Morgunblaðið - 21.11.1985, Síða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, PIMMTUDAGUR 21. NÓVEMBER1985
MorgunblaJiJ/Emilía
Kjarnyrtar umræður um kjaramál á Verkamannasambandsþingi:
„Peningagráðugt illþýði nær-
ist á blóði og svita launafólks“
„PENINGAHYGGJAN hefur náð
undirtökum í þjóðlífinu í dag og
lögmál fjármála frumskógarins leidd
til öndvegis. íslensk alþýða verður
fyrir barðinu á þessari andlegu sýk-
ingu í æ rfkari mæli.
Verkalýðshreyfingunni ber skylda
til að standa vörð um mannlega reisn
og beita öllu sínu afli til að brjóta á
bak aftur það peningagráðuga illþýði,
sem nærist á blóði og svita launa-
fólks í landinu.
Almennt ástand efnahagsmála í
dag bendir ekki til þess að um
hafi verið að ræða þá lækningu,
sem um var talað, og því ljóst að
um beina blekkingu hefur ‘verið
að ræða. Þennan ránsfeng ber því
skýlaust að endurheimta."
Þetta eru brot úr tillögu til
kjaramálaályktunar, sem þeir
Hrafnkell A. Jónsson, formaður
verkalýðsfélagsins Árvakurs á
Eskifirði, og J6n Guðmundsson,
varaformaður Fram á Seyðisfirði,
lögðu fyrir 12. þing Verkamanna-
sambands íslands um sl. helgi.
Rúmlega þriðjungur fundarmanna
studdi tillöguna, en hún var á
endanum felld með 91 atkvæði
gegn 37,6 seðlar voru auðir.
I tillögunni segir ennfremur að
auk almenns launafólks búi nú í
landinu önnur stétt, lúxusstétt,
sem á valdatíma núverandi rikis-
stjórnar hafi fengið frelsi til að
„ákveða kjör sín sjálf, án þess að
vera bundin á klafa fastra samn-
inga. Skattaívilnanir og skattsvik,
frjálst verðlag og okurlán ein-
kenna veröld þessarar nýju stétt-
ar.“ Og síðar segir: „Öll loforð um
breytt ástand til batnaðar hafa
verið svikin og ljóst er að fyrirheit
um úrbætur í kjaramálum hafa
verið gefin án þess að nokkurn
tíma hafi verið til þess ætlast, að
við þau væri staðið. Því er út í
hött að treysta loforðum frá þess-
ari ríkisstjórn ennþá einu sinni.
Óbilgjarnt ríkisvald hefur gengið
á undan með kerfisbundið kauprán
og samtök vinnuveitenda hafa
fetað í slóðina ... Það er niður-
lægjandi fyrir verkalýðshreyfing-
una að viðurkenna í raun þá tekju-
legu stéttaskiptingu, sem við-
gengst í dag.“
Þeir Hrafnkell (sem er flokks-
bundinn sjálfstæðismaður og situr
í bæjarstjórn á Eskifirði fyrir
flokkinn) og Jón sögðu einnig í
tillögu sinni, að með einhliða banni
við vísitölubindingu launa, á með-
an lánskjaravísitala og aðrar vísi-
tölur hafa verið í gangi, hafi verið
á kerfisbundinn hátt framinn
stærsti löglegi þjófnaðurinn í sögu
lýðveldisins. Þeir telja koma til
greina að gera kjarasamninga til
lengri tíma með þeim ákvæðum,
að launaliðir yrðu endurskoðaðir á
sex mánaða fresti.
Enn önnur tillaga kom fram við
kjaramálaályktunina, að þessu
sinni frá Dagsbrúnarmönnunum
Guðmundi J. Hallvarðssyni og
Halldóri Björnssyni. Hún var felld
með 53 atkvæðum gegn 36. í henni
segir að frá myndun ríkisstjórnar
Sjálfstæðisflokks og Framsóknar-
flokks hafi kjarasamningar i raun
verið sem næst núllsamningar,
vegna þess að óverðbættar kaup-
hækkanir hafi reynst haldlitlar.
