Morgunblaðið - 04.06.1985, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 4. JÚNl 1985
39
söngkennslu og var kirkjuorgan-
isti á Hvanneyri frá 1956.
Auk skýrslna verkfæranefndar
og síðar bútæknideildar skrifaði
hann fjölda greina um bútækni-
mál, flutti erindi í útvarp, á ráðu-
nautafundum og bændafundum,
safnaði efni ásamt öðrum í Rit-
gerðatal, sem Bændaskólinn á
Hvanneyri gaf út 1967 og var í
ritnefnd Búnaðarblaðsins
1962-1969.
Ólafur var meðalmaður vexti,
viðmótsþýður og prúður í fram-
göngu. Hann bar mjög elskulegt
svipmót foreldra sinna og var
hvers manns hugljúfi. Hann lagði
sig allan fram í störfum sínum og
gaf samstarfsmönnum sínum gott
fordæmi um vinnusemi og vand-
virkni.
Ólafur lifði hamingjuríku lífi,
fyrst í föðurgarði, síðar með sinni
ágætu konu, Sigurborgu Ágústu,
en þau eignuðust fimm börn, sem
öll eru uppkomin. Þau áttu barna-
láni að fagna.
Meðal samstarfsmanna og vina
Ólafs ríkir nú djúpur söknuður og
þungur harmur er kveðinn að eig-
inkonu hans og börnum og föður
hans Guðmundi, fyrrverandi
skólastjóra.
Haraldur Árnason
Jón Ólafur, elsti sonur Ragn-
hildar og Guðmundar á Hvann-
eyri, er horfinn úr okkar veröld —
ekki sextugur. Þessi síungi frændi
minn vann íslenskum landbúnaði
og sveitum alla ævi.
Að fenginni staðgóðri búfræði-
menntun heima og erlendis, varð
hann brautryðjandi í prófun bú-
véla, fyrst á vegum verkfæra-
nefndar og síðar framkvæmda-
stjóri bútæknideildar RALA á
Hvanneyri.
Ólafur kenndi sín fræði bæði í
Bændaskólanum og búvísinda-
deild á Hvanneyri, nálega þrjá
áratugi. Söngur og tónar voru hin
hlið ólafs. Hann æfði og stjórnaði
söng bæði í skóla og kirkju á
Hvanneyri.
Árið 1952 kvæntist ólafur Sig-
urborgu Á. Jónsdóttur frá
Gestsstöðum í Kirkjubólshreppi.
Eignuðust þau fimm börn.
Árin 1965—1968 nutum við fjór-
ir félagar úr „Öndvegisdeildinni"
leiðsagnar og undirleiks Ólafs í
söng. Voru þá stundirnar fljótar
að líða, að degi eða kvöldi, í kirkj-
unni, í kennslustofu eða á heimili
Boggu og ólafs. Nú, nær tuttugu
árum síðar, er ómur þessa söngs
ljúf minning, en við félagarnir
fjórir finnum nú vel hve þessar
stundir hafa verið stolnar frá fjöl-
skyldunni. En við vorum ungir þá,
um tvftugt, og áttum nær allan
heiminn og allt liðsinni veitt með
bros á vör og hlýju i auga. Einnig
áttu nokkrir „öndvegisdeildung-
ar“ samleið með Boggu í samneyti
við hesta, þessi gömlu góðu skóla-
ár. Einn okkar félaga hefur síðan
verið náinn samverkamaður ólafs
við bútæknideld í rúman áratug.
Fyrir hönd okkar sem í gamni
og alvöru tókum okkur nafnið
„Óndvegisdeild" flyt ég þakkir og
samúðarkveðjur til fjölskyldunnar
á Báreksstöðum.
Okkar leiðir hafa ekki oft legið
saman, þar til nú hin síðustu ár, er
við höfum átt töluvert samstarf
allt til lokadags. Þrátt fyrir mikl-
ar annir í starfi virtust tónarnir
ávallt ofarlega í huga ólafs.
