Morgunblaðið - 01.08.1985, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. ÁGÚST 1985
43
tíjðrla, sem þau mál þekkja að þar
er um mikið og vandasamt verk að
ræða.
Hópurinn frá Chicago eða
Chicago-gengið eins og við köllum
hann stundum, hefur haldið vel
saman, þó að samfundir hafi orðið
eitthvað strjálli nú hin síðari árin.
Bæði er að hópurinn hefur dreifst
nokkuð, þar sem sumir úr honum
hafa ílenst vestan hafs, og eins
hitt að áhugamál og skyldur
breytast með árunum. En ánægju-
legt var það, að fyrir aðeins sex
vikum kom allur hópurinn saman
eina kvöldstund, þeir sem voru við
nám í Chicago í kringum 1950,
ásamt mökum sínum. Þar var
Björn einnig mættur enda setti
hann sig aldrei úr færi að hitta
hópinn, ef kostur var. En hann var
þá greinilega fársjúkur og sár-
þjáður, enda þótt hann væri hress
í tali og bæri sig vel að vanda. öll
vonuðum við, að honum auðnaðist
að yfirstíga veikindin að þessu
sinni eins og hann hafði gert fram
til þessa. Sú varð þó ekki raunin.
Eg veit, að fáein orð á blaði eru
til lítils megnug að hugga þá sem
harmi eru slegnir. En mig langar
með þessum orðum að þakka Birni
góða viðkynningu og vináttu öll
þau ár, sem við þekktumst. Guð-
laugu eiginkonu Björns, svo og
börnum hans, tengdabörnum og
barnabörnum, sendi ég mínar
innilegustu samúðarkveðjur.
Þorbjörn Karlsson
Kveðja frá Vigurfrændfólki.
Maídagur — glaðasólskin og
logn um allan sjó. Hvít smátrilla
að lenda við klappirnar og upp
kambinn ganga, ásamt föður
okkar, tíguleg kona með dökkblátt
sjal og rauðbirkinn drenghnokki
10 ára gamall.
Á hlaðvarpanum heilsast inni-
lega þær systurnar Guðrún á
Knarrarbergi og Björg í Vigur.
Þær sjást sjaldan núorðið, búa sín
í hvorum landsfjórðungi. Piltur-
inn litli litast um. Hann veit ekki,
að uppi í einum bátnum á kambin-
um kúra tvær jafnaldra frænkur
hans og fylgjast grannt með fólk-
inu á hlaðinu. Gestakomur á eyj-
una eru alltaf markverðar og
spennandi í augum krakkanna á
bænum ekki síst ef börn eða ungl-
ingar eru meðal gestanna.
Fljótlega verður forvitnin
feimninni yfirsterkari og litlu
stelpurnar í bátnum skoppa inn í
bæinn að heilsa frændfólkinu. —
Þar með hófust kynnin við hinn
elskulega frænda okkar Björn
Sveinbjörnsson verkfræðing, sem í
dag er kvaddur hinstu kveðju.
Maídagsins fagra er að leita
hart nær 50 ár aftur í tímann.
Bjössi Sveinbjörns, eins og við
jafnan kölluðum hann, átti eftir
að dvelja sumarlangt næstu árin
hjá frændfólkinu í Vigur ásamt
fleiri sumardvalarbörnum, skyld-
um og óskyldum. Tíminn leið við
leik og störf, og þessi frændi okkar
reyndist hinn ágætasti félagi,
glaður, ötull og hugkvæmur. Hann
var skáti og kunni skil á ýmsu,
sem við eyjarkrakkarnir þekktum
lítið til. Af lífi og sál tók hann þátt
í öllu okkar amstri, hvort heldur
var að smala kvíaánum, fara á
handfæri, veiða lunda eða hjálpa
til við heyskapinn. Lifandi áhugi á
lífinu í kringum hann ásamt
skyldurækni og samviskusemi ein-
kenndu hann strax sem barn —
eiginleikar, sem fylgdu honum
alla ævi.
