Morgunblaðið - 27.06.1985, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 27. JÚNÍ 1985
Kútter Sigurfari GK 17.
Akranes:
Gunnlaugur Haraldsson safnvörður flytur ræöu.
Sr. Jón M. Guðjónsson opnar kútt-
erinn formlega.
Kútter Sigurfari
Akranesi 18. júní.
KÚTTER SIGURFARI sem komið hefur verið fyrir í Byggðasafninu í Görð-
um á Akranesi var formlega opnaður gestum laugardaginn I. júní sl. við
hátíölega athöfn að viðstöddu fjölmenni. Meðal gesta voru forsætis-
ráðherrahjónin Steingrímur Hermannsson og frú Edda Guðmundsdóttir, sr.
Jón M. Guðjónsson frumkvöðull að Byggðasafninu í Görðum og heiðurs-
borgari Akraness og nokkrir aldnir sjómenn sem á sínum yngri árum voru
skipverjar á kútternum.
Við athöfnina flutti Gunnlaug-
ur Haraldsson safnvörður ræðu
og rakti sögu kútters Sigurfara en
nú eru liðin 100 ár frá byggingu
hans. Ávörp fluttu Steingrímur
Hermannsson forsætisráðherra,
Ingimundur Sigurpálsson bæjar-
stjóri á Akranesi, Valdimar Ind-
riðason alþingismaður og Jóhann-
es Engilbertsson form. Sigurfara-
sjóðs sem stjórnaði athöfninni.
Að því búnu opnaði sr. Jón M.
Guðjónsson kútterinn formlega
með því að klippa á borða við
landgang og blessa hann. Jón
Helgason frá Kringlu á Akranesi
dró skipsfánann við hún en Jón
var skipverji á kútternum. Lúðra-
sveit Akraness lék við athöfnina
sem þótti takast einstaklega vel.
Það fór vel á því að þessi við-
burður tengdist öðrum tímamót-
um en þannig vill til að í ár eru
100 ár liðin frá byggingu kútters-
ins eins og áður segir og einnig
eru í ár liðin 25 ár frá stofnun
Byggðasafnsins í Görðum og einn-
ig átti upphafsmaðurinn að hinu
merka byggðasafni, sr. Jón M.
Guðjónsson, áttatíu ára afmæli
daginn áður en þessi athöfn fór
fram.
Sr. Jón M. Guðjónsson lét ein-
skis ófreistað að búa Byggðasafn-
ið sem best úr garði þó skilyrði
væru oft erfið, en alltaf tók hann
til hendinni af stórhug. Honum
var mjög annt um sögu sjósóknar
og útvegs í héraðinu og með þá
sögu í huga hóf hann að koma á
framfæri hugmynd sinni um að
reynt yrði að bjarga frá glötun
einum hinna íslensku kúttera,
sem á sínum tíma voru seldir úr
landi. Þessari hugmynd var víða
vel tekið, en þó skilningur væri á
málinu bólaði seint á raunhæfum
viðbrögðum og framkvæmdum.
Sr. Jón lét þó ekki deigan síga,
þegar persónuleg viðtöl og hvatn-
ingarbréf skiluðu ekki neinum
árangri afréð hann að vekja máls
á þessu opinberlega. Hann skrif-
aði greinar í blöð og ræddi málin
á fundum hjá félagasamtökum.
Hinn 21. febrúar 1972 var sr. Jón
boðið að halda erindi á kvöldfundi
hjá Kiwanisklúbbnum Þyrli á
Akranesi. Ræddi sr. Jón um
skútuöldina og kúttertímabilið.
Lýsti hann fyrir klúbbfélögum
áhuga sínum á því að Byggðasafn-
ið eignaðist einn af hinum gömlu
kútterum sem nú væru sem óðast
að týna tölunni í Færeyjum.
Klúbbfélagar hrifust mjög af
eldmóði sr. Jóns og ákváðu að
taka að sér að annast útvegun á
kútter frá Færeyjum.
Augu manna beindust strax að
opnaður gestum
Forsætisráðherrahjónin, Steingrímur Hermannsson og frú Edda Guð-
mundsdóttir, og Valdimar Indriðason heilsa öldruðum sjómönnum sem
viðstaddir voru athöfnina.
kútter Sigurfara sem þá hafði
verið lagt í höfninni í Klaksvík í
Færeyjum. Eigendur hans voru
P/f Joensen & Olsen og voru þeir
mjög áhugasamir um að hið happ-
sæla skip þeirra varðveittist með
þeim hætti sem til stóð. Kaup-
verðið var 5000 færeyskar krónur
sem taldist gjafverð. Sýnir það
best hug hinna færeysku eigenda
til málsins, en þeir höfðu hafnað
mun hærra kauptilboði í skipið
frá dönskum aðilum. Þá má geta
þess að andvirði Sigurfara létu
eigendur renna til Slysavarna-
félags íslands sem þakklætisvott
fyrir liösinni þess við færeyska
sjómenn um áratuga skeið.
Kútter Sigurfari kom til Akra-
ness sumarið 1974 og var tekið á
móti honum með viðhöfn. Mikill
mannfjöldi var mættur við höfn-
ina og meðal þeirra nokkrir gaml-
ir skútukarlar af Akranesi en
hluti þeirra hafði verið á Sigur-
fara á siðustu vertíðum hans í
eigu íslenskra aðila. Þessum
gömlu heiðursmönnum veittist nú
sá heiður að ganga fyrstir um
borð og var það þeim svo sannar-
lega stund endurminninga.