í vetur ræddum við eitt sinn um
að skemmtilegt, já, jafnvel nauð-
synlegt væri að halda ættarmót
niðja Ingibjargar og Jóns á Torfa-
læk. Synd væri að eiga hóp af
nánu skyld- og venslafólki án þess
að þekkja það. Á myndbandaöld
værum við allt of upptekin til að
rækja frændsemi við okkar nán-
ustu.
í dag hittumst við mörg úr
frændliðinu, drúpum höfði við
opna moldu og kveðjum Jón ólaf,
elsta barnabarn Ingibjargar og
Jóns á Torfalæk, hinsta sinni.
Frændi sæll er horfinn, hógvær og
' hlýr í fasi, veitti birtu allt sitt líf.
Við á Torfalæk vottum þér, Sig-
urborg, börnum þínum, barna-
börnum og tengdaföður, dýpstu
samúð á lokastund.
Jóhannes Torfason
Það hvíldi mikil sorg yfir
kirkjugestum í Hvanneyrarkirkju,
sem voru þar við fermingarguðs-
þjónustu síðastliðinn hvítasunnu-
dag, þegar presturinn tilkynnti þá
sorgarfregn, að vinur okkar og
organisti kirkjukórsins, Ólafur
Guðmundsson, hefði látist þá um
morguninn. Við vissum raunar, að
hann var mikið veikur, en svona
fljótt bjóst enginn við að kallið
kæmi.
Hugurinn leitar ósjálfrátt mörg
ár aftur í tímann.
Við Óli, eins og við kölluðum
hann venjulega, höfum verið ná-
grannar alla tíð, síðan við vorum
Iítið börn, að undanskildum árun-
um, sem hann var við nám.
Það bar strax á tónlistargáfu
hans, þegar við vorum í barna-
skóla. Tónlistin virtist hafa verið
meðfædd, og þar sem hann ólst
upp á slíku menningarheimili, sem
Hvanneyri var og er, hafði hann
góða aðstöðu til að þjálfa þessa
gáfu.
Seinna þegar hann fór til náms
í Reykjavík fór hann jafnframt
öðru námi í tónlistarskólann.
Þegar hann flutti heimili sitt
aftur að Hvanneyri eftir sína
skólagöngu 1955 tók hann strax
við stjórn kirkjukórs Hvanneyr-
arkirkju, sem hafði verið stofnað-
ur nokkrum árum áður, og stjórn-
aði honum alla tíð siðan, eða í 30
ár.
ólafur var sérstaklega ljúfur og
elskulegur félagi. Ég, sem þessar
línur skrifa, er búin að vera í
kirkjukórnum síðan hann var
stofnaður, og er því búin að starfa
mikið með honum i sambandi við
sönginn.
Aldrei man ég eftir að hann hafi
sagt styggðaryrði við okkur kórfé-
lagana, þó það hafi eflaust oft ver-
ið ástæða til þess. Hann lempaði
allt áfram með góðvildinni og lip-
urðinni. Samviskusemi og prúð-
mennska voru hans aðalsmerki.
Hans skarð verður vandfyllt. Ég
vil fyrir hönd kórfélaga þakka
Ólafi frábæra stjórn og vináttu
alla tíð.
Sömuleiðis þökkum við hjónin
órofa tryggð og ánægjulegt sam-
starf liðinna ára.
Við kórfélagarnir sendum eftir-
lifandi eiginkonu, börnum, öldruð-
um föður og öðrum vandamönnum
okkar dýpstu samúðarkveðju.
Blessuð sé minning góðs manns.
Kristín Pétursdóttir
Skín á himni skír og fagur
hinn skæri hvítasunnudagur.
(Sb. nr. 171, V. Briem.)
Síðastliðinn hvítasunnudagur
rann svo sannarlega skír og fagur
er söfnuður Hvanneyrarkirkju bjó
sig til fermingarhátíðar í kirkju
sinni. Fæsta þeirra grunaði að þar
yrði þeim borin sú harmafregn að
organisti kirkjunnar og náinn
samverkamaður þorra kirkju-
gesta, Ólafur Guðmundsson, hefði
andast þá um morguninn.
