Morgunblaðið - 25.09.1985, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. SEPTEMBER1985
31
Listin veröur að
ýta við mönnum
Rætt við dr. Svend Sandström prófessor
í samtímalistasögu í Lundi í Svíþjóð
„Margir ætlast til að list sé
einhvers konar göfgun eða fegrun
raunveruleikans; að listin eigi að
sýna tilveruna í sínu fegursta Ijósi.
Ef menn líta á listaverk þessum
augum fá þeir aldrei neitt út úr
þeim: þeir sjá aðeins þaö sem þeir
búast við. I mínum huga er lista-
verk fyrst og fremst eitthvað sem
fær menn til að upplifa nýja hluti,
eða sjá hlutina í nýju Ijósi. Eitthvað
sem kemur á óvart og örvar áhorf-
andann. Og sé hægt að segja að
nútímaiist einkennist af einhverju
sérstaklega þá er það einmitt þessi
viðleitni til að ýta við áhorfandan-
um með því að koma honum á
óvart. Kannski er það þess vegna
sem menn standa stundum ráðvillt-
ir gagnvart nútímalist og segjast
ekki skilja."
Dr. Svend Sandström heitir
maðurinn á bak við þessi orð,
listfræðingur og prófessor við
háskólann í Lundi, þar sem hann
kennir samtíma listasögu. Hann
hefur skrifað fjölda bóka um
ýmis efni innan listfræðinnar,
bæði um klassíska listamenn og
þá sem standa okkur nær í tíma.
Sérstakan áhuga hefur hann á
því sem kallað er sálarfræði list-
ar, sem hann segir að sé m.a.
rannsókn á því hvernig listrænni
skynjun sé háttað. Sandström
hefur til dæmis farið í gegnum
lýsingar geimfaranna sem fyrst-
ir stigu fæti á tunglið, ef það
mætti verða til að bregða ljósi á
hvernig menn upplifa framandi
hluti.
Sandström var staddur hér-
lendis fyrir nokkru í boði Nor-
ræna hússins, hélt hér fyrirlest-
ur, en notaði annars tímann
mest til að „sjá eitthvað nýtt,
sem gæti komið sér af stað“, eins
og hann orðaði það.
„Listin er nefnilega alls staðar
þar sem möguleiki er á skynjun,"
segir hann, „landslag er listaverk
ef það orkar örvandi á áhorfand-
ann og sama má segja um nánast
hvað sem er. Mín skilgreining á
list liggur öll í upplifuninni, ekki
endilega í sjálfu viðfangi skynj-
unarinnar. Þar með er ég ekki
að segja að lögmál forms og lita
skipti ekki máli - það gera þau
- en fullkomleiki á þeim vígstöðv-
um dugir ekki til ef ekkert nýtt
og umhugunarvert er í upplifun-
inni.
Annars er þessi skoðun mín í
vissri andstöðu við aðra skoðun,
sem ég held að sé líka rétt, en
hún er sú að í rauninni geti
maður aldrei upplifað það sem
maður hefur ekki upplifað áður.
í strangasta skilningi upplifir
maður aldrei neitt nýtt. Það sem
ég á við er þetta: Þegar maður
skynjar eitthvað, til dæmis mál-
verk, þá sér maður það með
augum fyrri reynslu sinnar, það
eru ákveðnar væntingar eða fyr-
irframhugmyndir, sem maður
fellir nýja reynslu að. Þetta sá ég
skýrt í skjölum tunglfaranna,
sem ég hef kynnt mér vel, hvern-
ig þeir lýstu yfirborði tunglsins
þegar þeir sáu það fyrst. „Þetta
Mortfunblaðiö/Júlíus
Dr. Svend Sandström listfræðing-
ur
er eins og slétta í Arizona; eins
og sólarlag á Kyrraahafseyju,"
og svo framvegis. Sífelld tilvísun
til gamallrar reynslu. Ég held
að þetta sé ekki aðeins viðleitni
til að gera öðrum þessa reynslu
skiljanlega, heldur sé þetta ein-
hvern veginn innbyggt í skynjun
allra manna.
