Morgunblaðið - 08.08.1985, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 8. ÁGÚST 1985
Útileikhús á þremur hæðum, í san: ',rhöll Kínakeisara.
Kínaferd—II
Heimsókn í
málmyerksimðju
Bóndi selur baunir á frjálsum markaði.
— eftir Eirík
Ingólfsson
Eftir hádegi þann 12. júní heim-
sóttum við geysistóra málmverk-
smiðju í útjaðri Beijing. Þar var
hópnum kynnt framleiðsluskipu-
lag og starfsemi í verksmiðjunni.
Kínverskar verksmiðjur sem allar
eru reknar af ríkinu, hafa á síð-
ustu árum öðlast meiri sjálfstjórn
en verið hefur, sérstaklega í mál-
um er varða framleiðslu og sölu.
Verksmiðjan hefur nú heimild til
að ráðstafa stórum hluta hagnað-
ar sjálf og hefur honum verið var-
ið í að greiða starfsmönnum bón-
us, bæta félagslega aðstöðu þeirra
og til framleiðsluaukningar. Verk-
smiðjan getur sjálf selt 15% fram-
leiðslu sinnar, sem á sfðasta ári
var 3 milljónir tonna af járni og 2
milljónir tonna af stáli. Verk-
smiðjan var endurskipulögð eins
og svo margt annað í kínversku
efnahagslífi árið 1979 og hefur
siðan aukið framleiðsluna um 20%
á ári. Um 120 þúsund manns
starfa við sjálfa framleiðsluna, en
þar sem fyrirtækið sér starfsfólki
sínu fyrir öllum lífsnauðsynjum
eru starfsmenn verksmiðjunnar
um 200 þúsund. Verksmiðjan ræð-
ur því yfir álíka mannafla og öll
íslenska þjóðin, en stærðir af
þessu tagi þykja ekki mjög merki-
legar í Kína. Við heimsóttum
barnaheimili sem verksmiðjan
starfrækir, en á vegum verksmiðj-
unnar eru starfræktir skólar,
sjúkrahús, hótel, barnaheimili og
fjöldi annarra þjónustustofnana.
Það vakti athygli okkar að börnin
á barnaheimilinu virtust alvön því
að fá útlendinga i heimsókn og
heilsuðu okkur öll í kór með: „gó-
dan da-gin.“ Kínverjar eru sem
kunnugt er hvattir til að draga úr
barneignum og hver hjón mega
aðeins eiga eitt heilbrigt barn. Ef
hjón eignast fleiri en eitt barn
þurfa þau að greiða mun meira
fyrir menntun barns númer tvö og
á margan annan hátt er því fólki
gert erfiðara fyrir. Kínverjar
dekra því mikið við einkabörnin
sín og vilja gera allt sem hægt er
til að þau fái aðeins það besta.
Þannig var til dæmis einn af bíl-
stjórunum sem hópurinn hafði bú-
inn að kaupa píanó handa barninu
sínu, þó enn væru nokkrir mánuð-
ir þar til það átti að koma í heim-
inn.
„Kínverjar eru sem
kunnugt er hvattir til aö
draga úr barneignum og
hver hjón mega aöeins
eiga eitt heilbrigt barn.
Ef hjón eignast fleiri en
eitt barn þurfa þau að
greiða mun meira fyrir
menntun barns númer
tvö og á margan annan
hátt er því fólki gert erf-
iðara fyrir.“
Forboðna borgin
Morguninn eftir heimsóttum við
Forboðnu borgina, en svo nefnist
höll Kínakeisara, sem stendur við
Torg hins himneska friðar. Höllin
er mjög stór og skrautleg og var
bústaður keisarans til ársins 1911,
er keisaradæminu var steypt. Það
tók á þriðja tíma að ganga í gegn-
um höllina, sem er hlaðin fágæt-
um munum, styttum og margs
kyns salarkynnum smáum og stór-
um, en á þessum tíma sáum við
samt ekki nema hluta af höllinni.
Að þeirri heimsókn lokinni var
farið til sumarhallar kínversku
keisaranna sem stendur ekki mjög
langt frá forboðnu borginni. Það
er fremur flatlent í Beijing, svo
fyrr á öldum lét keisarinn búa til
lítið fja.ll með því að moka upp
jarðvegi umhverfis svæðið þar
sem sumarhöllin stendur. Skurð-
urinn sem myndaðist var síðan
fylltur með vatni og þá var komið
þar lítið stöðuvatn, sem Beijing-
búar nota til bátsferða á góðviðr-
isdögum. Landslagið umhverfis
sumarhöllina er eftirlíking af
landslagi í Suður-Kína svo keisar-
inn þurfti ekki að fara langt til
þess að skipta alveg um umhverfi.
Þarna ber margt fyrir augu svo
sem marmaraskip og 500 metra
löng súlnagöng alsett flúri og
myndum úr kínverskum sögum, en
hvort tveggja var gert í tíð keis-
araynju einnar sem í stað þess að
byggja upp kínverska flotann lét
byggja framangreind mannvirki
auk útileikhúss með leiksviði á
þremur hæðum. Sagan segir að
þar hafi hún setið ein dögum sam-
an og horft á leikrit og söngleiki,
en lítið hirt um að aðstoða barn-
ungan son sinn við að stýra Kína-
veldi.