Björn var einkabarn foreldra
sinna, þeirra Guðrúnar Björns-
dóttur frá Veðramóti og Svein-
bjarnar Jónssonar byggingameist-
ara, síðar forstjóra Ofnasmiðj-
unnar í Reykjavík. Að loknu
verkfræðinámi í Bandaríkjunum
stofnaði hann ásamt fyrri konu
sinni, Jakobínu Finnbogadóttur,
heimili á Háteigsvegi 14 hér í
borg. Á efstu hæðinni bjuggu þau
Sveinbjörn og Guðrún. Bæði þessi
heimili stóðu okkur frændfólkinu
úr Vigur ævinlega opin. Þar var
gott að koma, sálubætandi and-
rúmsloft, hvort sem staldrað var
við á kyrrlátri efstu hæðinni og
rætt við hin reyndu og gáfuðu
hjón eða staðnæmst á hæðinni
fyrir neðan, þar sem yndislegir
glókollar ungu hjónanna, fimm að
tölu, gæddu híbýlin lífi og æsku-
fjöri.
Björn var einstakur heimilisfað-
ir og líklega á undan sinni samtíð
í því að telja það í sínum verka-
hring að hátta og baða börnin og
koma þeim í ró. Slíkt var næsta
fátítt fyrir 30—40 árum og hefir
áreiðanlega átt sinn þátt í þvi að
skapa hin nánu og einlægu tengsl,
sem alltaf voru milli hans og
barna hans.
Flest barnanna dvöldu um
lengri eða skemmri tíma heima í
Vigur. Sýnir það vel, hvert traust
og tryggð hann batt við staðinn og
fólkið þar. Varla leið svo nokkurt
ár, að hann ekki „skryppi í skerið"
í nokkra daga, eins og hann orðaði
það. Þar var honum fagnað sem
bróður. Hin elskulega frændsemi
hans og vinátta, er aldrei bar
skugga á, var okkur öllum mikils
virði. Stundum var viðstaðan
stutt, þegar annir og umsvif syðra
kölluðu að.
Síðustu árin gekk Björn frændi
ekki heill til skógar. Hann varð að
þola alvarlegan heilsubrest, sem
hann bar með frábærri karl-
mennsku og æðruleysi eins og
hans var von og vísa, því að undir
glöðu og hlýju yfirbragði bjó mikil
viljafesta og sjálfsagi. Við heyrð-
um hann aldrei kvarta. Starf sitt
hjá Iðntæknistofnun íslands
stundaði hann að segja má fram á
síðasta dag.
Seinni kona hans, Guðlaug
Björnsdóttir, var honum nú sem
fyrr stoð og styrkur, sem aldrei
brást. Við minnumst með þökk og
hrærðum huga allra góðu frænda-
og vinafundanna á glæsilegu
heimili þeirra, þar sem góðvild,
rausn og myndarskapur réðu ríkj-
um.
Við biðjum guð að blessa og
hugga Guðlaugu, börnin öll,
tengdabörn og barnabörn í þeirra
miklu sorg. Megi vorbirtan, sem
skein yfir fyrstu kynnum okkar
fylgja Birni frænda Sveinbjörns-
syni um ókunna stigu eilifðarinn-
ar.
Þórunn Bjarnadóttir
frá Vigur
í dag verður til moldar borinn
félagi okkar og samstarfsmaður
Björn Sveinbjörnsson verkfræð-
ingur.
Allt of skömmu lífshlaupi ljúfs
og kurteiss drengs er lokið. Björn
Sveinbjörnsson hóf störf hjá
Rannsóknarstofnun iðnaðarins
1976. Hann hafði starfað um 25
ára skeið í framleiðsluiðnaðinum
áður en hann réðst til Rannsókn-
arstofnunar iðnaðarins. Ein af
forsendum þess að rann-
sóknarstofnun geti sinnt því meg-
in hlutverki sínu að stuðla að efl-
ingu íslensks atvinnulifs er að
unnt sé að ráða til starfa menn er
hlotið hafa reynslu og kunnáttu í
að takast á við og leysa stjórnun-
arleg og tæknileg vandamál er
fylgja rekstri framleiðslufyrir-
tækis. En Björn hafði einmitt
slíka reynslu.