I ársbyrjun 1976 er kútternum
komið fyrir á sínum endanlega
stað við safnið og endurbygging
hans hafin þó rólega hafi verið
farið af stað. Fyrstu árin voru
frekar aðgerðarlítil en sumarið
1979 sá stjórn Sigurfarasjóðs sér
fyrst kleift að kalla til launaða
aðstoð við endurbyggingastarfið.
Þá hóf Jóhann Ársælsson skipa-
smiður á Akranesi að starfa
ásamt aðstoðarmönnum og hin
síðari ár hafa komið til starfa
fleiri skipasmiðir og má að miklu
leyti þakka þeim hvernig til hefur
tekist þó fleiri hafi lagt hönd á
plóginn.
Eins og áður segir var það Kiw-
anisklúbburinn Þyrill á Akranesi
sem stóð undir kostnaði við kaup
á kútternum og sá einnig um
heimflutning hans og var sú fjár-
hæð hinn raunverulegi höfuðstóll
Sigurfarasjóðs sem stofnaður var
1974 ásamt 250 þús. kr. framlagi
ríkissjóðs. Ljóst var að þessi upp-
hæð hrykki skammt og var því
hafin almenn fjársöfnun og nema
framlög á árunum 1974 —84 alls
19,3% af heildartekjum sjóðsins.
Aðrar tekjur sjóðsins koma frá
ríkissjóði, bæjarsjóði Akraness,
Byggðasjóði og Þjóðhátíðarsjóði
sem styrkt hefur þessa fram-
kvæmd rausnarlega frá árinu
1979.
Ekki eru tök á að birta yfirlit
yfir kostnað við að koma kúttern-
um í það horf sem hann nú er, en
þó má segja að kostnaður er nokk-
uð umfram tekjur.
Sá mismunur er þó naumast til
að örvænta yfir m.a. ef haft er í
huga, að óðum styttist leiðin til
lokahafnar, eins og Gunnlaugur
Haraldsson safnvörður orðar það
í ágætri grein um kútter Sigur-
fara 100 ára í Sjómannadagsblaði
Akurnesinga 1985 sem kom út nú
fyrir skömmu. Og hann heldur
áfram:
„Að minnsta kosti má fullyrða,
að mörg útgerðin í landinu stend-
ur tæpar nú um stundir en kútter
Sigurfari, þótt kvótalaus sé. Menn
getur að vísu greint á um arðsemi
slíkrar útgerðar fyrir þjóðarbúið.
En það er önnur saga." — JG
Náttúruvemdarfélag Suðvesturlands:
Mannvirkjagerð
í Laugarnesi
Við stöndum frammi fyrir
vanda sem skapast hefur af því að
byggður hefur verið hluti af svæði
í Laugarnesi sem skipulagt var
fyrir fimmtán árum með gömlu
aðferðinni, að framkvæma verk án
þess að afla sér nægjanlegra upp-
lýsinga áður. Nú er talin þörf á að
halda áfram mannvirkjagerð á
svæðinu, en það þýðir verulega
eyðingu óbætanlegra náttúru- og
mannvistarminja í Laugarnesi.
Allir hugsandi menn sjá því að
frekari skerðing væri stórslys.
Laugarnes og Geldinganes eru
einu litlu nesin á Reykjavíkur-
svæðinu sem að nokkru leyti hafa
sloppið við röskun frá því þar var
búið síðast.
Lítil nes í sínu náttúrlega
ástandi hafa sérstöðu sem útivist-
arsvæði og vettvangur til fræðslu
og augnayndis fyrir alla er nálægt
búa og gesti þeirra.
Hvað er til ráða?
Málið þarf að reyna að leysa
með því að leita nýrra hugmynda
án þess að raska frekar umhverfi
Laugarness, ef brýn þörf er á auk-
inni mannvirkjagerð þar vegna
þess að gert hafi verið ráð fyrir
henni. Rétt er að minna á að
stungið hefur verið upp á að gera
gamla Laugarnesbæinn að félags-
miðstöð fyrir íbúa Laugarnes-
svæðisins. Fyrirtækjum sem
þarna kunna að búa við land-
þrengsli þarf að finna hentugri
stað.
Fleiri mál af sama tagi og Laug-
arnesmálið eiga eftir að skjóta
upp kollinum. Búum okkur undir
að leysa þau þannig að við þurfum
ekki að skammast okkar fyrir
Reykvíkingum framtíðarinnar.
(Frá NVSV)
Vísnakver eftir
Jónas Jóhannsson
ÚT er komið vísnakver með vísum
eftir Jónas Jóhannsson frá Skógum
á Fellsströnd. Er bér um að ræða
yfir 200 vísur er fjalla um menn í»g
atburði líðandi stundar.
Þessar vísur eru örlítið brot af
því sem nú liggur eftir hann.
Vísnakverið er til sölu hjá
Kjartani Eggertssyni í síma 93-
4228 og Kristni Jónssyni í síma
93-4158, í Búðardal. Verð kr.
300.00. (Úr frétUtilkynningii)