Morgunblaðið - 27.02.1985, Page 37

Morgunblaðið - 27.02.1985, Page 37
MORGUNBLADID, MIDVIKUDAGUR 27. FEBRÚAR 1985 37 Frumvarp um náttúruvernd: 66 „Ekki spillist að óþörfu líf og land — „né mengist sjór, vatn eða andrúmsloft“ Ragnhiidur Helgadóttir, menntamálarádherra, hefur lagt fram stjórnarfrumvarp til laga um náttúruvernd. Frumvarpið er í fimm köflum og þrjátíu og átta greinum og fjallar um markmið, gildissvið, stjórn náttúrverndarmála, umgengnis- rétt og umgengnisskyldur, friðlýsingu og ýmis ákvæði. Fyrsti kafli laganna (markmið) hljóðar svo: „Sá er tilgangur laga þessara, að samskipti manns og náttúru verði með þeim hætti, að ekki spillist að óþörfu líf og land, né mengist sjór, vatn eða and- rúmsloft. — Lögin eiga að tryggja eftir föngum þróun ís- lenzkrar náttúru eftir eigin lögmálum, en verndun þess, sem þar er sérstætt eða sögulegt. — Með lögum þessum er stefnt að því að auðvelda þjóðinni um- gengni við náttúru landsins og auka kynni af henni." Frumvarpið er samið að til- hlutan Náttúruverndarþings. í meðförum menntamálaráðu- neytis vóru gerðar á því lítils- háttar breytingar og lagfær- ingar í samráði við formann Náttúruverndarráðs. Helztu breytingar frá gildandi lögum: • Efnisröðun er töluvert frá- brugðin • Fyllri ákvæði eru um það, hvernig framfylgja megi ákvörð- unum um náttúruverndarmál, sérstaklega um ýmsa stjórnsýsluþætti • Tengsl Náttúruverndarráðs við náttúruverndarnefndir er styrkt og valdi dreift í sambandi við meðferð stað- og héraðs- bundinna mála Kagnhildur Helgadóttir • Skýrari reglur eru settar um almannarétt; kveðið nánar á um skyldur og réttindi bæði landeig- enda og almennings • Lögð er áherzla á að tryggja svo sem aðstæður leyfa viðun- andi umgengni úti í náttúrunni • Sett eru ákvæði um tillit til sjónarmiða náttúruverndar við skipulagsgerð • Reglur um friðlýsingu eru samræmdar • Fyllri ákvæði eru um náttúru- minjaskrá • Meðferð friðlýsingarmála er gerð einfaldari • Numin eru úr gildi nokkur úr- elt lagaákvæði. Kjartan Jóhannsson: Frelsi í útflutnings- verzlun — tillaga til þingsályktunar „Alþingi ilyktar að fela viðskipta- ráðherra að gefa útflutning á vörum frá landinu frjálsan í stað þess að binda hann leyfum eins og nú er gert... Felur Alþingi ráðherra að breyta ákvæðum reglugerðarinnar til samræmis við framangreindan vilja sinn.“ Þannig hljóðar tillaga til þings- ályktunar sem Kjartan Jóhannsson og fimm aðrir þingmenn Alþýðu- flokks flytja. í greinargerð segir að á sama tíma og innflutningur hafi verið að mestu frjáls ríki alger leyfisbinding á útflutningi, sem auki á skrifræði og feli i sér skömmtunarkerfi. Skömmtunar- kerfið dragi úr frumkvæði og nýj- ung og þrótti i útflutningsverzlun- inni. Hvaða nauðsyn ber til að kinda- kjötsútflutningur sé á einni hendi spyrja flutningsmenn og í greinar- gerð. Iðnþróunarsjóðir landshluta: Efling atvinnulífs í strjálbýli — Hluti af „jómfrúrræðu" Óla Þ. Guðbjartssonar (S) HÉR FER á eftir kafli úr fyrstu þingræðu Óla Þ. Guðbjartssonar (S), er hann mælti fyrir frumvarpi til laga, sem hann flutti um iðnþróunarsjóði landshluta: Ég mæli hér fyrir frv. til laga um Iðnþróunarsjóði landshluta, sem ég hef leyft mér að leggja fram á þskj. 512. Frumvarp þetta er samið að tilhlutan sveitar- stjórnarmanna og raunar flutt að þeirra beiðni. Það þarf í sjálfu sér ekki að gegna furðu þó að frumvarp af þessu tagi komi ein- mitt úr þessari átt. Fáum ætti að vera ljósara en sveitarstjórnar- fólki sá margháttaði vandi, sem nú steðjar að víða um land um framvindu atvinnuþróunar þess- arar þjóðar. Sá vandi er marg- þættur. Ég á hér vitaskuld ekki við hið hefðbundna og nær árstíða- bundna hlutskipti stjórnmála- manna, Alþingis og ríkisstjórnar