Morgunblaðið - 24.02.1985, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, SUKNUDAGUR 24. FEBRÚAR 1985
B 21
sýningu, sem hér var haldin, og
fylgdist vel með öllu.
IV
200 nemendur
Árið 1980 fékk Myndlistarskól-
inn alla hæðina hér til umráða eða
380m*. Um þessar mundir starfa 8
kennarar við hann og auk þess
koma hingað 4 til 6 gestakennarar
á hverjum vetri og kenna einn
mánuð í senn. Tala nemenda er nú
komin upp í 200. Starfsemin er
tvíþætt. Ánnars vegar er öflugt
námskeiðahald í hinum ýmsu
greinum sjónmennta og hins veg-
ar starfræksla fullgilds dagskóla,
sem sniðinn er eftir því, er tíðkast
við Myndlista- og handiðaskóla ís-
lands. Sömu kröfur eru gerðar við
báða skólana hvað varðar inntöku
nýrra nemenda og við námsmat.
Nú geta nemendur lokið listnámi
sinu hér og á næsta vori, 1985,
mun Myndlistarskólinn á Akur-
eyri brautskrá nemendur, sem
lokið hafa fjögurra ára fullgildu
námi i málunardeild. Með þvi er
mikilvægum áfanga náð i sðgu
skólans. Árið 1978 var hafin sam-
vinna við Menntaskólann á Akur-
eyri. Kemur myndlistarbraut hans
bæði inn á námskeiðin og dagskól-
ann. Fyrstu stúdentar á myndlist-
arbraut munu útskrifast i vor. Ég
er mjög ánægður með samstarfið
við MA. Tryggvi Gíslason skóla-
meistari hefur sýnt eindreginn
vilja til þess að vel megi takast og
jafnframt gerir hann mjög
ákveðnar kröfur, sem ég kann vel
að meta.
Málefni skólans hafa nú fengið
ítarlegri umfjöllun í ráðuneyti og
Fjárveitinganefnd. Framlag rikis-
ins til skólans hækkaði um 80%
milli áranna 1983—1984 og á fjár-
lögum 1985 kemur skólinn inn sem
sérliður i fyrsta sinn, auk þess
sem framlagið hækkar enn veru-
lega og verður kr. 1.600.000 árið
1985. Þessar góðu undirtektir
verða forráðamönnum Myndlist-
arskólans mikil hvatning.
V
Hönnunardeildir
Þá nálgumst við það viðfangs-
efni, sem væntanlega mun vekja
sérstaka athygli á skólanum á
næstu árum. — Já, það er fyrir-
hugað að hefja starfrækslu hönn-
unardeilda næsta haust og hefur
verið gengið frá ráðningu hönnun-
ar til að veita deildinni forstöðu.
Einnig hefur skólameistari Verk-
menntaskólans á Akureyri, Bern-
harð Haraldsson, lýst sig reiðubú-
inn til samstarfs og samvinnu
skólanna á þessu ári. Ég bind
miklar vonir við þessi áform og
hefi kynnt mér þátt listamann-
anna í margvíslegri hönnun er-
lendis. Englendingar leggja sér-
staka áherslu á þessi mál og því
heimsótti ég m.a. Central Scool of
Art & Design í London. Þar komst
ég að raun um, að það er með ólík-
indum hve fjölþætt verkefni geta
beðið listamanna á sviði iðnaðar.
— Því til áréttingar sýndi Helgi
mér þykka bók, sem þessi enski
skóli gaf út árið 1982. Þar er gerð
grein fyrir viðfangsefnum fjölda
hönnuða og kennir þar ýmissa
grasa. Listamenn leggja þar á ráð-
in um ytra útlit smárra og stórra
hluta, allt frá eldhúsáhöldum og
leikföngum upp í bíla og gervi-
hnetti. I bókinni er vitnað í um-
mæli Margaret Thatcher þar sem
hún leggur áherslu á gildi hönn-
unar fyrir breskan iðnað, ef hann
á að standast samkeppni á heims-
markaði. Er nú svo komið, að þau
framleiðslufyrirtæki á Englandi,
sem ekki sjá sér fært að ráða sér
hönnuði, fá ókeypis hönnunar-
þjónustu á vegum ríkisins, til þess
að þau dragist ekki aftur úr og
spilli fyrir öðrum. Ég bið Helga að
gera nánari grein fyrir stefnu
Myndlistarskólans á þessu sviði.
