Morgunblaðið - 08.08.1985, Blaðsíða 29

Morgunblaðið - 08.08.1985, Blaðsíða 29
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 8. ÁGÚST 1985 29 Guðni Þorsteinsson, leiðangursstjóri. Fylgzt með myndunum í klefa leiðangursstjóra. Frá vinstri Þórður Karlsson, Jón Björn Hilmarsson, Ævar Sigurvinsson og Gunnar Svavarsson. Horgunblaðið/Bjarni Einar Hreinsson og Gunnar Svavarsson við hluta stjórntækja myndavélar- innar. í því að hætta tilraunum og þróun veiðarfæra hefði vélin ekki komið til. Stjórnendur hennar hefðu ekki talið sig komast lengra án hennar. Til þessa hefði myndavélin mest verið notuð við rannsóknir á rækjutrollum og búnaði þeirra, en önnur veiðarfæri og ýmsar fisk- tegundir hefðu einnig verið rann- sakaðar. Netagerðin miðaði notk- un vélarinnar nær eingöngu við þarfir sínar og rækjusjómanna við Djúp, en þeir ættu stóran þátt í því að vélin væri til komin. „Árangur af notkun vélarinnar er ómetanlegur. f hvert skipti, sem hún er send niður er það viðbót við þekkinguna. Þó er mjög mikið eft- ir því við erum eiginlega rétt að byrja að káfa á þessu. Þetta tæki eykur hins vegar möguleikana á veiðarfærarannsóknum verulega. Áður vissum við ekki hvaða áhrif einstakar breytingar höfðu á fiskni veiðarfæranna, en allt í einu sáum við það svart á hvítu og fengum við það raunhæfa mögu- leika á þróun og lagfæringum. Eigi að verða einhver þróun á þessu sviði, verður hún að byggj- ast á rannsóknum veiðarfæra og hegðun fisksins við raunverulegar aðstæður. Því er notkun vélarinn- ar mikilvægt skref í rétta átt. Ein vél dugir hins vegar hvergi. Haf- rannsóknastofnun á skilyrðislaust að eiga svona vél og eigi að verða einhver kraftur í rannsóknunum verða svona vélar að vera staðsett- ar á helztu útgerðarsvæðunum við landið. Þá er alveg sama hverjir eiga þær, bara að þær séu notað- ar,“ sagði Einar Hreinsson. Það telst vissulega sérstök til- finning að geta setið í rólegheitum niðri í skipi og fylgzt með því hvað gerist á hafsbotni á sjónvarpsskjá og geta síðan á myndbandi skoðað atburðina aftur og aftur. Jón Björn Vilhjálmsson, skipstjóri á Boða GK og loðnuskipinu Gígju, sagði þetta ævintýri líkast. Það væri núna fyrst, sem menn sæju I raun hvernig veiðarfærin ynnu. Hann væri vissulega hrifinn af tækjum, sem gætu sýnt manni það, sem mann hefði varla dreymt um að sjá. Þetta væri einfaldlega stórkostlegt. Ævar Sigurvinsson, netagerðarmaður í Garði, tók í sama streng. Rannsóknir af þessu tagi væru örugglega framtíðar- markmið. Með þeim væri hægt að breyta veiðarfærunum stórlega til bóta og færi á því að setja þau upp með meiri nákvæmni og veiði- hæfni en elli. Þetta leysti því margan vanda og gæfi svör við mörgum spurningum, sem áður hefði verið ógjörningur að afla. 1 þessum rannsóknum kæmi enn- fremur margt fram, sem menn hefðu haldið til þessa að væri rétt eða nauðsynlegt, en væri í raun bábilja ein. HG AF ERLENDUM VETTVANGI eftir VERMONT ROYSTER Ekki er hægt að semja um að „banna bombuna“ ÍMYNDUM okkur, að á fundi sínum í haust muni þeir Reagan og Gorbachev ekki aðeins semja um að hætta allri framleiðslu kjarnorku- vopna, heldur einnig að láta eyðileggja allar kjarnorkusprengjur, sem ríki þcirra hafa yfir að ráða. Hér er vissulega þörf á ríku ímyndunarafli, en því eru heldur ekki nein takmörk sett og við skulum ganga að þessu vísu. Er þá ekki lengur nein ástæða til að óttast kjarnorku- styrjöld? Jú. ÍJtbreiÖsla kjarnorkunnar Ástæðan er sú, að Bandarík- in og Sovétríkin hafa ekki leng- ur ein yfir kjarnorkuvopnum að ráða. Og þau búa heldur ekki lengur ein yfir þeirri þekkingu, sem þörf er á til að geta smíðað kjarnorkuvopn. Kjarnorkuvopn eru dreifð um jörðina alla og sömu sögu er að segja um þekk- inguna til að smíða þau. Auk „risaveldanna" eru Bret- land, Frakkland og Kína opin- berlega aðilar að „kjarnorku- klúbbnum". Það þýðir, að þessi ríki hafa ekki aðeins á valdi sínu þekkingu til að láta smíða kjarnorkuvopn, heldur hafa þau þegar yfir þeim að ráða og það hefur ekki farið leynt. Sagan er ekki öll sögð. Fyrir áratug gerðu Indverjar árang- ursríka tilraun með kjarnorku- sprengju og leiddu þar með í ljós, að þeir hafa aðstöðu til að smíða kjarnorkuvopn. Nú hafa 26 ríki byggt kjarnakljúfa og um helmingur þeirra geta not- að þá til að framleiða efni í kjarnorkusprengjur. Þau geta m.