Morgunblaðið - 28.04.1985, Blaðsíða 33

32
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. APRÍL 1985
fWnrgmi Útgefandi ttltfftfeifef hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aðstoöarritstjóri Björn Bjarnason.
Fuiltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, simi 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 330 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 25 kr. eintakiö.
Varðstaðan
um íslenskuna
Umræðurnar um stöðu ís-
lenskrar tungu á nýliðnum
vetri hafa verið fjölbreyttar. í
september var efnt til fundar
um framburðarmál. Þar komust
menn ekki að neinni endanlegri
niðurstöðu en samstaða virtist
um að ekki skyldi stefnt að
samræmdum ríkisframburði,
heldur yrði hlúð að sérkennum
eftir því sem kostur væri. Síðan
hafa gefist mörg tilefni til um-
ræðna um íslenskuna og stöðu
hennar. Menn hafa gagnrýnt þá
áráttu kaupsýslumanna að hall-
ast jafnvel frekar að erlendum
orðum en innlendum, þegar fyr-
irtækjum er gefíð nafn eða haf-
ist handa um nýjungar og má í
því efni minna á það sem sagt
var um orðskrípið „bóling", sem
því miður má sjá enn á aug-
lýsingatöflum í höfuðborginni.
Segja má að þessi atriði snerti
stöðu tungunnar inn á við en
um virðingu hennar út á við
hefur meðal annars verið rætt í
tengslum við bókmenntaverð-
laun Norðurlanda. Sýnist sitt
hverjum í því efni og hafa odd-
vitar þjóðarinnar í Norður-
landaráði með sjálfan forseta
þess, Pál Pétursson, í broddi
fylkingar talið óþarft með öllu
að treysta íslenskuna í sessi á
þeim vettvangi.
Helgi Hálfdanarson kveður
sér hljóðs um íslenska mál-
stefnu í Morgunblaðinu á mið-
vikudaginn og leggur þar út af
ritsmíðum í tímaritinu Skímu.
Helgi ritar meðal annars:
„Kenninguna um málfarslega
stéttaskiptingu á íslandi kann-
ast maður við. Stundum virðast
formælendur hennar haldnir
einhverri misskilinni vinstri-
pólitík, einhverri öfugsnúinni
umhyggju fyrir þeim sem
minnst mega sín í þjóðfélaginu.
í stað þess að krefjast þeirra
réttinda þeim til handa fram-
vegis að fá að njóta jafngóðrar
kennslu og aðrir, er þess krafizt,
að þeir verði vanræktir, þeim sé
aldrei sagt, hvað sé rétt ís-
lenzka og hvað sé málleysa eða
„barnamál". Ég hef einhvern
tíma reynt að sýna fram á, að
vísasta leiðin til að koma hér
upp málfarslegri stéttaskipt-
ingu væri einmitt sú að fylgja
reiðareksstefnunni í stað þess
að skólarnir veiti öllum börnum
kost á sama máluppeldi eða svo
líku sem verða má. Reiðareks-
stefnan hlyti að leiða til þess, að
sum börn fengju gott hefðbund-
ið máluppeldi í einkaskólum
sem hefðu efni á að ráða til sín
beztu kennarana, en önnur börn
yrðu vanrækt í höndunum á illa
launuðum og lélegum kennur-
um, sem hvorki vildu verða
þeim að liði né gætu það. Skyldu
þau börn ekki fremur en ella
verða vanmetakenndinni að
bráð og síðan að líkindum öðru
verra?"
Morgunblaðið tekur undir
þessa viðvörun Helga Hálfdan-
arsonar. Þótt rétt sé að leyfa
framburðareinkennum íslensk-
unnar að þróast og dafna eftir
landshlutum og taka ekki upp
samræmdan ríkisframburð er
síður en svo ástæða til að stuðla
að því að tungan drabbist niður
með því að Iátið sé reka á reið-
anum og slakað á varðstöðunni
um grundvallarþætti málsins,
hvort heldur það er talað eða
ritað.