Hvítasunnudagurinn, ferming-
arhátíðin, hafði fengið á sig trega-
blandinn blæ. Horfinn á braut, á
vit nýrra heima, var einn ástsæl-
asti heimilismaður þessa litla
sveitarsamfélags, eftir stutta en
stranga sjúkdómsgöngu.
Jón Ólafur Guðmundsson fædd-
ist að Hvanneyri þann 10. nóv-
ember 1927, elsta barn foreldra
sinna, þeirra Ragnhildar Ólafs-
dóttur og Guðmundar Jónssonar
fyrrum skólastjóra Bændaskólans
á Hvanneyri. Á Hvanneyri sleit
hann barnskónum og ólst upp í
glaðværum ungmennahópi á
mannmörgum skólastað.
Bernskuheimilið var mitt í
hringiðu skólalífsins og mótaðist
af eljusemi föður hans og hlýju og
smekkvísi Ragnhildar móður
hans. Margt i lyndiseinkunn hans,
svo sem sérstök trúmennska, hug-
ulsemi og elja, hefur án efa mótast
og þroskast fyrir áhrif þessara
þátta í umhverfi hans á uppvaxt-
arárunum.
Hugur ólafs hneigðist að land-
búnaði og þeim viðfangsefnum
sem hin nýja öld tækninnar gæti
skilað í samfélagi sveitanna. Hann
settist í Bændaskólann á Hvann-
eyri þegar hann hafði aldur til og
lauk þaðan búfræðiprófi. Hann
hélt til frekara náms og lauk stúd-
entsprófi 1949 og síðan kandi-
datsprófi frá Hvanneyri árið 1951.
Hélt síðan utan til framhalds-
náms í bútækni.
Þegar heim kom settist hann að
á Hvanneyri og hóf brautryðj-
endastarf við skipulegar búvéla-
prófanir. Allt frá upphafi hefur
starfsvettvangur hans verið að
Hvanneyri og þar liggur allt hans
æviverk.
Kynni okkar Ólafs hófust fyrir
um tuttugu árum þegar ég dvaldi
sem nemandi við bændaskólann
um þriggja ára skeið. Þá sem jafn-
an, meðan hans naut við, kenndi
hann við skólann ýmsar náms-
greinar er að bútækni lutu. Frá
þeim tíma stendur hann mér fyrir
hugskotssjónum sem þægilegur og
mildur kennari og hæfileikar hans
nutu sin best þegar hann leið-
beindi í litlum hópi og náði per-
sónulega til hvers og eins.
Ég var ekki í hópi þeirra nem-
enda sem fékk að njóta leiðsagnar
ólafs utan kennslustunda og
kynntist því ekki nema i litlum
mæli þeim hæfileikum hans sem í
hugum svo margra Hvanneyringa
gerðu hann ógleymanlegan. Þá
kynntist ég ekki tónlistarmann-
inum Ólafi Guðmundssyni.
Tíu árum síðar lágu leiðir okkar
aftur saman, er ég tók við skóla-
stjórn Bændaskólans á Hvann-
eyri. Þá urðum við nánir sam-
starfsmenn bæði vegna starfa sem
tengdu saman dagleg viðfangsefni
og ekki síður vegna verkefna er
tengdust hjartfólgnasta viðfangs-
efni hans, tónlistinni.
Hann hlaut í vöggugjöf þá náð-
argáfu að skynja undraheima tóna
og tónlistar betur en flestir aðrir
og hann unni tónlistinni og var
alla tíð skapandi listamaður á því
sviði. Umhverfi hans allt naut í
ríkum mæli ávaxta þessara hæfi-
leika hans, því allt frá frum-
bernsku til dauðadags var hann
hin leiðandi hönd og styrka stoð
alls tónlistarlífs á Hvanneyri og
vítt um Borgarfjarðarhérað.