Þessi þróun hafi skapað mikið
vonleysi almennt hjá verkafólki
og jafnframt hafi aukist vantrú á
sjálf verkalýðssamtökin. Slíkt sé
verkalýðshreyfingunni stórháska-
legt og setji einingu hennar í
hættu. Guðmundur og Halldór
töldu afdráttarlaust, að setja ætti
fram kröfu um ákveðin lágmarks-
laun, án þessa að nefna ákveðna
tölu í því sambandi, en samhliða
lágmarkslaunum yrði að ná fram
„skýrri kaupmáttartryggingu, sem
geri kauphækkanir að raunveru-
legum kaupmáttarhækkunum ...
rétt er að stefna að þessu mark-
miði í áföngum, þar sem mótaðir
verði skýrt afmarkaðir áfangar,"
sagði að lokum í tillögu Dags-
brúnarmannanna.
Tillaga tveggja annarra Dags-
brúnarmanna um að þingið setti
fram kröfu um að lágmarkslaun
hækkuðu úr um það bil 17 þúsund
krónum i 22 þúsund krónur var
felld, eins og fram kom í umfjöllum
blaðsins um VMSl-þingið á þriðju-
dag. Báðum áðurnefndum tillögum
vísaði kjaramálanefnd þingsins
frá við tillögugerð sína en flutn-
ingsmenn endurfluttu þær i síðari
kjaramálaumræðu.
Miklar umræður urðu um kjara-
mál á þinginu (fluttar voru um þau
alls 44 ræður) og höfðu ýmsir
ræðumenn á orði, að ekki væri hátt
risið á þeim ályktunardrögum, sem
formaður og varaformaður sam-
bandsins lögðu fyrir þingið í upp-
hafi. „Hálfgert holtaþokuvæl,"
sagði Jón Seyðfirðingur Guð-
mundsson. Margir áréttuðu, að
venjulegum fjölskyldum dygðu
ekki lengur tvær fyrirvinnur —
og einn varpaði fram þeirri hug-
dettu hvort ef til vill þyrfti að
lögleiða fjölkvæni á íslandi svo
tryggt væri að fyrirvinnurnar
gætu verið að minnsta kosti þrjár.
Dagur í
Austurbotni
Skáldsaga Antti Tuuri
í íslenskri þýðingu
Bókaútgáfan Setberg hefur gefið
út skáldsöguna „Dagur í Austur-
botni“ eftir finnska rithöfundinn
Antti Tuuri í þýðingu Njarðar P.
Njarðvík, en fyrir þessa sögu hlaut
Antti Tuuri bókmenntaverðlaun
Norðurlandaráðs 1985.
f frétt frá útgefanda segir m.a.
um efni sögunnar:
„Sagan gerist á sólheitum júlí-
degi í Kauhava í Austurbotni og
héraðinu í kring. Allfjölmenn fjöl-
skylda hefur safnast saman til að
skipta með sér lítilfjörlegum arfi.
Fljótlega kemur í ljós innri spenna
milli þessa fólks, enda hefur því
vegnað mismunandi vel í lífinu, en
jafnframt sterk samheldni. f for-
grunni sögunnar eru fjórir bræður,
ólíkir að eðlisfari, sem eru þó allir
klofnir af ytri styrk en innri veik-
leika. Með breytni sinni þennan
dag leysa þeir úr læðingi öfl sem
þeir ráða ekki við og leiða til of-
beldis og skelfinga.
Sagan er mögnuð afhjúpun eins
konar úreltrar hetjuhugsjónar
sem harla lítið stendur eftir af.
Mótvægi við hina málglöðu karl-
mennsku bræðranna skapar móðir
þeirra, hin sanna hljóða hetja sem
hefur öðlast styrk til að afbera
flest, af því að lífinu verður að lifa
hvað sem yfir dynur.“
Bókin er tæpar 300 bls., prentuð
i Prisma og bundin í Félagsbók-
bandinu.