Hagur elli-
og örorku-
lífeyrisþega
Frétt Morgunblaðsins fyrir
rúmri viku, þar sem birt
var sú niðurstaða Kjararann-
sóknanefndar, að kaupmáttur
elli- og örorkulífeyris hafi aldr-
ei verið lægri en 1984 vakti að
vonum verulega athygli. Það
samræmist síst af öllu réttlæt-
iskennd íslendinga að láta Iíf-
eyrisgreiðslur til þeirra sem
skilað hafa fullu dagsverki
dragast saman, þótt hart sé
barist við verðbólgudrauginn og
illa gangi að reka ríkissjóð.
Matthías Bjarnason, heil-
brigðis- og tryggingaráðherra,
hefur nú sagt álit sitt á þessari
niðurstöðu Kjararannsókna-
nefndar. Ráðherrann bendir
réttilega á, að upplýsingar um
kaupmátt elli- og örorkulífeyris
gefi einar sér ófullkomna og
jafnvel ranga mynd af hag aldr-
aðra og öryrkja, miða verði við
allar tekjur þeirra. Þá lýsir
ráðherrann því yfir, að það sé
stefna ríkisstjórnarinnar að
hagur aldraðra sé eins góður og
geta þjóðfélagsins leyfir á
hverjum tíma og fullyrðir, að á
síðustu misserum hafi kaup-
máttur elli- og örorkulífeyris-
þega haldið í við launaþróunina
í landinu, jafnvel þótt launa-
skrið sé tekið með í reikninginn.
Morgunblaðið birti þessi um-
mæli ráðherrans í gær ásamt
dæmum og töflu þeim til stuðn-
ings. Ekki skal dregið í efa, að
allt byggist það á bestu manna
yfirsýn og réttum upplýsingum.
Hitt er staðreynd að kaupmátt-
ur elli- og örorkulífeyris hafði
aldrei verið lægri en á síðasta
ári. Fyrir suma er þetta eina
lífsbjörgin og þeir eru í þeim
hópi borgaranna sem minnstan
mátt hafa til að láta til sín
heyra — þeir mega ekki gleym-
ast í öllum hávaðanum.
Bjöm Jónsson látinn
Björn Jónsson, fyrrum
forseti Alþýðusambands
íslands, sem nú er lát-
inn, var einn af merk-
ustu verkalýðsforingjum
og stjórnmálamönnum
okkar samtíma. Hann
hófst til vegs og áhrifa í starfi fyrir
verkafólk og missti aldrei tengslin við
þann uppruna sinn, þótt vegtyllur og
valdastöður yrðu á vegi hans. Hann var
kjarkmikill leiðtogi og snjall samninga-
maður fyrir hönd sinna umbjóðenda.
Þessir eiginleikar Björns Jónssonar
komu skýrt fram í samtali, sem höfund-
ur þessa Reykjavíkurbréfs átti við hann
á skrifstofu hans í húsakynnum Alþýðu-
sambandsins tveimur dögum áður en
hann varð fyrir því veikindaáfalli, sem
leiddi til þess að hann dró sig í hlé frá
opinberum störfum. Þetta var snemma
vetrar 1978 og Björn Jónsson var að búa
sig undir mikla orrahríð gegn ríkis-
stjórn Geirs Hallgrímssonar vegna
febrúarlaganna svonefndu. Björn Jóns-
son lýsti áformum sínum af þeirri
hreinskilni, sem honum var lagin. Við-
mælanda hans þótti mikið undir lagt —
raunar allt. í því samtali, sem á eftir
fór, varð ljóst, að Björn Jónsson hafði á
langri vegferð á vettvangi verkalýðsbar-
áttu og stjórnmála öðlast það frelsi, sem
öllu skiptir: hann var frjáls af sjálfum
sér og vegtyllum sínum og var reiðubú-
inn til þess að fórna því öllu fyrir mál-
stað, sem hann trúði á. Slíkir menn bíða
aldrei ósigur. Önnur samtöl á úrslita-
stundum í kjarasamningum gáfu til
kynna, að þessi mikli verkalýðsleiðtogi
tefldi oft á tæpasta vað til þess að ná
eins miklu og hugsanlegt var fyrir sitt
fólk. En á þeirri stundu, sem hann hafði
gert upp hug sinn um það, hvernig hann
vildi ljúka samningum gekk hann til
þess verks af krafti og mikilli rökfestu,
að sannfæra félaga sína um réttmæti
þeirrar niðurstöðu. Björn Jónsson var
lengi formaður Einingar á Akureyri og
um skeið gegndi hann því starfi ásamt
forsetadómi ASÍ. Hann taldi það mik-
inn styrk fyrir forseta Alþýðusam-
bandsins að gegna jafnframt for-
mennsku í verkalýðsfélagi og um leið
vissan veikleika fyrir æðsta trúnaðar-
mann verkalýðshreyfingarinnar að hafa
ekki slíka aðstöðu.
