Morgunblaðið - 02.06.1985, Qupperneq 20

‘20J B
MORGUNBLAOID, SUNNUDAGUR 2. JÚNÍ 1985
Ólafsvík:
A sjó í
sextíu ár
— rætt við Guðlaug Guðmundsson í Ólafsvík
„HANN tekur áreiðanlega ekki í
mál að tala við ykkur,“ var sagt
þegar við spurðum um Guðlaug
Guðmundsson sem er nýorðinn
sjötugur en lætur sig þó ekki muna
um að sækja sjóinn, „en ef hann
fengist til þess þá er hann sá al-
hressasti hér í Olafsvík. Síðan var
ráðslagað um það góða stund
hvernig bezt væri að fara að hon-
um. Lyktir þess máls urðu þær að
heimamaður skyldi fara á fund
Guðlaugs og bera upp erindið. Eft-
ir dúk og disk kom hann til baka
og hristi höfuðið. „Eins og ég vissi.
Ekki að ræða það,“ sagði hann og
bjóst til að setja bílinn í gang. „Við
skulum nú sjá til,“ sagði blaða-
maðurinn og læddist inn í húsið,
þvottahúsmegin, upp teppalagðan
stiga og beint inn í íbúðina, bjarta
og rúmgóða, með útsýni yfir allt
þorpið og langt út á Breiðafjörð.
þess að ég hafi frá neinu að segja
sem á erindi í blöðin."
Þú ert þó búinn að vera á sjó í
sextíu ár.
Jlá, ég fór fyrst á sjó þegar ég
var tíu ára. Þá var það þannig að
strákar á þessum aldri þóttust
góðir ef þeir þekktu einhvern
sem fékk að taka þá með sér í
róður. Svo kom fljótlega í ljós
hvort þeir stóðu sig og þá jókst
hluturinn. í fyrsta sinn sem ég
dró færi úr sjó komu þrír fiskar,
hver af öðrum, lúða, ýsa og
þyrsklingur, en ekki man ég
lengur hver var maríufiskurinn
sem kallað er, en það er fyrsti
fiskurinn sem maður fær.“
Og síðan hefurðu verið á sjó?
„Já, ég hef aldrei fengizt við
annað."
Og alltaf átt heima í Ólafsvík?
„Nei, um tíma var ég í Reykja-
En fótatak heyrist ekki á teppum
svo eina ráðið var að leggja við
eyrun og vita hvort ekki heyrðist
einhvers staðar til mannsins. Og í
eldhúsinu var hann að hella á
könnuna.
„Andskotans læti! Var ég ekki
búinn að segja að það þýddi ekki
að tala við mig.“
Ertu svona merkilegur með
þig? Er bannað að yrða á þig eða
hvað?
Þá hló hann.
„Góða, komdu þá og seztu
þarna við eldhúsborðið. Ég get
svo sem gefið þér kaffi. Skárra
væri það. Og þetta sem er þarna
á diskinum. Það er kraftur í
þessu, skal ég segja þér. Þú færð
ekki betri næringu. Ertu
kannski ekkert fyrir svona
mat?“
Á diskinum voru heimabakað-
ar hveitikökur með óviðjafnan-
legri kæfu og þegar hann sá að
gesturinn kunni að meta góð-
gerðimar sagði hann um leið og
hann teygði sig upp í eldhús-
skápinn eftir afmælispelanum,
skellti honum á borðið og sótti
eitt glas: „Nei, góða mín, það
verður aldrei um mig sagt að ég
sé merkilegur með mig.“ En þeg-
ar hann sá að gesturinn ætlaði
ekki að þiggja úr pelanum sagði
hann: „Þá tala ég ekki orð viö
þig. Þá situm við bara þegjandi á
meðan þú drekkur þitt kaffi og
borðar kökurnar.“ Eftir alllangt
þóf urðum við ásátt um hann
sækti sér glas svo að athöfnin
færi þó að minnsta kosti fram á
jafnréttisgrundvelli.
„Annars skaltu ekki halda að
það þurfi koníak til þess að það
íosni um málbeinið á mér,“ sagði
hann, „en ég veit bara ekki til
vík. Það var í stríðinu og ég var í
siglingum til Bretlands. Maður
var að ná sér í aur. Það var vel
borgað og þetta var um það leyti
sem ég var að stofna heimili svo
það veitti ekki af að reyna að
bjarga sér.“
Varstu aldrei hræddur?
„Jú, alltaf. Ég hef alltaf verið
hræddur á sjó, ekki bara þegar
ég var i þessum millilandasigl-
ingum í stríðinu heldur líka fyrr
og síðar. Tvívegis hef ég lent í
lífsháska, í fyrra sinnið þegar
báturinn Björn Jörundsson 'Sökk
út af Öndverðarnesi en mann-
björg varð. I seinna skiptið vor-
um við hætt komnir en togarinn
Júlí frá Hafnarfirði bjargaði
okkur og dró bátinn til Akra-
ness. Árið eftir fórst Júlí svo á
Nýfundnalandsmiðum."
Eru sjómenn eins trúaðir og
orð fer af?
„Það veit ég ekki. Jú, ætli þeir
snúi sér ekki til hans þarna uppi
þegar á þarf að halda, en það er
ekkert verið að tala um það.“
Ræða þeir ekki trúmál?
„Nei, aldrei.“
Hefur ekki margt breytzt
varðandi sjósókn frá því þú
manst fyrst?