Bændaskólinn á Hvanneyri og
nemendur hans um áratuga skeið
standa í mikilli þakkarskuld við
ólaf fyrir trúmennsku hans og
fórnfýsi varðandi sönglíf í skólan-
um og þann hug sem hann bar til
félagsstarfs nemenda. Ávallt var
hann reiðubúinn á haustin að tak-
ast á hendur að æfa upp skólakór-
inn, styðja nemendur oft fyrstu
sporin á vit unaðssemda tónlistar-
innar og gefa þeim þannig kost á
að kynnast nýjum menningarverð-
mætum og tengjast vináttubönd-
um.
Verkefni af þessu tagi skila ekki
daglaunum að kveldi og ekki
skapa þau frama utan einlæga
vináttu og virðing sem ei bliknar
þó annað í minningum skólaár-
anna fölni. Þannig var um öll
verkefni Ólafs að hann ávann sér
virðing og traust samferðamann-
anna.
Eitt kærasta verkefni ólafs á
sviði tónlistarlífs hér á stað hygg
ég að hafi verið organistastarfið
og kórstjórn kirkjukórs Hvann-
eyrarkirkju. Hann annaðist það
starf um þriggja áratuga skeið og
sýndi því einstaka trúmennsku og
alúð.
Safnaðarlíf í litlum sveitasöfn-
uði er í raun svo nátengt kórstarf-
inu að þar má vart greina á milli.
Öflugur kirkjukór er sú nauðsyn-
lega kjölfesta sem safnaðarstarfið
byggir á. Þetta skildi ólafur
manna best og lagði metnað sinn í
að kórinn væri ævinlega viðbúinn
að gegna þeim verkefnum sem upp
kynnu að koma. Sjálfur var hann
óþreytandi að efla og glæða kór-
starfið með viðfangsefnum utan
við hin hefðbundnu verkefni. Slíkt
auðgaði safnaðarlífið og tengsl
kirkjunnar við söfnuð sinn. Má
með sanni segja að hann hafi verið
lífæð allrar tólistarmenningar hér
um slóðir og ávann hann sér virð-
ing og þökk allra þeira sem nutu
hæfileika hans og krafta.
Ólafur átti ávallt annasaman
starfsdag sem forsvarsmaður þýð-
ingarmikils hlekks I íslenskri
leiðbeiningarþjónustu. En hann
átti oft og iðulega langan starfs-
dag fyrir höndum þegar hinum
reglubundna vinnudegi lauk. Þá
tóku við hin margvíslegu verkefni
á sviði tónlistarinnar og félags-
mála.
Þó vinnuálagið væri mikið var
hann ætíð reiðubúinn til hjálpar
og vék sér aldrei undan þegar
átaka var þörf. Þannig var hann
trúr þeim verkefnum sem honum
voru fengin í hendur og jafnframt
því fólki sem hann var að leið-
beina.
Þrátt fyrir erilsöm og krefjandi
störf, bæði á faglegum og félags-
legum vettvangi, gaf Ólafur sér
tíma fyrir fjölskyldu sína og
einkalíf. Eftirlifandi konu sinni,
Sigurborgu Ágústu Jónsdóttur frá
Gestsstöðum í Strandasýslu,
kynntist hann hér á Hvanneyri og
hafa þau búið hér allan sinn hjú-
skap.
Sigurborg er löngu kunn fyrir
framlag sitt til ræktunar íslenska
hrossastofnsins og þau Ólafur
voru samhent í búskapnum og
nutu þess bæði að hirða búfé og
erja jörðina. Ólafur og Sigurborg
áttu barnaláni að fagna. Þau eign-
uðust fimm börn sem nú eru öll
uppkomin. Synir þeirra eru tveir,
Jón og Guðmundur, og dæturnar
þrjár, Ragnhildur Hrönn, Guð-
björg og Sigríður Ólöf.
Við hið skyndilega fráfall ólafs
Guðmundssonar setur menn
hljóða. Minningar um liðnar sam-
verustundir leita á hugann.
Hvarvetna má sjá sporin hans og
miklu dagsverki er lokið. Nú er
hann kvaddur hinstu kveðju og
lagður í faðm móður jarðar.