Stjórnmálaferill Björns Jónssonar
var fjölbreyttur. Hann var flokksbund-
inn félagi í Sameiningarflokki alþýðu
Sósíalistaflokknum og var á þeim árum
af andstæðingum talinn harðsnúinn
Moskvukommúnisti. Eftir stofnun Al-
þýðubandalagsins tókst náið samstarf
með honum og Hannibal Valdimarssyni
innan þess flokks og á vettvangi Al-
þýðusambandsins. Þeir tveir, ásamt Eð-
varð Sigurðssyni, áttu af verkalýðs-
hreyfingarinnar hálfu mestan þátt í því
trausti, sem skapaðist milli ríkisstjórn-
ar og verkalýðssamtaka á Viðreisnarár-
unum, og var á margan hátt forsenda
þeirrar farsældar, sem einkenndi það
stjórnartímabil.
Hörð átök milli Hannibals og Björns
Jónssonar annars vegar og hinna gömlu
foringja Sósialistaflokksins hins vegar
leiddu til þess, að þeir yfirgáfu Alþýðu-
bandalagið og stofnuðu Samtök frjáls-
lyndra og vinstri manna, sem unnu stór-
sigur í kosningunum 1971. Það er skoð-
un höfundar þessa Reykjavíkurbréfs, að
hvorugur þeirra hafi í raun viljað taka
þátt í myndun vinstri stjórnarinnar
1971 en aðstæður í hinum nýja flokki
hafi knúið þá til þátttöku í þeirri stjórn-
armyndun.
Björn Jónsson yfirgaf þá ríkisstjórn
vorið 1974 með eftirminnilegum hætti
og kippti um leið fótunum undan áform-
um Alþýðubandalagsins og hluta Fram-
sóknarflokksins um uppsögn varnar-
samningsins við Bandaríkin, sem þá
voru komin lengra á veg en nokkru sinni
fyrr eða síðar. Hann lýsti jafnframt
stuðningi við Alþýðuflokkinn í þeim
kosningum, sem á eftir fóru, og starfaði
á vettvangi hans síðustu árin, sem hann
tók þátt í stjórnmálum. Slík ferð á milli
flokka hefur gjarnan verið litin horn-
auga hér á íslandi. Á því máli er þó
önnur hlið. Það þarf mikið hugrekki til
að rifta með þeim hætti gömlum tengsl-
um. Morgunblaðið og Björn Jónsson
deildu oft hart og voru á öndverðum
meið. Að leiðarlokum er hann kvaddur
með virðingu.
Laugamesskólinn
50 ára
Skóli getur skipt sköpum um framtíð
barna og unglinga. Skólar eru misjafn-
lega góðir eða slæmir eins og annað, en
það er mikil gæfa að lenda í góðum
skóla. Slíkur skóli var og er Laugar-
nesskólinn, sem verður 50 ára á þessu
ári og er þess minnzt með hátíðahöldum
í skólanum nú um þessa helgi.
