Morgunblaðið - 14.08.1985, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 14. ÁGÚST 1985
fyrr þekktist vart, að konur
drykkju, áfengi, hvað þá börn og
unglingar. Hvers vegna hefur
þetta breyst? Er ekki drykkjutísk-
an aðalorsökin? Er ekki orðið
tímabært að hefja öfluga herferð
gegn henni?
Engum ætti að blandast hugur
um, að aukin bindindissemi er hið
brýnasta þjóðþrifamál. Þar hafa
ábyrgir stjórnmálamenn og aðrir
verkefni að vinna, sem varðar hag
og heill þjóðarinnar meir en flest
eða allt annað.
Stúkurnar hafa því mikilvægu
hlutverki að gegna í framtíðinni.
Kyndlar bindindis og bræðralags
mega aldrei slokkna. Til þátttöku í
stúkunum eru allir velkomnir,
sem unna bindindishugsjóninni og
vilja berjast gegn áfengisneyslu,
sem frumorsök „mesta vanda-
málsins á íslenskum heimilum".
Breytt hugarfar
víða erlendis
Til þessa hefur þótt „fínt“ hér á
landi að veita áfengi í samkvæm-
um. Og til þess að ekki komi
skuggi á dýrðarljómann, sem í
augum margra stafar frá áfeng-
inu, hafa þeir, sem ekki vilja teyga
þær veigar, stundum verið taldir
óæskilegir þátttakendur í slíkum
samfundum, m.ö.o. ekki sam-
kvæmishæfir. Þeir eru taldir geta
spillt „gleðinni". En vill ekki
„gleðin" oftar spillast af annarra
völdum og mesti glansinn fara af
fínheitunum? Verða t.d. ekki mörg
dæmin um ölvunarakstur rakin til
drykkjusamkvæma? Má ekki
rekja þangað mörg leiðindin og
vandræðin af völdum áfengis-
drykkju, sem komist hefði verið
hjá, ef áfengi hefði ekki verið haft
um hönd og fólk getað skemmt sér
ágætlega þrátt fyrir það?
Á sama tíma og áfengishugar-
farið gegnsýrir íslenskt þjóðlíf,
verður þess vart úti í heimi, að þar
hefur orðið hugarfarsbreyting
gagnvart neyslu áfengis. Merkir
þjóóarleiötogar hafa látið til sín
heyra og hvetja til bindindis og vilja
strangari hömlur í meðferð áfengis.
T.d. á bindindi mjög vaxandi fylgi
að fagna í Bandaríkjunum. Hefur
Reagan, forseti Bandaríkjanna,
hvatt þjóð sína til aukinnar bind-
indissemi og lagt áherslu á gildi
hins góða fordæmis. Hvenær
þekkja okkar forystumenn sinn
vitjunartíma og fara að dæmi
hans í þessum efnum?
Samkvæmt fyrrnefndri könnun
Gallup-samtakanna töldu 33%
þeirra Bandaríkjamanna, sem
spurðir voru, sig vera bindindis-
menn á áfenga drykki. Samsvar-
andi hlutfall hjá tslendingum var
18%. Vonandi opnast augu sem
flestra landsmanna sem fyrst
fyrir því, að áfengi sem önnur
vímuefni er hreinn óþarfi í nú-
tímaþjóðfélagi og á vissan hátt
mun hættulegri nú en áður var. —
Eiturlyf, hvort sem þau kallast
alkóhól eða eitthvað annað, geta
aldrei orðið lykill að sannri lífs-
hamingju. Skiptir þar að sjálf-
sögðu engu máli, þótt alkóhól telj-
ist hér „löglegur vímugjafi".
Háskinn af því er og verður alltaf
sá sami.
Ágæti bindindis
Ef hægt er að tala um kosti
áfengis, eins og margir vafalaust
gera eða telja sér trú um, eru þeir
léttvægir í samanburði við ágæti
og yfirburði bindindis.
Sá, sem er bindindismaður,
spillir aldrei sjálfsvirðingu sinni
og lífsgleði með áfengi. Hann vill
ekki afskræma eigin persónuleika
og sættir sig við þá mynd, sem guð
skapaði hann í. Hann vill vera
góður við sjálfan sig og eyðileggur
ekki vísvitandi með áfengi það
verðmætasta, sem hann á, heila-
sellurnar, en minnsti skammtur
áfengis er talinn skemma þær.
Hann vill njóta þess að lifa algáð-
ur, geta hrifist og glaðst, án trufl-
unar af völdum áfengis eða ann-
arra fíkniefna. Það er því af þess-
um ástæðum og mörgum öðrum,
sem eftirsóknarvert er að vera
bindindismaður. Enginn þarf
heldur að sjá eftir því.
En til þess að bindindi og bind-
indistíska nái að festa rætur og
blómstra, verða sem flestir að
sýna það í verki, en „gott fordæmi
er betra en þúsund prcdikanir ', eins
og hinn mikli stjórnvitringur
Gladstone komst að orði, og um
leið öruggasta áfengisvörnin.
Reynslan hefur sannað, að fræðsl-
an ein dugar skammt.
Áfengismál eru ekki einkamál
hvers einstaklings, heldur fyrst og
fremst alvarlegt þjóðfélagsvanda-
mál.