Með Ólafi Guðmundssyni er
genginn eitt traustasti máttar-
stólpi Hvanneyrarstaðar. Hann
unni staðnum og allri starfsemi
sem þar fór fram. Hann tók virk-
an þátt í uppbyggingu hans, bæði
sem fagmaður og heimilismaður. I
samfélagið á Hvanneyri hefur ver-
ið höggvið óbætanlegt skarð.
Bændaskólinn flytur á kveðju-
stund alúðarþakkir fyrir áratuga
fórnfúst starf í þágu skólans og
sendir áátvimim hins látna sam-
úðarkveðjur.
Víðsvegar um landið kveðja
nemendur bændaskólans kæran
vin í hljóðri þökk og senda ástvin-
um og fjölskyldu samúðarkveðjur.
Sérstaka kveðju senda þeir öldn-
um föður hans, Guðmundi Jóns-
syni, og biðja honum Guðs bless-
unar á sorgarstund.
Söfnuður Hvanneyrarkirkju
kveður með sárum söknuði einn
sinna bestu bræðra og vottar eig-
inkonu, börnum og ástvinum öll-
um dýpstu samúð og biður góðan
Guð að veita þeim huggun og
styrk.
Blessuð sé minning hans.
Magnús B. Jónsson, Hvanneyri.
Fyrir réttum mánuði kom ég
inn á skrifstofu Jóns ólafs Guð-
mundssonar einhverra erinda. Þá
sagði hann mér að hann ætti að
leggjast inn á spitala næsta dag til
rannsóknar. Hann taldi að hann
yrði tæpast lengur en einn til tvo
daga á sjúkrahúsinu. Þetta kom
mér ekki á óvart því ég vissi að
hann hafði kennt lasleika, sem
hann taldi eftirköst inflúensu. Ég
kvaddi Ólaf lauslega og grunaði
síst að þetta væri okkar síðasti
fundur. Þessi kveðja var lok þrjá-
tíu ára samstarfs okkar á Hvann-
eyri. Samstarfið var stundum náið
en venjulega unnum við þó að mis-
munandi verkefnum.
Guðmundur heitinn Jóhannes-
son, sem um langt árabil var ráðs-
maður á Hvanneyri, hafði ólaf í
vinnu á unglingsárum hans. Á
þeim árum fór verulegur hluti af
heyskapnum á Hvanneyri fram á
engjunum sem liggja meðfram
Hvítá. Engjarnar eru að hluta til
blautar og í rigningartíð var þar
umbrotafæri. Þetta fór að sjálf-
sögðu illa með verkfæri, hesta og
síðar dráttarvélar. Guðmundur
sagðist iðulega hafa sett Ólaf til
starfa þar sem færðin um engj-
arnar var verst, vegna þess að
honum var manna best treystandi
til að komast um án þess að brjóta
tæki. Ólafur fór hægt en var iðinn
og hafði vökul augu með bleytu-
pyttum sem á vegi hans urðu, mat
aðstæður rétt og hafði tilfinningu
fyrir hvað mátti bjóða hestum,
vélum og verkfærum. Með þessu
verklagi afkastaði ólafur ótrúlega
miklu. Betur get ég ekki lýst störf-
um Ólafs eins og þau hafa alltaf
verið. En til viðbótar má geta þess
að Ólafur var samt þéttur fyrir á
sinn kyrrláta hátt og lét engan
beygja sig. Þessir eiginleikar
Ólafs nýttust vel þegar hann hóf
störf sem yfirmaður bútækni-
rannsókna á Hvanneyri árið 1954.
Ólafur Guðmundsson var sí-
starfandi dugnaðarmaður. Störf
hans skiptust aðallega í þrennt. í
fyrsta lagi var hann fram-
kvæmdastjóri verkfæranefndar
ríkisins 1954—1966 og síðan bú-
tæknideildar Rannsóknastofnunar
landbúnaðarins frá 1966 til dauða-
dags. í öðru lagi vann hann heim-
ili sínu vel. Hann og kona hans,
Sigurborg Ágústa Jónsdóttir,
komu upp fimm mannvænlegum
börnum. Einnig aðstoðaði Ólafur
konu sína við rekstur á lands-
þekktu hrossabúi á Báreksstöðum. c _.