Laugarnesskólinn skipar sérstakan
sess í hugum þeirra, sem hann hafa sótt.
Nemendur eiga þaðan svo ljúfar minn-
ingar, að til afreka verður að teljast að
halda uppi slíku skólastarfi, því að á
ýmsu gengur í daglegu starfi barna- og
unglingaskóla eins og allir vita. Margt
stuðlaði að því að gera Laugarnesskól-
ann að frábærri menntastofnun. Skóla-
byggingin sjálf þótti sérstaklega glæsi-
leg fyrir nokkrum áratugum a.m.k. og
hefur haldið sínum hlut, þótt nútíma-
legir skólar hafi komið til sögunnar síð-
an. Húsaskipan öll hefur átt töluverðan
þátt í að efla samhug nemenda. Mikil
festa hefur ríkt við sjórn Laugarnes-
skólans frá upphafi. Einungis þrír menn
hafa í hálfa öld gegnt starfi skólastjóra
Laugarnesskólans, þeir Jón Sigurðsson,
Gunnar Guðmundsson og núverandi
skólastjóri, Jón Freyr Þórarinsson, sem
sjálfur var nemandi í skólanum fyrr á
árum og kynntist af eigin raun því and-
rúmi sem þar ríkti.
Forverar hans tveir, Jón Sigurðsson
og Gunnar Guðmundsson, voru báðir
sterkir persónuleikar, sem sópaði að.
Þeir nutu mikillar virðingar nemenda
og héldu uppi sterkum aga með ljúf-
mennsku, sem báðum var eiginleg.
Þegar litið er til baka verður gömlum
nemendum ljóst, að sérstök áherzla
hlýtur að hafa verið lögð á menning-
arstarf meðal nemenda. Leiklistarstarf-
semi hefur jafnan staðið með miklum
blóma í Laugarnesskólanum. Áratugum
saman hvíldi forysta í því starfi á herð-
um eins kennara skólans, Skeggja heit-
ins Ásbjarnarsonar, sem af óeigingirni
og ósérhlífni hóf leiklistarstarf í Laug-
arnesskólanum á annað og æðra stig en
þá þekktist í barnaskólum. Laugar-
nesskólinn á nú í fórum sínum mikið
safn handrita, sem þessi hægláti en eft-
irminnilegi barnakennari tók saman,
þýddi eða vann upp með öðrum hætti.
Þetta leiklistarstarf, sem margir áttu
hlut að úr hópi nemenda, átti ríkan þátt
í að auðga félagslífið í skólanum.
Með ólíkindum er, hversu margir af
fremstu tónlistarmönnum þjóðarinnar
nú voru nemendur í Laugarnesskólan-
um á æskuárum. Tónlistarnám í skólum
í þá daga var aðallega fólgið í svonefnd-
um söngtímum. En í Laugarnesskólan-
um voru þeir tímar hafnir í æðra veldi.
Mikil alúð var lögð við teiknikennslu í
Laugarnesskólanum á þeim árum, sem
höfundi Reykjavíkurbréfs eru svo minn-
isstæð. Afrakstur þessarar menningar-
starfsemi kom í ljós á jólum og páskum
í skólanum sjálfum en þennan afrakstur
má einnig sjá í menningarlífi þjóð-
arinnar í dag, þegar farið er á
tónleika, í leikhús eða óperu. Sennilega
hefur einvalalið kennara jafnan valizt
að Laugarnesskólanum. Starf skólans,
kennara hans og nemenda í hálfa öld er
lýsandi dæmi um framlag skóla og
kennara til uppeldis æskunnar, sem
aldrei verður metið að verðleikum. Nú-
verandi starfslið Laugarnesskólans hef-
ur tekið að sér að ávaxta merka arfleifð
í skólamálum okkar íslendinga. Rækt-
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. APRÍL 1985
REYKJAVÍKURBRÉF
laugardagur 27. apríl
arsemi þeirra við sögu skólans sýnir, að
hann er í góðum höndum.