Kínversk
söngskemmtun
Um kvöldið var okkur boðið á
söng- og dansskemmtun i einu af
leikhúsum Beijing. Þar var bæði
flutt hefðbundin kínversk tónlist
og dans, auk kínverskra dægur-
laga, en það vakti ekki mikla
hrifningu kínversku áhorfend-
anna, fyrr en allt í einu að mikil
fagnaðarlæti brutust út þegar
einn hljóðfæraleikarinn fór að
syngja með aðalsöngvara hljóm-
sveitarinnar. Okkur var tjáð að
slíkt þætti óvenjuleg fjölhæfni hjá
tónlistarmanni að geta bæði spil-
að og sungið samtímis. Það var
svo ekki fyrr en kom að lögum úr
vinsælum vestrænum söngleikjum
að áhorfendur virtust með á nót-
unum. Kynnt var syrpa úr „Okla-
homa“, sem innihélt meðal annars
lögin „You Are My Sunshine" og
„Jingle Bells“, en síðartalda lagið
er mjög vinsælt í Kína um þessar
mundir. Það var svolítið skrítið að
heyra amerískt jólalag leikið um
hásumar í yfir 20 stiga hita í Beij-
ing. Þegar svo að lokum var sýnd-
ur „diskó-dans“ með tilheyrandi
skrautlýsingu ætlaði allt um koll
að keyra og sannfærðumst við
þarna um að vestræn dægurlög
eiga greiða leið að hjörtum og fót-
um kínverskra ungmenna.
Grafhýsi Maós
Næsta dag var farið á Torg hins
himneska friðar, þar sem grafhýsi
Maós stendur. Torg þetta er geysi-
stórt og talið rúma að minnsta
kosti eina milljón manns. Þar fara
fram miklar sýningar á hátíðis-
dögum og fyrir öðrum enda torgs-
ins eru miklar svalir þar sem
landsfeðurnir veifa mannfjöldan-
um á hátíðisdögum. Við hinn enda
torgsins er svo Beijing-hótelið,
virðulegasta hótel borgarinnar og
eitt hið stærsta. Fyrir nokkrum
árum stóðu risastór spjöld með
myndum af Marx, Engels, Lenín
og Stalín við torgið, en þau hafa
nú verið tekin niður, aðeins ein
mynd af Maó var sýnileg við við-
hafnarsvalirnar.
Við Torg hins himneska friðar,
eða Tian-An-Men eins og það heit-
ir á kínversku, var svo reist mikið
grafhýsi þegar Maó lést, árið 1976.
Þar liggur lík hans á viðhafnar-
börum, almenningi til sýnis og er
óslitinn straumur fólks frá því
snemma á morgnana og fram á
kvöld að votta leiðtoganum virð-
ingu. Við gengum í gegnum graf-
hýsið og tók það stutta stund, en
þvínæst var haldið rakleiðis til
utanríkisráðuneytisins þar sem
Qian Qichen varautanríkisráð-
herra tók á móti hópnum í
móttökusal ráðuneytisins. Hann
ræddi við hópinn um utanríkis-
stefnu Kínverja og stöðu alþjóða-
mála.
í máli hans kom meðal annars
fram að Kínverjar hafa ákveðið að
fækka í her sínum um eina milljón
manns, en alls eru í kínverska
hernum um fjórar milljónir
manna. Hann taldi að vísu að
þetta þyrfti ekki endilega að þýða
minni hernaðarmátt, en fyrst og
fremst væri þörf fyrir krafta þess-
ara manna til að aðstoða við efna-
hagsuppbygginguna.
Að þessari heimsókn lokinni
fórum við í kínverskan stórmark-
að sem eiginlega á fátt sameigin-
legt með vestrænum stórmörkuð-
um, nema nafnið. Þar er allt af-
greitt yfir borð, enda sjálfsaf-
greiðslufyrirkomulag nær óþekkt í
Kína. Vöruúrval var talsvert og
það vakti athygli okkar að tölu-
vert úrval var af japönskum vasa-
tölvum, úrum, myndavélum og því
um líku, þótt sumir þessara hluta
svo sem vandaðar myndavélar
kostuðu meira en meðalárslaun
Kínverja.
Dagblað kín-
verskrar æsku
Eftir hádegið var farið í heim-
sókn á Dagblað kínverskrar æsku,
sem kemur út í 2,4 milljónum ein-
taka og er prentað á 14 stöðum í
landinu. Blað þetta flytur fréttir
af ungu fólki auk þess sem veru-
legur hluti blaðsins fer í að svara
vandamálabréfum kínverskra
unglinga. Blaðið birti tvívegis
frásagnir af ferð okkar Islend-
inganna. Við ræddum við starfs-
menn blaðsins um málefni kín-
versks æskufólks og sögðum frá
háttum æskulýðsmála á Islandi.
Um kvöldið var okkur boðið til
kvöldverðar á mjög stóru fjögurra
hæða veitingahúsi sem hefur ekk-
ert annað á boðstólum en Peking-
önd, framreidda eftir öllum kúnst-
arinnar reglum. Þessi máltíð var
mjög ánægjuleg þótt eitthvað færi
öndin misjafnlega í maga.
Á föstudagsmorgninum, þann
14. júní, sem var síðasti dagur
hópsins í Beijing, heimsóttum við
forsvarsmenn efnahagsnefndar
ríkisins, sem í raun starfar sem
nokkurs konar efnahagsráðuneyti.
Þar var okkur sagt frá kjarna
þeirrar efnahagsstefnu, sem Kín-
verjar hafa fylgt frá árinu 1979 og
miðar að því að bæta almenn
lífskjör með því að láta framtak
einstaklinganna njóta sín. Þannig
var okkur sagt frá því að litlum
einkafyrirtækjum fjölgar og Kín-
verjum er nú heimilt að eignast
eigið húsnæði og meira að segja
hvattir til þess. Bændur og hand-
Ein hir.na skrautlegu bygginga í Forboðnu borginni.