Morgunblaðið - 28.02.1985, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. FEBRÚAR 1985
Fiskirækt — hug-
sjón eða veruleiki?
eftir Björn G.
Jónsson
Ef til vill er að bera í bakkafull-
an lækinn að ræða fiskiræktar-
mál, en um þessar mundir má víða
sjá þau mál á prenti, og varla sú
ræða flutt að ekki sé minnst á
þennan málaflokk. Má með sanni
segja að þjóðin sé gripin „írafári"
sem er gamalt orðtak yfir þær að-
stæður, þegar óvæntir atburðir
eða málefni koma skyndilega að
fólki, og það veit varla í hvaða átt
það á að snúa sér fyrir fumi og
fáti.
Því verður varla neitað að
stundum er eins og við Islendingar
séum haldnir einhverju tregðu-
lögmáli, og að okkur láti best að
vaða ýmist í ökla eða eyra.
Gagnvart fiskirækt höfum við
sofið á verðinum undanfarin
10—15 ár, og verður það tjón seint
uppunnið. Samt hefur lengi leynst
einhver áhugi á möguleikum þess-
arar greinar, og margir höfðu
gaman af að ræða ýmsa mögu-
leika, og gefa hugmyndafluginu
lausan tauminn, en þegar til kast-
anna kom vildu fáir taka hendurn-
ar fram úr ermunum, enda lítill
stuðningur pólitískur eða fjár-
hagslegur fyrir hendi. Þær fáu
fiskiræktarstöðvar, sem starfað
hafa á undanförnum árum, hafa
átt við mikla erfiðleika að búa,
ekki síst fjárhagslega, og af þeim
sökum gátu þær ekki aflað sér er-
lendrar þekkingar eins og þörf var
á. Erlend þekking barst kannski
mest inn í landið með gestakom-
um erlendra kunnáttumanna og
þá oft vandinn, hvað hægt væri að
nýta eða ekki af þeirra ráðum.
Enn sem fyrr mun ekki neitt gott
hljótast af að harma liðin ár og
tækifæri, betra er að snúa sér að
líðandi stund með framtíðina í
huga.
Mér finnst erfitt að hugsa mér,
að fiskirækt í stórum stíl sem ný
atvinnugrein hljóti ekki að þurfa
einhvern þróunartíma, og þá líka
kannski krefjast einhverra fjár-
hagslegra fórna í byrjun. Hér
vantar starfsreynt kunnáttufólk í
stórum stíl, og það fólk þarf tíma
til að aðhæfa kunnáttu sína að að-
stæðum á hverjum þeim stað, þar
sem fiskeldi á að stunda. Það ligg-
ur í augum uppi, að heppilegra er
fyrir fiskeldisfyrirtæki að byrja í
hóflega stórum stíl meðan verið er
að ná reynslu á hverjum stað, og
geta þá betur axlað ófyrirsjáan-
legar uppákomur sem hljóta alls
staðar að koma til.
Hér á landi er sú hefð á orðin að
fiskeldisfólk er betur launað en í
mörgum öðrum atvinnugreinum,
er kannski tilkomið vegna þess að
fiskeldi er það vandasamt að fólk
sem við það vinnur þarf að hafa
starfshæfni meir en í meðallagi,
svo það geti talist vel hæft til
þeirra starfa. Ekki má gleyma því
að mikið verk er óunnið i ræktun
heppilegra laxfiskastofna. Stofna
sem hæfa til eldis og aðra sem
hæfa til hafbeitar. Hér verður
auðvitað að hefja kynbætur á lík-
legum stofnum, rétt eins og í öðr-
um greinum ræktunarbúskapar.
Flestir vita að hafin er loðdýra-
rækt hér á landi. Ekki hefði þótt
álitlegt ef loðdýrabændur hefðu
farið að elta uppi villta refi og
minka upp um fjöll og firnindi, og
byrjað búskap sinn með þeim dýr-
um sem til hefði náðst. Það er að
nokkru líkt með laxinn að varla
gengur að taka hvaða lax sem til
næst í náttúrunni til hrognatöku.
Nú eru uppi hugmyndir um
stórkostlegar framkvæmdir í fisk-
eldi, aðallega í laxeldi. Ég ætla
ekki að vera með neinar hrakspár
þeim til handa en ekki fer það
fram hjá mér að víða verður stór
vandamál að yfirstíga. Hugsum
okkur t.d. að eitt fiskeldisfyrir-
tæki hugsi sér að reisa seiðastöð
og sleppa 10 milljónum seiða til
hafbeitar. Og þá vakna þar spurn-
ingar. Hvernig á að afla ca. 13
milljóna hrogna sem heppileg eru
til hafbeitar á umræddum stað?
Hvar finnast 5000 sekúndulítrar
af góðu grunnvatni? Hvernig á að
finna 50 manns af starfsvönu fólki
á þeim vinnumarkaði sem þegar
er uppurinn? Hversu mikil er
áhættan ef sjúkdómur kemur upp
í þvílíkri risaklakstöð?
Ég get ekki séð að slíkri fram-
kvæmd verði komið á fót nema
með margra ára þróun. Mér er
ljóst að á teikniborðinu og í bygg-
ingarframkvæmdum er hægt að
gera stórkostlega hluti, ef fjár-
magn er fyrir hendi. En hinir
mannlegu og lífeðlisfræðilegu
þættir munu reynast erfiðari við-
fangs.
En svo eru fleiri fiskistofnar en
gardavÍtn* . T , ‘ ,1 > I 1
- ' * u if-» U-—L. - -i~' V„