maréaSsmklum
Líklega gerum við íslendingar okkur
litla grein fyrir því mikla afreki, sem
unnið hefur verið í marksaðsmálum
fyrir sjávarafurðir okkar í Bandaríkj-
unum. Þar er stærsti og auðugasti
markaður heims fyrir vöru og þjónustu,
hverju nafni sem nefnist. Samkeppnin
er hins vegar svo gífurleg, að það er ekki
á færi annarra en sérstakra afreks-
manna að brjótast þar áfram með tvær
hendur tómar og á engu að byggja. Það
gerði Jón Gunnarsson, fyrsti forstjóri
Coldwater Seafood Corporation og
frumherjinn í markaðsöflun okkar vest-
an hafs.
Jóns Gunnarssonar er minnzt með
mikilli virðingu meðal elztu umboðs-
manna Coldwater í Bandaríkjunum.
Það mátti glöggt heyra á máli aldraðs
heiðursmanns, sem kynntist Jóni
Gunnarssyni fyrir nær fjórum áratug-
um, og höfundur Reykjavíkurbréfs hitti
að máli fyrir nokkru. Þessi aldurhnigni
maður stóð þá uppi með tvær hendur
tómar og eignalaus en vildi verða um-
boðsmaður fyrir Coldwater í heimaríki
sínu. Þótt hann hefði á engu að byggja
réð Jón Gunnarsson hann til starfsins,
sem hann hefur haft með höndum síðan
og byggt upp myndarlegt sölufyrirtæki,
sem í fjóra áratugi hefur selt íslenzkar
sjávarafurðir. Á fundi forráðamanna
Coldwater með umboðsmönnum fyrir-
tækisins víðs vegar að úr Bandaríkjun-
um mátti glögglega sjá, að tengsl þess-
ara manna við fyrirtækið eru mjög
sterk. Margir þeirra voru eignalausir
þegar þeir hófu sölustarf fyrir íslend-
inga en hafa komizt vel áfram. I sumum
tilvikum hafa sprottið upp lítil fjöl-
skyldufyrirtæki í kringum þetta sölu-
starf. Þar mátti sjá samhent hjón og
föður og dóttur, sem hafa gert það að
ævistarfi sínu að selja íslenzkan fisk.
Þótt það taki aðeins um 5 klukkutíma
að fljúga til Bandaríkjanna og nokkrar
sekúndur að ná þangað símasambandi
er fjarlægðin á milli okkar og þessa
mikilvægasta markaðar okkar samt svo
mikil, að við gerum okkur yfirleitt litla
sem enga grein fyrir markaðsaðstæðum
í Bandaríkjunum. Kröfuharka okkar á
hendur þessum markaði og þeim sem
starfa að sölumálum okkar þar, er í
beinum tengslum við þá takmörkuðu
þekkingu.
í rúma tvo áratugi byggði Þorsteinn
Gíslason upp mikið fyrirtæki á þeim
grunni, sem Jón Gunnarsson hafði lagt.
Nú eru nýir menn teknir við. Magnús
Gústafsson, núverandi forstjóri Cold-
water, hefur gegnt því starfi í u.þ.b. eitt
ár og kemur til sögunnar á tímum mik-
illa breytinga á fiskmarkaðnum vestan
hafs. Hann stendur bæði frammi fyrir
erfiðum viðfangsefnum og miklum
tækifærum. Samkeppnin á Bandaríkja-
markaði harðnar stöðugt. Kanadamenn
hafa komið fram á sjónarsviðið sem
harður keppinautur eins og allir vita.
Jafnframt er að verða mikil breyting á
lífsstíl og lífsviðhorfum Bandaríkja-
manna, sem flest bendir til að verði var-
anleg. Vestanhafs er heilsurækt að
verða fastur þáttur í daglegu lifi fólks.