Fyrstu verkefni Björns hjá
Rannsóknarstofnun iðnaðarins
voru auk almennrar ráðgjafar,
einkum tengt rannsóknum á yfir-
borðseiginleikum efna. En það eru
oft þeir eiginleikar sem ákvarða
slitþol og endingu efnanna. Hin
meðfædda og áunna athyglisgáfa
Björns kom að miklum notum við
þessar rannsóknir. Birni var á
þessum árum m.a. falið fyrir hönd
stofnunarinnar að annast sam-
starf við norrænar rannsóknar-
stofnanir er vinna að mælingum á
hávaða frá vélum og tækjum í
framleiðsluiðnaði. Reynsla Björns
kom honum og okkur að verulegu
gagni í þessu samstarfi er skilaði
sér í endurbættum aðferðum til
þess að draga úr hávaðamengun
frá vélum og tækjum í fram-
leiðsluiðnaði. Rannsóknarstofnun
iðnaðarins og Iðnþróunarstofnun
Islands voru eins og kunnugt er
sameinaðar í Iðntæknistofnun ís-
lands 1978. Við slíka sameiningu
koma óhjákvæmilega upp stjórn-
unarleg og mannleg deilumál og
sitt sýnist hverjum. Björn lægði
þar marga ölduna.
Við endurskipulagningu þá er
fylgdi í kjölfar sameiningarinnar
var Björn ráðinn til þess að taka
við yfirumsjón með gerð og útgáfu
íslenskra staðla og annast sam-
skipti við erlendar staðlastofnan-
ir.
Hann var skipaður deildarverk-
fræðingur 1978. Staðlagerð
grundvallast á samstarfi og sam-
vinnu hagsmuna og áhugaaðila,
enda staðlar ekki lög heldur góð
regla. Reynsla Björns og sam-
starfseiginleikar nýttust vel i
þessu starfi.
Það hefur ekki alltaf verið auð-
velt verk að stýra íslenskri staðla-
gerð, fjármagn hefur oftast verið
naumt skammtað en verkefnin
mörg. Mikill fjöldi erlendra staðla
berst reglulega til stofnunarinnar.
Það er vandasamt að stýra öllu
þar milli skers og báru og hafa
tiltækar upplýsingar og ráð þegar
þess er óskað af tæknimönnum og
hagsmunaaðilum. Þarna stjórnaði
Björn af fyrirhyggju. Björn var
fulltrúi stonfunarinnar í norrænu
samstarfi um stöðlunarmálefni og
ták þátt í fundum með forstjórum
norrænu staðlastofnunarinnar
þar sem rædd voru alþjóðleg og
norræn stöðlun og lagður grund-
völlur að auknu norrænu sam-
starfi á sviði staðlagerðar. Þar
verður hans saknað. Hér verður
ekki rakinn áhugi Björns fyrir efl-
ingu íslenks iðnaðar, þar tala
verkin.
Hann átti sæti m.a. í stjórn
Ofnasmiðjunnar hf. og Stálfélags-
ins hf.
Það er skarð fyrir skildi hjá
fámennri stofnun þegar genginn
er aðalsérfræðingur hennar á
sviði stöðlunarmála.
Starfsfólk Iðntæknistofnunar
íslands vottar börnum Björns og
eftirlifandi eiginkonu Guðlaugu
Björnsdóttur innilegustu samúð.
Við minnumst félaga og góðs
drengs.
Starfsfólk Iðntæknistofnunar
íslands.
Það er sem betur fer ekki á
hverjum degi sem við íslendingar
verðum að sjá af frumkvöðlum
nýrra tíma. En lífið og ferill þess
er hluti af því umhverfi sem við
búum í. Eins og annað í náttúr-
unni er maðurinn bundinn þvf
jarðneska skilyrði að koma og
fara.
Metnaður hvers manns hlýtur
að vera að hafa skilið nokkuð eftir
sig þegar kallið kemur. Björn
Sveinbjörnsson var einn af þeim
sem tókst það.
Björn valdi sér ungur að árum
þá lifsbraut að starfa í þágu ís-
lensks iðnaðar. Hann stundaði
nám í iðnverkfræði við Institute of
Technology í Chicago og lauk það-
an prófi 1951. Frá þeim tíma varði
hann kröftum sínum í að byggja
upp og þjóna íslenskum iðnaði.
Hann starfaði fyrst sem verk-
fræðingur hjá Ofnasmiðjunni hf.
og Einangrun hf. og síðan sem
framkvæmdastjóri hjá Vefaran-
um hf.
Árið 1976 hóf hann störf hjá
Rannsóknarstofnun iðnaðarins.
Fyrstu árin fékkst hann einkum
við fyrirtækjaráðgjöf og rann-
sóknir tengdar yfirborðseiginleik-
um efna. Við sameiningu Rann-
sóknarstofnunar iðnaðarins og
Iðnþróunarstofnunar íslands á
Iðntæknistofnun tslands, árið
1978, var Björn skipaður deildar-
verkfræðingur.
