
Spægipylsa í bitum kr. kg.
290,00
Skinka álegg kr. kg.
590,00
London lamb álegg kr. kg.
550,00
Bacon sneiðar kr. kg.
135,00
Bacon stykki kr. kg.
125,00
Þessi verö eru tangt
undir heildsöluveröi
Geríö gód kaup.