Því fylgir meiri umhugsun um matar-
æði. Það þýðir, að fyrirtæki sem selur
matvæli verður að laga framleiðsluvöru
sína að breyttu mataræði og nýjum
kröfum. Magnús Gústafsson gerði grein
fyrir þessum straumum í bandarísku
þjóðlífi í athyglisverðri ræðu á fundi
umboðsmanna Coldwater í Boston í
fyrri viku. Coldwater rekur nú tvær
verksmiðjur í Bandaríkjunum, sem
framleiða tilbúna fiskrétti, og Sam-
bandið eina. Viss stöðnun var komin í
sölu á framleiðsluvörum verksmiðja
Coldwater og hefur fyrirtækið unnið að
breytingum á þeim til þess að mæta
kröfum markaðarins. Þessar breytingar
1. Jafnréttisstefnan var i undan sfnum tfma í Laugarnesskólanum. Myndin var tekin af ungum piltum í matreiðshi i irinu 1951. Þi var það
yflrleitt reglan, að einungis stúlkur lærðu matreiðslu í skólum. I fremri röð eru fri vinstri Gísli Sigurjónsson, Jóhann Einvarðsson, fyrrum alþm.
og núverandi aðstoðarmaður félagsmilariðherra, þi Júlíus Egilsson, starfsmaður IBM i íslandi, Sveinn R. Eyjólfsson, stiórnarformaður DV,
Ragnar Arnalds, alþm. og Erling Sigurðsson. I aftari röð frí vinstri eru Halldór Blöndal, alþm., Albert Rúnar, Kristjin Olafsson, sem nú er
litinn og Eiríkur Þórðarson. 2. Skeggi heitinn Ásbjarnarson undirbýr einn leikaranna í þeim myndarlegu leiksýningum, sem hann stóð fyrir.
3. Þeir, sem komnir eru i miðjan aldur og þaðan af eldri, muna vafalaust eftir þessari daglegu athöfn í skólum, þegar volgu lýsi var hellt úr
könnu upp í nemendur. 4. Bekkjardeild í Laugarnesskólanum. Myndin hefur sjilfsagt verið tekin fyrir fjórum iratugum eða svo.
munu kalla á ný vinnubrögð í frystihús-
unum hér heima og verður fróðlegt að
sjá hvernig til tekst í þeim efnum. Það
er vandasamt verk fyrir hinn nýja for-
stjóra Coldwater að beina fyrirtækinu
inn á nýjar brautir. Mistök á markaðn-
um vestanhafs eru dýr. En um leið og
breytt viðhorf skapa vissa erfiðleika
opna þau ný tækifæri. Heilbrigt líferni
hefur beint athygli að fiskneyzlu og vel
má vera að hún eigi eftir aukast veru-
lega vegna hins nýja lífsstíls.
Við úrlausn þessa mikilvæga verkefn-
is er Magnúsi Gústafssyni mikill stuðn-
ingur að öðrum íslendingi, sem starfar
hjá Coldwater. Othar Hansson er lík-
lega sá íslendingur sem í dag hefur
mesta yfirsýn yfir fiskmarkaðinn í
Bandaríkjunum og þekkir hann bezt.
Hann hefur starfað hjá Coldwater í 10
ár og þar áður í 7 ár hjá fyrirtæki Sam-
bandsins vestan hafs. Áður hafði hann
starfað að sölu á íslenzkum fiski í Bret-
landi. Hann byggir því á tveggja ára-
tuga reynslu. Frábær frammistaða og
mikil þekking Othars Hanssonar er
hann svaraði fyrirspurnum umboðs-
manna Coldwaters á fyrrnefndum fundi
í Boston, vakti sérstaka athygli höfund-
ar þessa Reykjavíkurbréfs, sem þar var
staddur. Til marks um það traust, sem
Othar Hansson nýtur meðal þeirra, sem
starfa að sölu sjávarafurða í Bandaríkj-
unum, er sú staðreynd, að hann er for-
maður samtaka fiskveiðiþjóða við
Norður-Atlantshaf, sem hafa tekið
höndum saman um kynningar- og aug-
lýsingastarf til þess að auka fiskneyzlu í
Bandaríkjunum.