Antti Tuuri
BSRB, LÍV og VMSÍ:
Svipaðar áherslur í
kjaramálaályktunum
SVIPAÐAR áherslur koma fram í
kjaramálaályktunum, sem sam-
þykktar voru á þingum Landssam-
bands íslenskra verslunarmanna
(LÍV) og Verkamannasambandsins
(VMSÍ) um síðustu helgi, og á þingi
Bandalags starfsmanna ríkis og
bæja (BSRB) í október. Öll vilja
samtökin, að í nsstu samningum
verði kaupmáttur launa tryggður,
en orðalag um það atriði er hins
vegar ólíkt. BSRB og LÍV vilja
verðtryggingu launa án nánari
skilgreiningar, en VMSÍ kaup-
máttartryggingu, sem ekki þarf
endilega að taka mið af gamla
vísitölukerfinu. Öll eru samtökin
því hlynnt að tekjuskattur verði
lækkaður eða felldur niður af
almennum launatekjum. BSRB og
VMSÍ vilja leggja mesta áherslu á
hækkun lægstu launa. LÍV og
VMSÍ vilja að tryggt verði að karlar
og konur fái sömu laun og lausn
fáist á vanda húsbyggjenda og
íbúðarkaupenda. LÍV og BSRB
vilja að tekið verði á launaskriði
og skattaeftirlit hert.
Stefna BSRB
í kjaramálaályktun 33. þings
Bandalags starfsmanna ríkis og
bæja er gerð krafa um „stór-
hækkun launa með megináherslu
á lægstu launin, fulla verðtrygg-
ingu launa og samræmingu á því
misræmi, sem orðið er á launum
ýmissa hópa opinberra starfs-
manna miðað við störf annars
staðar í þjóðfélaginu,” eins og
segir orðrétt í ályktuninni. Bent
er á, að í maí 1983 hafi verið
lögbundin stórfelld kjaraskerð-
ing þegar afnumin var visitölu-
trygging launa — og 30% kaup-
máttarhrap orðið staðreynd.
í sérstakri samþykkt þingsins
um skattamál eru gerðar kröfur
um verulegar umbætur á gild-
andi skattakerfi, m.a. með stór-
átaki til að efla vitund fólks um
nauðsyn réttlátrar skattheimtu,
eflingu á innheimtu skatta og
skattrannsókna og beitingu við-
urlaga við skattsvikum í ríkari
mæli. Þá er lagt til að tekjuskatt-
ur verði felldur niður hjá þeim
launþegum, sem hafa 360 þúsund
krónur i árslaun eða lægri laun.
Stefna VMSÍ
í ályktun 12. þings Verka-
mannasambands fslands um
kjaramál er, á sama hátt og í
ályktun BSRB, vakin athygli á
því, að samningsbundinn kaup-
máttur launa hafi rýrnað um
30% á sl. þremur árum. Kröfu-
gerð sambandsins er miðuð við
að ná aftur meðalkaupmætti árs-
ins 1983 og i síðari áföngum
kaupmætti ársins 1980.
VMSf vill að launastiganum
verði breytt þannig, að mestar
hækkanir verði á lægstu töxtun-
um. Sambandið vill, að lögum um
launajafnrétti karla og kvenna
verði framfylgt, tekjuskattur
verði afnuminn af almennum
launatekjum og kaupmáttur
launa verði tryggður, „án þess
..., að gamla vísitölukerfið verði
aftur upp tekið.“
Þá segir í ályktun Verka-
mannasambandsins, að auka
verði félagslegar íbúðarbygging-
ar og gera ráðstafanir til að
bjarga tekjulágu fólki, sem nú
sé að missa íbúðir sinar vegna
óhagkvæmra lána og hárra
vaxta.
Stefna LÍV
f kjaramálaályktun 15 þings
Landssambands íslenskra versl-
unarmanna er lögð á það áhersla,
að dagvinnulaun nægi til mann-
sæmandi framfærslu. Tryggja
verði í reynd sömu laun karla og
kvenna í sambærilegum störfum
og færa taxta til samræmis við
greidd laun.
Lf V telur, að kaupmáttur verði
að vera vel tryggður og í komandi
samningum verði skýr ákvæði
um verðtryggingu launa. Enn
fremur að starfskjör einstakra
hópa verði samræmd og jöfnuð,
og launafólki verði tryggðar
greiðslur í forföllum frá vinnu
vegna veikinda barna sinna.
Þá telur LfV, að gera verði
ráðstafanir til að greiðslubyrði
vegna eigin íbúðar „megi haldast
innan bærilegra marka sem
miðist við kaupmátt á hverjum
tíma.“ LÍV vill einnig, að skatta-
kerfið verði endurskoðað frá
grunni og skattaeftirlit hert.
Beinir skattar verði felldir niður
af almennum launatekjum og
óbeinir skattar verði ekki lagðir
á algengustu nauðsynjar.