En einhvers staðar á mörkum
þess sem maður þekkir og þekkir
ekki liggur listin og hún hefur
þann hæfileika að skapa nýja
reynslu úr gamallri. Það gerir
hún með því að ýta við mönnum
og sýna hlutina í óvenjulegu
samhengi."
Þegar blaðamaður spjallaði við
Sandström hafði hann nýlokið
við að skoða myndir Jóhannesar
Kjarval á Kjarvalsstöðum. Hvað
fannst honum um meistara
Kjarval?
„Ég var mjög hrifinn. Maður
sér hvernig hin stöðuga og ríka
upplifun Kjarvals á landslaginu
bókstaflega flæðir út úr myndum
hans. Ég hef haft tækifæri til
að ferðast svolítið um landið
ykkar og mér finnst ég skilja
svolítinn hluta af því sem Kjar-
val er að sýna.“
í huga Sandströms er listin
ekki einskorðuð við listaverk,
eins og fram hefur komið, heldur
býr hún fyrst og fremst í áhorf-
andanum. Allt í umhverfi okkar
getur veitt okkur listræna upplif-
un, að hans mati. Og því telur
hann mjög mikilvægt að um-
hverfið sé bæði örfandi og mis-
bjóði jafnframt ekki tilfinningu
manna fyrir samræmi.
„Umhverfið hefur óneitanlega
mikil -áhrif á okkur, miklu meiri
en menn almennt gera sér grein
fyrir," segir hann. „Og menn
mega vara sig á að fórna listrænu
gildi á altari hagkvæmninnar.
Listin er ekki hagnýt, síður en
svo, en það er hagkvæmt fyrir
manninn að listin er til, því hún
gefur lífinu gildi.“
smáauglýsingar — smáauglýsingar — smáauglýsingar — smáauglýsingar
■ '■ ■■■' ■■■ " ■■■ ■' . • ■ - ..........- .... •— ..........,i„„. „j
Dyrasímar — Raflagnir
Gesturrafvirkjam., s. 19637.
Verðbréf og víxlar
I umboössölu. Fyrirgreiösluskrif-
stofan. fasteignasala og verö-
bréfasala. Hafnarstræti 20, nýja
húsiöviöLækjargötu9.S. 16223.
Tökum að okkur
alls konar viðgeröir. Skiptum um
glugga, huröir, setjum upp sól-
bekki, viögeröir á skólpi og hita-
lögnum, alhliöa viögerölr á böö-
um og flisalögnum. Vanlr menn.
Upplýsingar í síma 72273.
HEIMILISIÐNAÐARSKÓLINN
Nsstu námskeið:
T uskubrúöugerö 1. okt.
Bótasaumur Lokt.
Leöursmiöi 5. okt.
Vefnaöur f. börn 5. okt.
Tauþrykk S.okt.
Spjaldvefnaöur 17.okt.
Þjóöbúningasaumur 18.okt.
Innritun fer fram aö Laufásveg!
2. Upplýsingar veittar i síma
17800.
Tvískipt gleraugu
í rauöu hulstri töpuöust í vestur-
bænum. Uppl. í síma 12410.
I.O.O.F.7S 1679258'/iSi
□HELGAFELL 59859257 IV/V
FJHST
I.O.O.F9= 1679258'/iS.
Hörgshlíö 12
Samkoma i kvöld, miövikudag
kl.8.
FERÐAFÉLAG
ÍSLANDS
ÖLDUGÖTU 3
SÍMAR11798 og 19533.
Helgarferðir 27.-29. sept.
1. Haustlitaferö i Þórsmörk. Á
haustin er einna fegurst í Þórs-
mörk. Gist i Skagfjörösskála.
Miöstöövarhitun, herbergi fyrlr
fjóra, einnig stærri. Hvergi betri
aöstaóa fyrir feröafólk.