Það fer heldur ekki á milli mála að
Guðjón B. Ólafsson, forstjóri dótturfyr-
irtækis Sambands ísl. samvinnufélaga í
Bandaríkjunum, býr yfir mikilli þekk-
ingu og reynslu á Bandaríkjamarkaði,
enda hefur sölufyrirtæki Sambandsins
eflzt og dafnað undir hans stjórn. Starf
þessara þriggja manna hefur mikil
áhrif á afkomu okkar hér heima fyrir.
Það er nauðsynlegt að við gerum okkur
grein fyrir, að sá árangur, sem þeir og
forverar þeirra hafa náð, er ekki sjálf-
sagður og að engu er að treysta um
framtíðina. Þess vegna er nauðsynlegt
að þeir fái öflugan stuðning héðan að
heiman og að frystihúsin og aðrir
bregðist vel við óskum þeirra um breyt-
ingar á framleiðslu. Þótt staða okkar á
markaðnum vestan hafs sé sterk nú
geta veðrabrigði þar orðið ótrúlega
snögg.
Nýtt fólk
Um leið og það er ánægjulegt að
kynnast hæfni þeirra manna, sem hafa
með höndum sölu á fiskafurðum okkar í
Bandarikjunum, vakna hins vegar
spurningar í huga áhorfanda um það,
hversu fáir einstaklingar eiga hér hlut
að máli. Bandarikin eru þýðingarmesti
útflutningsmarkaður okkar og munu
verða um langa framtíð. Það er óvar-
legt, svo að ekki sé meira sagt, að þekk-
ing á þessum markaði sé á hendi svo
fárra lslendinga.
Sölusamtökin tvö, Sölumiðstöðin og
Sambandið, virðast lítið hafa hirt um að
þjálfa ungt fólk upp í að vinna að mark-
aðsmálum erlendis. Að vísu vinna
nokkrir Islendingar til viðbótar við þá,
sem hér hafa verið nefndir, hjá dóttur-
fyrirtækjunum vestan hafs, en það er
ekki nóg. Bersýnilega hefur verið mjög
lítið um það, að sölusamtökin hafi ráðið
til sín ungt og velmenntað fólk og gefið
því kost á að vinna að sölu á fiskafurð-
um okkar erlendis. Á þessu verður að
ráða bót.
Það er einfaldlega á of veikum grunni
byggt, að örfáir einstaklingar búi yfir
samansafnaðri þekkingu íslenzku þjóð-
arinnar á leyndardómum erlendra fisk-
markaða. Það verður að gera þá kröfu
til þessara öflugu samtaka, að þau búi í
haginn fyrir framtiðina með því að
þjálfa ungt fólk upp í markaðsmálum,
þannig að þekking á mörkuðunum dreif-
ist á marga aðila.
Áhugi á útflutningsstarfsemi hefur
stóraukizt. Margir einstaklingar þreifa
nú fyrir sér í útflutningi og ýmsar
stjórnarstofnanir koma við sögu. En sú
þekking á markaðnum, sem er forsenda
árangurs í sölu, lærist ekki nema í
raunverulegu starfi. Stóru fyrirtækin
tvö í Bandaríkjunum eru kjörinn vett-
vangur fyrir slíkan skóla. Að þessu
þurfa forráðamenn sölusamtakanna að
huga þegar í stað.
„Þótt það taki
aðeins um 5
klukkutíma að
fljúga til
Bandaríkjanna
og nokkrar
sekúndur að ná
þangað síma-
sambandi, er
fjarlægðin á
milli okkar og
þessa mikil-
væga markað-
ar okkar samt
svo mikil, að
við gerum
okkur yfirleitt
litla sem enga
grein fyrir
markaðs-
aðstæðum í
Bandaríkjun-
um.“