Við uppbyggingu og þróun þess-
ara stofnana í þágu iðnaðarins
naut reynsla Björns úr atvinnulíf-
inu sín sérstaklega vel.
Sem deildarverkfræðingur tók
Björn við því viðamikla verkefni
að stjórna gerð og útgáfu ís-
lenskra staðla. Við eigum enn
margt ólært varðandi notkun
staðla og oft virðist skilningur
manna á þessu sviði takmarkaður.
Hér hóf Björn af miklum krafti
uppbyggingu á þekkingu og upp-
lýsingamiðlun, starf sem oft var
vanmetið, en myndar þó einn af
þeim hornsteinum sem við verðum
að byggja á í tæknisamfélagi
framtíðarinnar.
Hann var fulltrúi stofnunarinn-
ar í alþjóðlegu stöðlunarsam-
starfi. Hér naut víðsýni hans og
hæfileiki til að greina aðalatriði
frá aukaatriðum sín sérstaklega
vel.
Auk þeirra viðamiklu verkefna
sem Björn sinnti í starfi og á fag-
legum grundvelli, gaf hann sér
tíma til að sinna félagsmálum.
Sem virkur þátttakandi i ýmsum
félögum tók hann þátt í að móta
starfsemi og stefnur.
Birni var sérlega annt um að
virkja hið jákvæða í hverjum
manni. Hann fór ætíð leið sáttfýsi
og skynsemi. Þessi hæfileiki
mætti vera fleirum okkar til eftir-
breytni.
Hann var kallaður á brott eftir
langt og mikið lífsstarf. Skarðið er
stórt, það verður erfitt að fylla.
En starf Björns hefur þegar skap-
að þá undirstöðu sem byggt verður
á. Þrátt fyrir að hann sé horfinn á
braut mun starf hans eiga veru-
legan þátt í uppbyggingu stöðlun-
armáta hérlendis um ókomin ár.
Það er ætíð erfitt að kveðja góð-
an dreng hinstu kveðju, ekki síst
fyrir ættingja og vini. Stjórn Iðn-
tæknistofnunar vottar eftirlifandi
eiginkonu Björns, Guðlaugu
Björnsdóttur, börnum og öðrum
ættingjum innilegustu samúð.
Stjórn Iðntæknistofnunar íslands.
Fyrir rúmri viku barst okkur sú
sorgarfregn að vinur okkar og
samstarfsmaður væri látinn.
Björn var tæplega sextugur er hið
ótímabæra andlát hans bar að
höndum, en hann hafði átt við
mjög erfið veikindi að stríða að
undanförnu.
Vorið 1979 féllst Björn á að taka
sæti í stjórn Blindrafélagsins og
sat hann þar sem féhirðir uns
hann baðst undan endurkosningu
sökum veikinda nú síðastliðið vor.
Fyrstu náin kynni Björns og sam-
taka blindra urðu þannig að hann
las fyrir Blindrabókasafn íslands í
nokkur ár áður en hann tók sæti í
stjórn Blindrafélagsins. Björn var
með eindæmum skemmtilegur og
góður upplesari og gæddi hann
lesefnið sérstöku lífi. Auk áður-
nefndra stjórnarstarfa fyrir
Blindrafélagið átti hann sæti í
byggingarnefnd félagsins þar sem
góð ráð hans og skörp athygli
komu að miklu gagni. Ennfremur
sat Björn sem varamaður í stjórn
Blindrabókasafns íslands. öll
ofannefnd störf vann Björn i
sjálfboðavinnu. Við í stjórn
Blindrafélagsins þökkum þessum
góða dreng vel unnin störf fyrir
blinda og sjónskerta á Islandi og
jafnan munum við minnast hans
er við heyrum góðs manns getið.
Við vottum eiginkonu hans og
fjölskyldu allri innilegustu samúð
við fráfall Björns og jarðarför og
vitum jafnframt að minningin um
góðan dreng muni veita þeim
huggun við hið allt of ótímabæra
fráfall hans. Við þökkum Birni
fyrir allt og allt.
Stjórn Blindrafélagsins
Hamrahlíó 17, Keykjavík.
Kveója frá Bandalagi íslenskra
skáta.
Eitt sinn skáti — ávallt skáti,
þessi orð hljóma kunnuglega öll-
um skátum. Björn skátabróðir
okkar, sem borinn er til grafar í
dag, var ávallt mikill og góður
skáti. Hjálpsemi hans við ýmis
samtök báru vitni um góðan
skátaanda.