{ þriðja lagi lét hann tónlistarmál
mjög til sín taka. Á Hvanneyri
stjórnaði hann um áratuga skeið
ágætum kirkjukór Hvanneyrar-
sóknar og kór Bændaskólans á
Hvanneyri. Auk þess kenndi hann
hljóðfæraleik við Tónlistarskóla
Borgarfjarðar og var um skeið
skólastjóri skólans. Það eru áreið-
anlega margir, ungir og gamlir,
sem geta þakkað Ólafi það að þeir
hafa lært að njóta tónlistar.
Frá því að Olafur hóf störf hef-
ur verkfæranefnd ríkisins og bú-
tæknideild gefið út 530 skýrslur
um prófanir á ýmsum vélum og
verkfærum. Einnig hafa 70 verk-
færi verið reynd en ekki hafa verið t _
gefnar út skýrslur um niðurstöður
rannsóknanna. í flestum tilfellum
er það vegna þess að bútæknideild
hefur ekki talið verkfærin henta
islenskum aðstæðum og umboðs-
menn verkfæranna hafa hlýtt
þeim dómi og hætt við að setja
þau á íslenskan markað. Þetta
sýnir betur en annað að menn
hafa borið traust til ólafs og hans
manna.
Á þeim rösku þrjátíu árum sem
Ólafur Guðmundsson starfaði sem
yfirmaður bútæknirannsókna á ^
Hvanneyri hefur fjöldi manna
starfað hjá honum eða með honum
á einn eða annan hátt. Ég þori að
gerast sjálfskipaður talsmaður
þeirra og þakka fyrir hönd okkar
allra samveruna og viðkynning-
una við þennan prúða og list-
fengna mann. Um leið vottum við
Sigurborgu konu hans, Guðmundi
föður hans, börnum hans, tengda-
börnum, barnabörnum og öðrum
vandamönnum okkar dýpstu hlut-
tekningu. Við þökkum 01a.fi sam-
fylgdina.
Magnús Óskarsson
Á gullbjörtum sumardegi 1945
lágu leiðir okkar Ólafs Guð-
mundssonar saman á tröppum
Menntaskólans í Reykjavík.
Framundan áttum við fjögur björt
og litrík ár við þann skóla. Þessi
hlédrægi sveinn frá Hvanneyri
vakti fljótlega athygli okkar
skólasystkina fyrir tónlistar-
áhuga. Leik Ólafs á píanó og þá
einkum dragspil fylgdi sólskin og
okkur hlýnaði um hjartarætur i
návist hans. Vinafagnaður án
Ólafs var óhugsandi. Þetta lýsir
nokkuð þessum ljúflingi, sem allt-
af dró fram hljóðfæri, þegar eftir
var leitað og mér kenndi hann að
"njóta unaðsstunda með Mozart og
Fats Waller. Þegar ólafur fer af
þessum heimi þagna þeir tónar
sem mér eru ljúfir frá æskudögum
í Menntaskólanum í Reykjavík.
Að baki Ólafs Guðmundssonar
stóðu sterkar ættir, en foreldrar
hans eru Guðmundur Jónsson
fyrru*n skólastjóri að Hvanneyri
og kona hans Ragnhildur ólafs-
dóttir, sem látin er fyrir nokkrum
árum. ólafur undi æsku sinni og
síðar starfsævi í Borgarfirði.
Hann spratt upp úr menningar-
heim Hvanneyrarskóla og bar með
sér merki þess heimilis hvar sem
leiðir hans lágu.
Á vordögum að skólastarfi liðnu
í Menntaskóla fékk ég nokkru
sinnum að njóta heima hans.
Okkur skólasystkinum er einnig
minnisstæð stund að Hvanneyri í
svonefndri fimmtabekkjarferð.
Ég hygg að tónlistargyðjan hafi
Sjá nánar á bls. 46 ■*-