Morgunblaðið - 27.06.1985, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐID, FIMMTUDAGUR 27. JÚNÍ 1985
Þríþætt niður-
greiðsla á rafliitun
— eftir Magnús
Oddsson
„Er það verðjöfnun að leggja
16% verðjöfnunargjald á
rafmagnsnotkun frystihúsa,
iðnfyrirtækja og einstaklinga
á Akureyri, til þess að aðrir
aðilar utan Akureyrar eigi
kost á mun ódýrari upphitun
en hægt er að fá á Akur-
eyri?“
Einn þátturinn i orkuveislunni
margumtöluðu er að við eyðum og
sólundum verðmætri orku á lágu
verði og látum almenning borga
brúsann. Ég held að gott sé að fá
fram umræður um þau mál núna,
þegar fyrir dyrum stendur að gera
eina herferðina enn til að auka
rafmagnssðlu til húshitunar.
Hvernig má það vera að sama fyrir-
tækið skuli geta selt sömu „vöru“ á
kr. 4,61 og á kr. 0,76? Hærra verðið
er liðlega sexfalt á við það lægra. í
heildsölu gildir bara ein gjaldskrá
óháð því hvort orkan er notuð til
hitunar eða almennra nota. •
Svarið við þessari spurningu er
margþætt og mun ég ekki gera til-
raun til að svara nema að nokkru.
Ljóst er að bæði er skattlagning
mismunandi, nýtingartími rafhit-
unar eilítill annar en almennra
nota, en það sem þyngst vegur er að
niðurgreiðslurnar eru margar áður
en þessi niðurstaða fæst. Svo langt
er gengið í niðurgreiðslum að mun
ódýrara er að hita hús upp með
niðurgreiddu rafmagni en t.d. orku
frá dýrari hitaveitum. Þó eru not-
endur þeirra hitaveitna látnir
greiða drjúgan skerf af niður-
greiðslum á rafhitunarsvæðunum,
þótt þeir njóti sjálfir engrar fyrir-
greiðslu á þessu sviði og búi við dýr-
ustu upphitun í landinu. En skoðum
nánar niðurgreiðslur rafhitunar.
1. niöurgreiösla — „verö-
jöfnunar“-gjaldið
„Verðjöfnunar“-gjald er lagt á
alla almenna raforkusölu og nemur
það nú 16% en var til skamms tima
19%. Svo hraustlega er gengið til
verks í þessari „verðjöfnun" að
meðalsöluverð þeirra fyrirtækja
sem aðallega njóta gjaldsins er
mun lægra en hinna. Þannig var
t.d. meðalsöluverð Rafmagnsveitna
ríkisins (Rarik) til notenda kr. 1,92
en kr. 2,75 hjá Rafmagnsveitu
Reykjavíkur árið 1984. Samt sem
áður var verð Rarik á almennu
sölutöxtunum talsvert hærra en í
Reykjavík. Gjaldið virðist því lítt
renna til verðjöfnunar á almennum
sölutöxtunum heldur til niður-
greiðslu á hitunarrafmagni.
2. niðurgreiðsla — hátt verö
almennra sölutaxta
Eins og fyrr sagði er meðalsölu-
verð þeirra fyrirtækja, sem aðal-
lega þiggja verðjöfnunargjaldið
talsvert lægra en hinna. Þessum
fyrirtækjum ætti því að vera í lófa
lagið að halda almennu sölutöxtun-
um á svipuðu verði. Svo er þó ekki.
Almennir sölutaxtar Rarik eru t.d.
um 30% hærrri en í Reykjavík.
Hátt gjald almennu sölutaxtanna
virðist því notað til að greiða niður
hitunarrafmagn.
Sumarbúðirnar Ölver
Nokkur pláss eru laus fyrir stúlkur 6—12 ára, 3.,
10., 17., og 26. júlí. Einnig 9. ágúst fyrir stráka
6—9 ára.
Allar nánari upplýsingar veitir Aöalskrifstofa SÍK,
KFUM og KFUK að Amtmannsstíg 2b eða í síma
13437.
Þingvallaferð
Farin verður hópferð á hestum í Skógarhóla föstu-
daginn 5. júlí. Lagt af staö frá Hrafnhólum kl.
18.00.
Feröanefndin
Bladburöarfólk
óskast!

AUSTURBÆR
Úthlíö
VESTURBÆR
Öldugata
Sörlaskjól
Tómasarhagi 32—57
JtofgmiMtifetfr
niðurgreiðsla — framlag
á fjárlögum
Á fjárlögum ríkisins er í ár varið
200 milljónum króna til niður-
greiðslu á rafmagni til húshitunar.
Hjá Rarik leiðir þetta til þess að
orkan er greidd niður um 63 aura
hver kWh, en með því móti lækkar
verð hverrar kWh úr kr. 1,39 í kr.
0,76. Flestar aðrar rafveitur, sem
m.a. standa undir greiðslu „verð-
jöfnunar“-gjaldsins, verða að selja
hitunarrafmagn á hærra verði til
sinna notenda.