— Eins og þú vékst að hér að
framan lauk gerð áætlunar um
þróun skólans 1983—1990 sumarið
1983. Samkvæmt henni er gert ráð
fyrir því að stofnaðar verði hönn-
unardeildir við skólann. Hug-
myndin að stofnun þessara deilda
er ekki ný. Við höfum undanfarin
ár bent á nauðsyn þess að mennta
hér góða hönnuði. En nú teljum
við það orðið svo brýnt fyrir ís-
lenska iðnþróun, að tekið verði á
markvissan hátt á þessum mikil-
væga grundvallarþætti. Við, sem
að þessari áætlun höfum unnið,
erum þess fullviss, að við íslend-
ingar höfum alla aðstæður og
möguleika til þess að ná betri
árangri á sviði vandaðrar iðnaðar-
framleiðslu. Hluti framleiðslu-
þáttanna er fyrir hendi, hæfir iðn-
aðarmenn, vélar og aðstaða, en
hönnunarþættinum hefur verið
mjög ábótavant. Hann hefur því
miður oft gleymst. Frá þessu eru
þó ánægjulegar undantekningar.
Það hefur komið í Ijós, að þegar
íslensk fyrirtæki hafa lagt áherslu
á hönnunarþáttinn, hefur árangur
ekki látið á sér standa.
Þegar talað er um góða hönnun,
er einkum átt við tvennt, þ.e. fag-
urfræðilegt útlit og notagildi. Ef
annan þessara tveggja þátta vant-
ar, hlýtur framleiðslan að vera
dæmd til að mistakast sem sölu-
vara. Gæðamat fólks er og hefur
verið að breytast og fyrir því eru
margar og margslungnar orsakir.
En vantrú fólks á því, sem íslenskt
er, má ugglaust rekja til þess m.a.
að aðrar þjóðir standa okkur mun
framar hvað alla hönnun snertir.
Enda hafa þær þjóðir sem státað
geta af góðri hönnun hvergi spar-
að, þegar stofnanir á borð við list-
iðnað- og hönnunarskóla hafa ver-
ið annars vegar. Traustið kemur
með vandaðri hönnun, endur-
skipulagningu fyrirtækja og sam-
ræmingu á framleiðslunni. Þetta
er sá grundvöllur, sem traustur
útflutningsiðnaður hlýtur að
byggjast á. Markmið okkar ætti
því að vera, að koma á fót sterkri
og öflugri menntastofnun á sviði
hönnunar hverskonar. Þar sem
listræni þátturinn er forsenda
vandaðrar og góðrar hönnunar er
sjálfsagt og raunar nauðsynlegt
að stofna hönnunardeildir við við-
urkenndan listaskóla þar sem fag-
urfræðilega þættinum er skipað í
öndvegi ásamt öðrum grundvall-
arþáttum hönnunar. Þar er að
finna þann skapandi anda, sem
nauðsynlegur er, og viljann til
sóknar og framfara. Það er sama
hvert litið er, hvarvetna blasa við
verkefni fyrir sérmenntað fólk á
þessu sviði, í rafeindaiðnaðinum,
húsgagnaiðnaðinum, skinnaiðnað-
inum, ullariðnaðinum og fjöl-
mörgum öðrum greinum. Með til-
liti til þeirrar fjölbreyttu iðnað-
arstarfsemi, sem fyrir er á Akur-
eyri, teljum við eðlilegt að hér rísi
öflugur myndlista- og hönnun-
arskóli. Til þess hníga bæði félags-
leg og menningarleg rök. Rík
áhersla yrði lögð á nána samvinnu
skólans við iðnfyrirtæki, verk-
smiðjur og Verkmenntunarskól-
ann á Akureyri. Að okkar dómi er
nauðsynlegt að samstarf verðandi
iðnaðarmanna og hönnuða hefjist
á neðan á námi stendur. Slíkt er
vænlegra til farsællar samvinnu
og árangurs í framtíðinni. Fagleg-
ur þáttur hönnunarnámsins yrði
innan veggja Myndlistarskólans á
Akureyri, en úrvinnslan og prófun
færu fram á verkstæðum, verk-
smiðjum og í smiðjum Verk-
menntaskólans.