ö.o. tekið næsta skref, þótt þau hafi ekki gert það svo vitað sé. Upplýsingar um þessi mál liggja hins vegar ekki á lausu og við verðum að styðjast við ágiskanir að hluta þegar við reynum að átta okkur á hversu mörg þessi lönd eru í raun. Menn muna kannski fréttina um litla flutningaskipið, sem hvarf með dularfullum hætti er það var að sigla með úraníum- oxíð á Miðjarðarhafi. Sögu- sagnir eru um að því hafi verið siglt til ísrael. Önnur ríki, sem bandaríska leyniþjónustan álítur að séu komin misjafnlega áleiðis í því að framleiða kjarnorkusprengj- ur, litlar eða stórar, eru Pakist- an, Suður-Afrika, Brazilía, Argentína og írak. Þau eru nægilega mörg til að vekja fólki skelfingu um útbreiðslu kjarn- orkuvopna. Samningur ekki virtur Allt hefur þetta gerst þrátt fyrir bann við útbreiðslu kjarn- orkuvopna frá 1958, sem ríkis- stjórnir 123 ríkja hafa sam- þykkt. Það er hins vegar ekki erfitt að átta sig á ástæðu þessa. Tæknileg þekking til að framleiða kjarnorkusprengjur er of útbreidd til þess að hægt sé að hindra nokkurt það ríki, sem hefur yfir nægilegu fjár- magni að ráða, að gera það. Nemendur í eðlisfræði geta afl- að þessarar þekkingar úr flest- um handbókum eða jafnvel úr Encyclopædia Britannica. Til að beita kjarnorkuvopn- um þarf ríki heldur ekki að hafa yfir að ráða fullkomnu eldflaugakerfi. Það er unnt að pakka þeim niður í ferðatösku og flytja þær hvert á land sem er. Reagan Bandaríkjaforseti og Gorbachev leiðtogi Sovétríkj- anna vita Þetta auðvitað og það er ein ástæðan (af mörgum) fyrir því, að sú ímyndun að þeir fallist á að eyða kjarnorku- vopnum sínum er ekki annað en draumórar. En staðreyndirnar um útbreiðslu kjarnorkuvopna virðast hins vegar engin áhrif hafa haft á þá sem safnast saman undir vígorðinu „bannið bombuna!" Sumir þeirra eru auðvitað stuðningsmenn Sov- étríkjanna, þótt þeir fari leynt með það, og vilja að Banda- ríkjamenn banni bombuna ein- hliða. Aðrir hafa einfaldlega ekki hugsað málið af yfirvegun og halda að Sovétmenn mundu fara að dæmi Bandaríkja- manna ef þeir hefðu frumkvæð- ið. Kjarnorkufælingin En af staðreyndum um út- breiðslu kjarnorkuvopna og kjarnorkuþekkingar getum við dregið þann lærdóm, að jafnvel þótt það sem við ímynduðum okkur í upphafi gengi eftir mundi hættan á kjarnorkuhel- för ekki vera liðin hjá. Þvert á móti er líklegt að tilvera risa- veldanna með hinn mikla kjarnorkuvígbúnað sinn komi í veg fyrir að styrjöld brjótist út. Hvort ríkið um sig veit að það getur lagt hitt í rúst og verið sjálft lagt í rúst. Sú vitneskja kemur í veg fyrir að þau ráðist hvort á annað. Sú vitneskja, að risaveldin geti þurrkað út sérhvert það ríki sem freistast til að nota kjarnorkuvopn, kann að vera besta hindrunin fyrir því, að þeim verði beitt. Ef sú hætta vofði ekki yfir væri kannski lít- il ástæða fyrir minni kjarn- orkuveldi til að beita ekki kjarnorkuvopnum gegn ná- grannaríki, sem það ætti I úti- stöðum við. ótti er oft besta vörnin gegn ábyrgðarleysi. Þessar staðreyndir fela alls ekki í sér að fundur þeirra Reagans og Gorbachevs í haust sé ekki mikilvægur. Það væri gagnlegt ef ríkin sem þeir eru í forystu fyrir gætu komið sér saman um gagnkvæma fækkun kjarnorkuvopna og eftirlit með því að það samkomulag sé virt. Það mundi draga úr spennunni sem ríkir á milli þeirra og jafn- framt minnka þær efnahags- legu byrðar sem þau verða að bera vegna vígbúnaðarkapp- hlaupsins, byrðar sem eru Sov- étmönnum líklega þyngri en Bandaríkj amönnum. Aftur á móti skulum við ýta frá okkur öllum tálsýnum um að hægt sé að gera samkomulag milli risaveldanna, sem bindi enda á hættuna á kjarnorku- átökum. Þekking sem manns- hugurinn hefur einu sinni aflað sér verður ekki falin fyrir öðr- um mönnum. Jafnvel guðirnir gátu ekki þaggað niður leynd- armálið um eldinn, sem Próm- þeifur stal frá þeim og færði mönnunum. Höfundur skrifar fyrir bandaríska dagblaö- iA Wall Street Journal, þar sem þessi grein birtist í vikunni sem leid. AP/Mynd „Abolish Nuclear Weapons" (útrýmið kjarnorkuvopnum) stendur á einum borðanum, sem haldið er á loft í þessari kröfugöngu andstæð- inga kjarnorkuvopna í New York.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.