Mr. 21.ÓS0Gt*í% ViÐ BJOÐUM í SUMAR BEINT FLUG TIL
vikur TVEGGJA FEGURSTU STAÐA ÍTALÍU.
GARDAVATN. ^
Allir róma legurð Gardavatns Peir sem hnfist hafa af sumarhúsum
noröar i Evrópu kunna að meta aðstöðuna við Gardavatn Kjörinn
staður til þess að hafa börnin með
Fjölbreyttar skoðunarferðir, t d FENEYJAR, ÓPERAN í VERONA,
FLÓRENS, INNSBRUCK í AUSTURRÍKI o.fl.
ÍTALSKA RIVIERAN:
Vinsælasti ferðamannastaður ítaliu. M|ög góð aðstaða til þess að
iðka sund, brettasiglingar. tenms, bocce og fleiri iþróttir Fjöldi góðra
veitmga- og skemmtistaða, diskótek o.m m fl
Fjolbreyttar skoðunarferðir, t d FLÓRENS, PÍSA, NICE, CANNES,
PORTOFINO, MONACO. MONTE CARLO, KORSIKA o.fl.
Opnunartimi hjá okkur í TERRU Tll þess aö koma til
móts viö þarfir viðskiptavina okkar höfum viö opiö á
fimmtudögum til kl. 19 og á laugardögum kl. 10-12.
GISTING I FYRSTA FLOKKS
ÍBLIÐUM OG HOTELUM

Verð frá kr. 20.400- f
3 vik ur viJL

SERSTAKLEGA HAGSTÆTT VERÐ
fíh'.KIf) S tV/t\ OKKAR VERf) OC t VVtKK t
Hringið og fáið nán
Laugaveqi 28. 101 Reykjavik
r fsíma 2 97 40 og
Björn G. Jónsson
„Gagnvart fiskirækt
höfum við sofið á verð-
inum undanfarin
10—15 ár, og verður
það tjón seint unnið
upp.“
lax, sem vert er að gefa gaum. Sér-
staklega held ég að vert sé að at-
huga regnbogasilunginn. Einn
mesti kostur við þann fiskistofn
er, að hann er jafnvígur í fersku
sem söltu vatni. Víða hér um land
er ónýttur jarðhiti, og önnur sú
aðstaða sem kjörin er til að reka
regnbogasilungabú. Ef Norðmenn
eru farnir að framleiða þennan
fisk til sölu til Bandaríkjanna þá
sé ég ekkert á veginum fyrir því að
íslendingar geri það líka. En ekki
er vert að gleyma þeim þætti
fiskiræktarinnar sem kannski
vegur ekki minnst, en það er hinn
villti stofn, ein dýrmætasta perla
íslenskrar náttúru. Hér er um af-
ar mikilvægan hlut að ræða, hvort
hægt verður að auka laxagengd og
arðsemi hennar að miklum mun.
Ljóst er að mikið verk er óunnið
á þeim vettvangi, ekki minnst í
rannsóknum á laxveiðiám. Á ég
þar við að fá vitneskju um hvaða
ræktunaraðferðir hæfa hverri á
best til að auka laxagengdina.
Þetta starf er að vísu hafið víða
um land en alltof mikið óunnið.
Svo óheppilega hefur tiltekist að
þetta rannsóknarstarf varð á eftir
þróun klakstöðva og seiðaeldis, en
hefði fremur átt að vera öfugt, til
að seiðasleppingar í árnar hefðu
nýst betur.
Ég ætla ekki að hætta mér út á
þann hála ís, að ræða mikið um
ræktunaraðferðir í ám. En ég vil
geta þess að mér finnst of mikið
um að lærðir og leikir setji fram
öfgaskoðanir og kenningar ósann-
aðar með öllu, og oft óframkvæm-
anlegar í tilbót um þessi ræktun-
armál. Þótt þessar kenningar rek-
ist hver á annarrar horn, eiga þær
það flestar sameiginlegt að telja
allt það starf er áður hefur verið
unnið til ills eins.
Þessi umræða hefur í mjög
mörgum tilfellum gert veiðiréttar-
eigendur og veiðiáhugamenn svo
ruglaða og efablandna, að margir
hafa talið sínum hag best komið
með að leggja allar seiða-
sleppingar niður að mestu af ótta
við að þær skemmdu frekar en
hitt. Líka lætur það ljúft í eyrum
að geta sparað sér stórfé í seiða-
kaupum. Ég veit manna gerst að
laxaseiöi eru dýr, en það er samt
enn dýrara að eiga nær laxlausar
laxveiðiár.
Við veiðiréttareigendur Laxár í
Aðaldal og tengdra vatna, þ.e.
Mýrarkvíslar og Reykjadalsár og
aðrir þeir, sem þessum vötnum
eru tengdir, höfum látið þessar
Félag íslenska
prentiönaöarins
Almennur félagsfundur
veröur haldinn í Félagsheimili FÍP á Háaleitisbraut
58—60, Reykjavík, fimmtudaginn 28.
febrúar 1985, kl. 17.00.
Dagskrá:
Ingvar Ásmundsson skólastjóri lönskólans í
Reykjavík flytur framsöguerindi um iön-
fræöslu. Aö loknu framsöguerindi veröa al-
mennar umræöur.
FÉLAG ÍSLENSKA PRENTIÐNAÐARINS

<T\

(
0DEXION
Höfum ávallt fyrirliggjandi
Dexion hilluefni.
Pöntum eftir óskum þunga-
vöruhillur, færibönd o.fl.
Nýtt fyrirtœki á traustum grunni
LANDSSMIÐJAN HF.
SiMI 91-20680