auk forystufólks í atvinnulífinu, að finna höfuðatvinnuvegum þjóðarinnar rekstrargrundvöll. Ég á miklu fremur við þau þátt- askil sem að flestra dómi eru að verða í skiptingu mannafla á milli aðalatvinnuveganna, þeirra sem skapa hin raunverulegu þjóðarverðmæti og þjónustu- greinarnar hvíla í rauninni á. Vitaskuld er og verður mikill vaxtarbroddur í þjónustugrein- unum, í þjóðfélagi sem verður æ margslungnara með degi hverj- um, en sá vöxtur á sér þó ætíð þau takmörk sem felast í grósku grunngreinanna þaðan sem þjóð- arauðurinn er sprottinn. Það skiptir því ekkert litlu máli, að menn sameinist um þau megin- verkefni i atvinnumálum íslend- inga á næstu árum og áratugum að stuðla að hagstæðri iðnþróun, enn hagstæðari en í dag, um allt land. Sameinumst um það á þann veg: í fyrsta lagi að beina fjár- magni inn á þær brautir að leiði til hagkvæmrar iðnþróunar og í annað stað að hið takmarkaða fjármagn nýtist sem best í því að verkja hugvit og haga hönd með sem bestum árangri. I þeim til- gangi er frv. þetta til laga flutt til þess að verða lóð á vogarskál og einn af vegvísum á braut farsæll- ar iðnþróunar. í fremur stuttri greinargerð sem frv. fylgir segir með leyfi virðulegs forseta: „Fjöldamörg verkefni líðandi stundar einkennast af þeirri staðreynd, að frumatvinnugrein- arnar tvær, sjávarútvegur og landbúnaður, taka tæpast við meiri mannafla að tiltölu í náinni framtíð. Þegar haft er í huga hve umskipti þessi verða í rauninni snögg og er samtímis í frum- greinunum báðum er ekki að undra þótt margháttaður vandi fylgi, sem erfitt reynist að bregð- ast við.“ Hér er vitaskuld átt við þá staðreynd að það verður nokkurn veginn jafnsnemma að tekin er upp að verulegu leyti skipulögð veiðistjórn í sjávarútvegi sem aftur þýðir takmörkun mannafla og tækja sem áður tæpast þekkt- ist. En svo til samtímis verða kröfur æ háværari um að miða landbúnaðarframleiðsluna við innanlandsmarkað einvörðungu. Hér er í sjálfu sér um svo rót- tækar breytingar að ræða, sem að vísu verða ekki frekar krufnar til mergjar hér, en eru það afdrifa- ríkar um velferð og afkomu al- mennings, að óhjákvæmilegt er að bregðast við þeim á fjölda- mörgum öðrum sviðum á tiltölu- lega skömmum tíma. Og þar er iðnþróun eina raunhæfa lausnar- orðið en á því sviði er margt hæg- ara sagt en gert. í samanburði við búskap og sjósókn er iðnaður hér á landi fremur ung atvinnugrein. Með flestum þjóðum sem fram úr hafa skarað á sviði iðnaðar hefur slík þróun tekið áratugi og hvílt á hefð margra kynslóða. Svo virðist að auki sem Islendingum sé oft ýmislegt betur gefið en að til- einka sér markaðstækni og þá alúð í starfi sem yfirleitt alltaf er lykillinn að árangri á þessum sviðum. Þó ber vissulega að við- Óli Þ. Guðbjartsson urkenna að stundum hefur mjög vel til tekist svo sem um sölu ým- issa sjávarafurða okkar. Því má þó síst gleyma að vöruþróun og markaðstækni er ennþá mikil- vægari þáttur þegar um raun- verulega iðnþróun er að ræða. Sveitarfélög um allt land finna nú æ betur hvar skórinn kreppir í þessu efni. Þess vegna hefur á nokkrum stöðum verið stofnað til sjóðsmyndunar til þess að létta undir í þeirri sókn sem framund- an er. Menn gætu e.t.v. álitið að frv.