VI
Eftirsóknarvert hús
Af þessum orðum Helga Vilberg
má ráða, að hér er á ferðinni
gagnmerk áætlun, sem væntan-
lega mun gera Myndlistaskólann á
Akureyri að einstæðri stofnun í
íslensku skólakerfi. Þá vaknar sú
spurning, hvort ekki sé þegar
tímabært, að skólinn komist í eig-
ið húsnæði.
— Það er auðvitað ekkert
áhorfsmál. Við erum hér í leigu-
húsnæði, sem er skólanum kostn-
aðarsamt, auk þess sem það er
óneitanlega óþægilegt að vera hér
uppi á fjórðu hæð. Við sjáum eftir
þeim fjármunum, sem Akureyr-
arbær leggur okkur til og fara til
greiðslu á húsaleigu. Bærinn hefur
hins vegar verið að gera upp göm-
ul hús, sem ennþá er óráðstafað.
Þar kemur helst til greina gamli
barnaskólinn (Hafnarstræti 53),
sem Soffía Guðmundsdóttir benti
á sem æskilegt húsnæði fyrir
listasafn i þætti hjá þér. Auðvitað
er listasafn nauðsynleg stofnun
hér á Akureyri og síst ætti ég að
mæla gegn þvi. En við rennum eigi
að siður hýru auga til barnaskól-
ans fyrir starfsemi Myndlistar-
skólans. Það er ekki ný hugmynd.
Fyrir nokkrum árum vöktu þrir
bæjarfulltrúar máls á þvi, hvort
þetta húsnæði myndi ekki einmitt
henta skólanum. Það voru þeir
Tryggvi Gislason, Gísli Jónsson og
Helgi Guðmundsson. Nú vill svo
til að þeir eru allir hættir störfum
í bæjarstjórn. Þrátt fyrir það höf-
um við árætt að senda nýlega bréf
til bæjarstjórnar þess efnis, að
þetta húsnæði yrði vel þegið, ef
skólanum stendur það til boða að
loknum endurbótum. Á aðalhæð
þessa gamla húss myndu fást fjór-
ar rúmgóðar kennslustofur, jafn
stórar hæðinni hérna. En auk þess
væri hægt að innrétta rúmgóðan
fyrirlestrasal i risi og á jarðhæð
yrði aðstaða fyrir verkstæði. Ég
vona að sú ósk okkar rætist og
þurfi samt ekki að koma i veg
fyrir uppbyggingu listasafns á
Ákureyri. Þess verður heldur ekki
langt að bíða að það verði til.
Við Helgi Vilberg göngum nú
yfir i kennslustofur. I málunar-
deild standa nemendur eða sitja
við trönur og vinna af kappi við
myndir af nöktu „módeli". Fyrir-
myndin er horfin á braut, enda
eru málverkin öll komin vel á veg,
ýmsum hindrunum hefur verið
rutt úr vegi og hljóðlát sköpunar-
gleðin greinileg í öruggum vinnu-
brögðum. { næstu stofu móta
menn ýmis form i leir. Þar er
hvíldarstund og nemendur spjalla
saman. Við Helgi göngum inn í
þriðju skólastofuna, sem er þakin
glaðlegum listaverkum, máluðum
með þekjulitum. Hér hafa ýngstu
nemendur verið að verki. í skólan-
um geta menn hafið listnám 5 ára
gamlir. Ekki er að efa, að hér er
lagður grundvöllur að nýjum við-
horfum til myndmenntar og listar.
Um það segir Helgi Vilberg; — Ég
er ekki viss um að nemendum sé
ævinlega ljós tilgangurinn með
skólagöngu sinni. En þó veit ég, að
aðalástæða þess að fólk vill ganga
í þennan skóla er öllum sameigin-
leg. Það er að vilja leita á nýju
stigu, að fullnægja þrá sinni og
láta vonir sinar rætast. Þess
vegna er það eitt af höfuðmark-
miðum skólans að hlú að þroska-
þrá nemenda sinna og vekja með
þeim listræna áhuga og víðsýni.
En það er hvorki einfalt né vanda-
lítið verk.
Það er von mín að Myndlistar-
skólinn á Akureyri geti orðið nem-
endum að nokkru liði í því efni, að
auka skilning þeirra á hinum
æðstu gildum lífsins, veki með
þeim tilfinningu fyrir fegurðinni,
sem ekki er mynd einhvers sem
augað nemur, heldur mynd sem
lifir í hjartanu og ómar í sálinni.