„Það er nú líkast til. Þetta er
allt annað núna, allt annar að-
búnaður og svo allur þessi full-
komni tækjabúnaður sem auð-
veldar störfin um borð. Það
breytir þvi þó ekki að sjó-
mennskan er erfitt starf og get-
ur aldrei orðið annað.“
Og þú rærð enn?
„Já, ég ber það svona við. Ann-
ars er ég mest í beituskúrnum
nú orðið en fer samt á sjó við og
við og hef hugsað mér að halda
því áfram á meðan ég get.“
- Á.R.
Kaffistofa
í Sjómanna-
garðinum
í Ólafsvík
Sex konur í Ólafsvík hafa nýlega
opnað kaffistofu í húsinu Kalda-
læk í Sjómannagarðinum í Ólafs-
vík. Kaldilækur er gamalt hús í
eigu Sjómannadagsráðs, en heiti
þess er dregið af uppsprettu í garð-
inum. Gagngerar endurbætur hafa
verið gerðar á húsinu en tilgangur-
inn með rekstri kaffistofunnar er
sá að lífga upp á bæjarlífið og að
auka umferð um Sjómannagarð-
inn, að sögn þeirra sem að honum
standa. Á myndinni eru (talið frá
vinstri): Steinunn Tryggvadóttir,
Sjöfn Aðalsteinsdóttir og Krist-
björg Bjarnadóttir.
Gætum selt miklu meira í
Bandaríkjunum og fengid betra
verð til hagsbóta fyrir alla
— segir Smári Guðmundsson hjá Sjófangi
.,Ég er sannfærður um að það
eru ekki nema svona tvö eða þrjú
ár þangað til við getum fengið
sama verð fyrir karfann og við
fáum nú fyrir þorskinn. Markaður
fyrir karfa er alls staðar góður en
við fáum mest fyrir hann í Banda-
ríkjunum. Ef okkur gengur eins
vel með karfann og útlit er fyrir þá
er engin ástæða til annars en bjart-
sýni,“ segir Smári Guðmundsson
hjá Sjófangi í Grundarfirði.
„Það er auðvitað ekki hægt að
lá sjómönnum það að vilja held-
ur þorskinn en karfann á meðan
verðmunurinn er sá sem hann er
en það mætti segja mér að dæm-
ið hafi snúizt við eftir nokkur ár.
Að sjálfsögðu eiga þeir sem reka
fiskverkun að vissu leyti ann-
arra hagsmuna að gæta en sjó-
menn varðandi þetta en þegar til
lengri tíma er litið eigum við
auðvitað sömu hagsmuna að
gæta og að mínu mati eru þeir
m.a. fólgnir í því að leggja aukna
áherslu á karfann. Þetta er fínn
fiskur og helzt vildi ég vinna
karfa alla daga, ef ég miða við
það hvað er hagkvæmast fyrir
rekstur frystihússins. Þorskur-
inn er eiginlega síðasti fiskur
sem ég vil fá inn í húsið. Það er
svo mikið af ormi í honum og því
óheyrilegt verk að gera úr hon-
um góða vöru.“
„Nú er sjómannadagurinn
framundan og rétt eins og þú
segir þá er það ekki sízt hags-
munamál sjómannanna sjálfra
að sá afli sem þeir draga á land
nýtist vel og gefi sem mest af
sér. I því sambandi er verðið sem
neytandinn greiðir meginatriði.
Hvað um markaðsmálin?"
„Ég er sannfærður um að ef
rétt er á málum haldið er hægt
að selja allar tegundir af fiski og
fá fyrir hann mun betra verð en
nú tíðkast, ekki sízt i Bandaríkj-
unum þar sem ég þekki e.t.v.
einna helzt til. En það er illa
staðið að markaðsmálum í
Bandaríkjunum og dreifingar-
málum yfirleitt. Við gætum selt
miklu meira af fiski þar og það
alls konar fisk, ekki sízt ferskan
fisk. En það er vandamál að
koma honum þangað og því
vandamáli stæðum við ekki
frammi fyrir ef Flugleiðir hefðu
t.d. keypt DC-10-þoturnar. Þá
hefði verið hægt að flytja farm
af ferskum fiski vestur um haf
því sem næst daglega.
Ólafsvík:
Skuggi yfir sjómannadegin-
um í Ólafsvík þetta árið
„Það verður skuggi yfir sjómannadeginum hér f
Olafsvík þetta árið. Það var óskaplegt áfall þegar
Bervíkin fórst í vetur með fimm menn innanborðs og
þetta slys hverfur ekki úr hugum manna fyrst um
sinn,“ segir Helgi Kristjánsson fréttaritari Morgun-
blaðsins í Ólafsvík.
„Það má heita að þessi atburður hafi komið per-
sónulega við fólk í hverju húsi hér i þorpinu, enda
ekki undarlegt þegar þess er gætt að fimm menn í
Ólafsvík eru hlutfallslega jafnmikill fjöldi og 50
Akureyringar eða 500 manns úr Reykjavík og
nágrenni. Einn af þeim sem fórust var mikill
áhrifamaður í verkalýðsfélaginu á staðnum og það
var ekki haldið upp á 1. maí með hefðbundnum
hætti vegna slyssins. Sá skuggi sem hefur verið
yfir Ólafsvík síðan þetta gerðist setur ekki síður
sinn svip á sjómannadaginn og ég býst ekki við þvf
að menn verði í hátíðarskapi," sagði Helgi.