Andsvör áfengisvina við bind-
indisskrifum eru venjulega þau,
að viðkomandi sé „ofstækismaður"
eða „templari“, sem ekkert mark
sé takandi á. Það er oft háttur
þeirra, sem brestur rök til að verja
vondan málstað, að grípa til slíkr-
ar málsvarnar, og ekki er hún
stórmannleg. En spyrja má: Hvor
er meiri „ofstækismaður", sá, sem
lætur Bakkus blekkja sig og fjötra
eða hinn, sem leyfir sér að vara
við augljósum hættum af völdum
áfengis og hvetur til bindindis
sem ákjósanlegrar lífsvenju?
Um samanburðinn á lífi með
eða án áfengis ætti enginn að
þurfa að vera í vafa. Um það sagði
t.d. þekktur lögmaður, sem losnaði
undan áþján áfengisdrykkju, m.a.
eftirfarandi í blaðaviðtali: „Meðal
kostanna við þetta breytta líf eru
dýpri skynjun á allt umhverfið, ný og
áður óþekkt frelsistilfinning og for-
ræði á eigin lífí, sem ég hafði fyrir
löngu glatað."
Þessu til áherslu skulu hér til-
færð orð hins mikla efna- og líf-
efnafræðings Bunge, svohljóðandi:
„Áfengið gerir mann ónæman og
ómóttækilegan fyrir unaðssemdum
lífsins. Það gerir mann sljóan bæði
líkamlega og andlega."
Ein besta gjöfin
á ári æskunnar
Það er táknrænt, að aldaraf-
mæli Morgunstjörnunnar skuli
bera upp á ár, sem Sameinuðu
þjóðirnar hafa kjörið ár æskunn-
ar, en það var ekki síður æskufólk-
ið, sem í upphafi fylkti sér undir
merki stúkunnar. „Æskan er verð-
mætasta eign þjóðarinnar," sagði
biskup íslands í ávarpi sínu á
æskulýðsdegi þjóðkirkjunnar fyrr
á ári. Ennfremur sagði hann, að
„áfengis- og fíkniefnavandamálið
ásamt ófriðarhættunni er það
ískyggilegasta, sem hrjáir æskulýð-
inn í dag.“ Varaði hann jafnframt
við áfenga bjórnum sem viðbót við
áfengisbölið, sem fyrir er.
Annar biskup, Karl Marthinus-
sen, einn af kunnustu kenni-
mönnum Norðmanna, komst m.a.
svo að orði í mjög athyglisverðu
ávarpi til norskrar æsku, sem birt
var í Mbl. 27. mars 1973: „Meðal
okkar mannanna er enginn lævísari
óvinur, enginn hættulegri gleði- og
gæfuspillir en sá, sem fylgir hinni
útbreiddu áfengistísku." Þennan
sannleika ættuð þið, æskufólk og
aðrir, að festa í huga og láta ekki
fjötra ykkur í neti drykkjuvanans.
Verum þess ávallt minnug, að áfeng-
isneysla er algengasta orsök mann-
legrar óhamingju."
Og þið, uppalendur á heimilum
og í skólum, ættuð ekki að láta
undir höfuð leggjast að benda
æskunni á leið bindindis i lífs-
baráttunni, gæfuveginn, sem eng-
inn þarf að iðrast eftir að hafa
gengið. Verður það ekki ein besta
gjöfin til æskunnar á ári hennar?
Þessum lokaorðum er beint til
ykkar, islenska æskufólk:
Aldrei skuluð Bakkus blóta
böli veldur kóngur sá
algáð lifsins ávallt njóta
elsku Drottins treysta á.
Ilöfundur er hæstaréttarlögmadur
og bæjaríulltrúi Félags óbáðra /
Haínarfirði.
Landvernd og SÚN:
Fundur um
hvalamál
LANDVERND og Samband ísl. nátt-
úruverndarfélaga gangast fyrir fundi
um hvalamál fimmtudaginn 15. ágúst.
Fundurinn verður haldinn í stofu 101
í Lögbergi og hefst kl. 20.30. Fram-
sögumenn verða þrír erlendir náttúru-
verndar- og vísindamenn og verða er-
indin öll flutt á ensku. Ýmis erlend
náttúruverndarsamtök standa að
komu þeirra hingað til lands, og munu
þeir kynna Islendingum sjónarmið
þessara samtaka.
Tom Garret kemur frá umhverf-
isverndarsamtökunum Monitor í
Bandaríkjunum. ,En Monitor er
samband 25 aðildarfélaga sem
helga sig náttúru- og umhverfis-
vernd. Tom Garret hefur verið
varaformaður sendinefndar Banda-
ríkjanna í Alþjóðahvalveiðiráðinu
og segir hann m.a. frá gangi mála á
fundum ráðsins.
Rogcr l'ayne kemur á vegum Long
term research Institute og Alþjóða-
náttúruverndarsjóðsins (WWF) í
Bandaríkjunum. Dr. Payne mun
m.a. fjalla um vísindarannsóknir á
hvölum án veiða, enda hefur hann
mikla reynslu af slíkum rannsókn-
um.
Arne Schiötz er forstjóri Dan-
marks Akvarium og kemur sem
fulltrúi Alþjóðanáttúruverndar-
sambandsins (IUCN) og Alþjóða-
náttúruverndarsjóðsins (WWF).
Þess má geta að íslenska ríkið á
aðild að Alþjóðanáttúruverndar-
sambandinu.
Arne Schiötz fjallar m.a. um
hvalveiðar í vísindaskyni og óöryggi
í stofnstærðaráætlunum og einnig
um fyrirhugaðar hvalveiðar íslend-
inga.
Fundurinn er opinn almenningi.
(Fré(U(ilkyMÍB()