2. Landmannalaugar. UPPSELT.
Brottför kl. 20.00 föstudag. Far-
miöasala og upplýsingar á skrif-
stofu Fi, Öldugötu 3.
Feröafélag íslands.
Explo 85
Bænastund í Hailgrímskirkju alla
miövikudaga frá kl. 12.00-13.00.
Allir h jartanlega velkomnir.
Undirbúningsnefnd.
ItlIIUI IIPHLÍIIIIIII
ICELANDIC ALPINE CLUB
ísklifurnámskeiö
28. - 29. september
Undirstööuatriöi isklifurs tekin
fyrir s.s. meöferð jöklavaös, isaxa,
brodda, klifur i línu, tryggingar,
björgun úrsprungu.
Skráning fer fram mánudaginn
23. sept. og miðvikudaginn 25.
sept. kl. 20.30 i Félagsheimilinu
ísalp aö Grensásvegi 5 (2. hæö).
isl. Alpakkibburinn.
rí
#J
UTIVISTARFERÐIR
Helgarferðir 27. — 29.
sept.
1. Landmannalaugar-Jökulgil-
-Eldgjá.
Gist í húsi. Landslag i Jökulgili á
fáa sína líka. Gönguferöir. Farar-
stjóri: Kristján M. Baldursson.
2. Haustlitaferð i Þórsmörk.
Gist í Útivistarskálanum Básum.
Gönguferöir viö allra hæfi. Uppl.
og farmióar á skrifstofunni Lækj-
arg. 6a, símar 14606 og 23732.
Einsdagsferö í Þórsmörk á
sunnudaginn.
Sjáumst.
Feröafélagið Utivist.
MítvHiihla) ú hverjum degi!
radauglýsingar — raöauglýsingar — raöauglýsingar
Til sölu
Af sérstökum ástæöum er matvöruverslun og
söluturn á besta staö í Reykjavík til sölu. Þeir
sem hafa áhuga leggi nafn sitt og símanúmer
inn á augld. Mbl. merkt: „Góö kjör — 3223“
fyrir30.sept.nk.
Iðnaðarhúsnæði Akranesi
lönaöarhúsnæöi í nýjum iöngöröum viö Kal-
mansvöll á Akranesi er til sölu. Um er aö
ræöa endahús, um aö bil 250 fm aö stærð.
Hentar fyrir hvers konar atvinnurekstur.
Upplýsingar veittar á Lögfræðiskrifstofu Jóns
Sveinssonar hdl., Kirkjubraut 11, Akranesi,
símar 93-2770 og 93-2990.
Skrifstofuhúsnæði
til leigu
Til leigu skrifstofuhúsnæöi í Múlahverfi, Hús-
næöið er 25 fm og möguleiki á stækkun. Er
laustnúþegar.
Tilboö sendist augld. Mbl. fyrir 1. október
merkt: „Múlahverfi — 8162“.
Nauðungaruppboð
sem auglyst var í 82., 89. og 97. tbl. Lögbirtingablaðsins 1985 á eign-
inni Vesturvegi 8, Seyöisfiröi, þinglesinni eign Óskars Sigurpálssonar,
fer fram eftir kröfu Hafsteins Sigurössonar hrl. á eigninni sjálfri þriöju-
daginn 1. október 1985 kl. 15.00.
Sýslumaóur Noróur-Múlasýslu.
Nauðungaruppboð
sem auglýst var í 58., 61. og 67. tbl. Lögbirtingablaösins 1985 á eign-
inni Lagarfelli 14, Fellahreppi, þinglesinni eign Jóns Sigfússonar fer
fram eftir kröfu Árna Pálssonar hdl. á eigninni sjálfrl mánudaginn 30.
september 1985 kl. 14.00.
Sýslumaóur Noróur-Múlasýslu.
Akureyringar
Aöalfundur Varóar FUS á Akureyri veröur haldinn laugardaginn 28.
septemberkl. 16.00 ÍKaupangl.
Dagskrá:
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Önnurmál. Stjórnin