-flutningur af því tagi sem hér er uppi hafður, væri óþarfur þar sem þegar væru nægilegir möguleikar að ná árangri á þess- um sviðum án slíkrar lagasetn- ingar. Svo er þó ekki, vegna þess að tekjuöflun til þessa verkefnis er þá nær óhugsandi nema ein- ungis frá sveitarfélögunum sjalf- um, sem fyrir eru yfirhlaðin verkefnum. Auk þess sem sam- ræmdar aðgerðir með löggjöf eins og hér er lögð til mun reyn- ast hvati í sjálfu sér til raun- hæfrar iðnþróunar. Skv. 1. gr. þessa frv. er lagt til að landshlutasamtökum sveitar- félaga verði heimilt að stofna iðnþróunarsjóð í landshluta er vera skuli sjálfstæðir sjóðir í eign sveitarfélaganna. Megintilgangi iðþróunarsjóða landshluta er lýst í 2. gr. frv., sem er að efla atvinnu í landshlutunum. Tilgangi sínum skulu sjóðirnir leitast við að ná á eftirfarandi hátt: 1. Með lánveitingum til nýrra framkvæmda einstaklinga, fyrirtækja og stofnana til langs eða skamms tíma. 2. Með lánveitingum til sveitar- félaga til framkvæmda sem beint eða óbeint gætu stuðlað að betri þjónustu við uppbygg- ingu atvinnulífs. 3. Með því að kosta eða styrkja eða veita áhættulán til sér- stakra athugana og áætlunar- gerða í sambandi við nýjar at- vinnugreinar, sem hugsanlega kynnu að þrífast á svæðinu. 4. Með styrkveitingum til hag- nýtra athugana á atvinnulífi svæðisins og möguleikum til atvinnuþróunar. 5. Með því að veita lán eða styrki til vöruþróunar, nýsköpunar, náms o.fl. 6. í seinasta lagi með því að verja fé til hlutafjárkaupa í fyrir- tækjum í landshlutunum skv. samþykkt aðalfundar Lands- hlutasamtaka hverju sinni. f þessari seinustu grein væri í raun opnaður möguleiki á að þessir sjóðir kæmu einnig inn á svið fjárfestingarfélaga. Skv. 3. gr. frv. er lagt til að tekjur iðnþróunarsjóða lands- hluta verði árlegt framlag þeirra sveitarfélaga, sem að hverjum sjóði standa og skal það nema allt að 2% af föstum tekjum þeirra, þ.e. útsvari, fasteignagjöldum og aðstöðugjaldi. Ákveða má með reglugerð, að tiltekinn hluti þessa framlags sé bundin inneign sveit- arfélaga hjá sjóðnum og skal hún þá verðtryggð að fullu. Ef mönnum leikur hugur á að vita, hversu háar upphæðir hér væri um að ræða skv. þessari grein, þá námu heildartekjur sveitarfélaganna í landinu á sl. ári tæpum 4.700 millj. kr., þannig að 2% þeirrar upphæðar myndu losa 90 millj. á ári. Jafnvel helm- ingur þeirrar upphæðar hefði þýðingu énda þótt verkefnið sé í raun gífurlegt. Ótalinn er þó sá tekjuliður, sem er einn megintilgangur þessa frv. en um hann er sérstaklega fjallað í 4. gr. þess. Þar er gert ráð fyrir að raforkuver í hverjum lands- hluta greiði iðnþróunargjald, sem nema á 1% af heildsöluverði orku. 33% þessa gjalds renni óskipt til iðnþróunarsjóðs lands- hlutans, en 67% skiptist milli iðnþróunarsjóða í öllu landinu eftir íbúatölu í hverjum lands- hluta 1. des. árið áður. Sérstaka athygli ber að vekja á því að ekki er gert ráð fyrir sérstökum tekj- um úr ríkissjóði skv. þessu frv. en 1% iðnþróunargjaldið á raforku- heildsöluna er hins vegar ekki óeðlilegur grunnur, m.a. af eftir- töldum ástæðum. Raforka er nær hvarvetna grundvallaratriði við hvers konar iðnþróun. Þess vegna eru fram- farir á sviði iðnaðar og þá allt eins smáiðnaðar sem iðnaðar, sem væri smærri í sniðum, ná- tengd stækkun raforkumarkaðar- ins. í annan stað gilda sömu lögmál um verðmyndun raforku sem annarrar þjónustu til handa atvinnulífi og almenningi að stærð markaðar hefur veruleg áhrif á möguleikana á lækkun verðsins. Þess vegna gæti iðn- þróunargjaldið beinlínis stuðlað að lækkun raforkuverðs með auk- inni raforkunotkun í innlendum iðnaði. Og ennfremur gæti gjald af þessu tagi stuðlað að sparnaði og hagkvæmni í rekstri raforku- veranna. Árið 1984 var heildarraforku- salan 2.666 Gigawatt-stundir að söluverðmæti 2 milljarðar og 184 millj. kr. og 1% næmi því tæpum 22 millj. kr. Virðulegi forseti. Megintil- gangur með flutningi þessa frv. er einmitt sá að stuðla að hag- kvæmri iðnþróun um allt land. Á það legg ég áherslu að lokum máls míns. Eg vona að mál þetta fái hér þinglega meðferð og að lokinni þessari umr. verði því vís- að til 2. umr. og iðnn. þessarar deildar.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.