Þótt hér sé ítrekað vísað til verð-
lags hjá Rarik, þá er undirritaður
ekki að setja fram gagnrýni á það
fyrirtæki eða forráðamenn þess
sérstaklega enda hafa aðrir ráðið
stefnunni í þessu efni. Gagnrýni
mín beinist að niðurgreiðslukerfinu
f heild. Ég tel brýnt að endurskoða
það frá grunni.
Furðu sætir t.d. að svokallað
„verðjöfnunar“-gjald skuli lagt á
íbúa á Akureyri, Akranesi og Borg-
arnesi, en á þessum stöðum greiða
íbúarnir mun hærra verð fyrir sína
upphitun en íbúar á niðurgreiðslu-
svæðum rafhitunar. Hjá Orkubúi
Vestfjarða kostar 32.114 kr. að hita
upp 400 m3 íbúð á ári, ef notuð er
niðurgreidd raforka, samkvæmt
nýlegu yfirliti Orkustofnunar. Á
Rarik svæðunum kostar þetta
32.256 kr., ef notað er niðurgreitt
rafmagn. Á Höfn í Hornafirði hita
menn hús með heitu vatni, sem hit-
að hefur verið upp með rafmagni og
greiða kr. 28.884 á ári. Akureyr-
ingar greiða hins vegar kr. 51.504
Magnús Oddsson
fyrir að hita upp sams konar íbúð
með sinni hitaveitu. Þeir leggja
drjúgt af mörkum til að greiða
niður hitunarkostnað hinna fyrr-
nefndu, en fá ekki krónu af
niðurgreiðslufjármunum. Sama er
að segja um íbúa á Akranesi og í
Borgarnesi en þar kostar kr. 47.676
að hita upp sams konar ibúð á ári
með hitaveituvatni.
Ég held að menn séu komnir svo
langt frá upphaflega markmiðinu
með verðjöfnunaraðgerðum að orð-
ið verðjöfnun eigi lítinn rétt á sér
lengur. Er t.d. verðjöfnun að leggja
16% verðjöfnunargjald á raf-
magnsnotkun frystihúsa, iðnfyrir-
tækja og einstaklinga á Akureyri til
þess að aðrir aðilar utan Akureyrar
eigi kost á að fá mun ódýrari upp-
hitun en hægt er að fá á Ákureyri?
Fjórða niðurgreiðsluleið rafhit-
unar virðist nú í uppsiglingu. Radd-
ir heyrast um að verðleggja raf-
magn frá Landsvirkjun á lægra
verði ef orkan verði endurseld til
hitunar. Líklega er þetta hagstætt
fyrir Landsvirkjun eins og er, enda
mun fyrirtækið hafa talsverða um-
framorku. En hve lengi verður þessi
orka umframorka og hvað þá?
Það alvarlegasta I þessu sam-
bandi er samt það að niðurgreiðslur
eru orðnar svo margþættar og
flóknar að ég leyfi mér að efast um
að nokkur viti í raun hve mikið fé
rennur í niðurgreiðslur á rafhitun
þegar allt er talið. Fróðlegt væri ef
einhver vildi gera þjóðinni grein
fyrir því.
Ég tel mjög brýnt að niður-
greiðsla rafhitunar verði tekin til
endurskoðunar með það markmið í
huga að jafna orkukostnað lands-
manna í stað þess að einblína á ein-
stök orkusölufyrirtæki og eitt
ákveðið orkuform, þ.e.a.s. rafhitun.
Ég minni á ábendingu í þessu
efni frá Félagi rafveitustjóra
sveitafélaga frá 8.3. 1984 en þar
sagði m.a.:
„Ef talin er þörf á að jöfnun á
aðstöðumun vegna mismunandi
orkuverðs, ber að leggja til grund-
vallar orkukostnað notenda vegna
rafmagns og upphitunar og beina
stuðningi til þeirra heimila, sem
stærstar byrðar bera, án tillits til
þess af hvaða fyrirtækjum orkan er
keypt og án tillits til þess í hvaða
formi hitaorkan er. Með því móti er
stuðningi beint þangað sem þörfin
er mest en á því er víða misbrestur.
Betra er að jafna slíkan aðstöðu-
mun með beinum framlögum til
heimila eða ívilnun í sköttum held-
ur en að greiða orkuverðið sjálft
niður.“
Að lokum vil ég sérstaklega taka
undir þá ábendingu, að betra sé að
jafna aðstöðumun með beinum
framlögum til notenda í stað þess
að greiða sjálfa orkuna niður.
Niðurgreidd orka kallar á meiri
orkunotkun og síðan á enn meira
fjármagn í niðurgreiðslur. tslenska
þjóðin vill spara, en óhægt er um
vik, þegar kostnaöur er falinn með
meira og minna duldum niður-
greiðslum. Mál er að orkuveislu
linni.
Höfundurinn er rafreitusíjóri á
Akranesi.
HELGARÞJONUSTA
Eins og undanfarin sumur
er varahlutaverslun okkar
OPIN ALLA LAUGARDAGA
FRÁ KL. 10 F.H. - 2. E.H.
þjónustusíma varahlutaverslunar:
3 98 11 - 68 63 20
BÚNADARDEILD
ÁRMÚLA3 REYKJAVÍK SÍMI 38900