Björn var mjög heppinn í skáta-
starfi, hann ólst upp með mjög
virkum og góðum skátafélögum
sem ávallt hafa verið viðbúnir til
að aðstoða skátahreyfinguma þeg-
ar á þarf að halda. Eitt aðal-
markmið skátahreyfingarinnar er
að þroska börn og ungt fólk til að
verða sjálfstæðir, virkir og ábyrg-
ir einstaklingar í samfélaginu.
Björn uppfyllti þetta markmið
svo sannarlega og átti stóran þátt
í að meitla sama markmið í hug og
hjörtu margra skátasystkina
sinna. Við munum minnast okkar
kæra skátabróður og starfa hans
og sendum öllum ættingjum hans
innilegustu samúðarkveðjur.
Skátaljósið, sem hann tendraði,
mun efla skátaanda okkar og allt
sem göfugt er.
Meó skátakveðju
Ágúst l>orsteinsson skátahöfóingi
Jónína Þórhalls-
dóttir —
Var hún sjálf
að sínu eðli
fljótskyggn og
fröm til góðverka,
hreinlynd og hugprúð,
guð og allt
gott elskandi.
Þannig kvaddi eftirmælasnill-
ingurinn Bjarni Thorarensen, önd
látins vinar. Ég vil af heilum huga
gera þessi orð skáldsins að mínum
orðum, þegar ég nú með þessum
línum kveð Jónínu Þórhallsdóttur
kennara hinztu kveðju.
í meira en 40 ár átti ég því láni
að fagna að njóta vináttu og
tryggðar þessarar óviðjafnanlegu
konu, sem nú verður til moldar
borin eftir að hafa lifað svo lang-
an ævidag samtíð sinni til upp-
byggingar og fyrirmyndar allt til
hinztu stundar.
Minning
Það er fjarri því að vera einhver
uppskrúfaður eftirmælastíll, þó
hér sé það fullyrt, að Jónína Þór-
hallsdóttir hafi hlotið óvenjuríku-
lega hæfileika og mannkosti í
vöggugjöf. Hún var sannarlega vel
af guði gerð til líkama og sálar.
Glæsileg kona, hraust og gáfuð,
dugmikil og skyldurækin bæði
sem kennari og húsmóðir á
gestkvæmu myndarheimili. Og
hjarta hennar var barmafullt af
mannúð og réttlætiskennd, enda
kappkostaði hún umfram allt að
lifa í sátt við guð og menn. Hafi
einhver heyrt Jónínu mæla æðru-
orð frá vörum, þá mun það ein-
ungis hafa skeð, þegar hún hélt
hún hefði gert einhverjum rangt
til.
Það var gott fyrir ungan og
óreyndan kennara að eiga þess
kost á sínum tíma að starfa með
slíkri hæfileika- og mannkosta-
manneskju og undir stjóm manns
hennar, Björns H. Jónssonar
skólastjóra, þess fjölhæfa og
merka skólamanns, þó ekki verði
farið um það fleiri orðum hér.
En það var ekki síður uppbyggi-
legt og lærdómsríkt að eiga sam-
fundi með Jónínu eftir að hún
komst á efri ár og hafði mátt
fylgja öllum börnum sínum fjór-
um og eiginmanni til grafar. Þá
reis hún ef til vill hæst, ofar allri
meðalmennsku.
í fljótu bragði virðist kannske
ekki líklegt að unnt sé að sækja
huganum rósemi á dvalarheimili
aldraðra til gamallar konu, sem
misst hefur öll börn sín hvert af
öðru langt um aldur fram og eig-
inmanninn skömmu eftir að hann
lét af störfum. En slík var Jónína
Þórhallsdóttir, og slík var hennar
raunsæja hetjulund, að hún mælti
aldrei eitt æðruorð um þá bitru
lífsreynslu. Hún fann þeim heitu
tilfinningum annan farveg,
Hversu hlýtur ekki allur hvers-
dagslegur hégómi að fara í felur
frammi fyrir slíkri reisn aldur-
hniginnar og lífsreyndrar konu.
Við hjónin og fjölskyldur okkar
sendum tengdadætrum og börnum
þeirra innilegar samúðarkveðjur.
Við minnumst öll Jóninu Þór-
hallsdóttur með mikilli virðingu
og þakklæti. Blessuð sé minning
hennar.
Jón H. Guðmundsson