Morgunblaðið - 13.02.1986, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR13. FEBRÚAR1986
17
+■
er þáttur sem skólinn verður að
sinna. Hann verður að kenna náms-
tækni. Það er undirstaða þess að
afla sér þekkingar burtséð frá því
hver sú þekking er. í þessu felst
einnig að nota sér þá tækni sem
býðst hveiju sinni.
Að velja og hafna
í grunnmenntun verður líka að
sjá til þess að nemendur læri að
skipuleggja vinnu, læri að gera
grein fýrir verki og túlka niðurstöð-
ur. Síðast en ekki síst þurfa þeir
að þjáifast í því að velja og hafna.
Það er greinilegt að sá þáttur verð-
ur æ viðameiri er fram í sækir
vegna þess að tilboðin verða mörg
og áróðurs- og auglýsingatæknin
eykst jöfnum skrefum. Þama er
mikið verk óunnið í íslenskum skól-
um, að þjálfa nemendur í því að
skoða mál frá fleiri sjónarhólum.
Margar þjóðir leggja nú þegar
mikla áherslu á þennan þátt í skóla-
starfi, m.a. Bandaríkjamenn og
V-Þjóðveijar. Þeir telja þetta nauð-
synlegt lýðræðisins vegna. I
V-Þýskalandi er t.d. skylda að fjalla
um stjómmál í skólum og gera grein
fyrir mismunandi skoðunum. Þetta
var tekið upp vegna reynslu þjóðar-
innar af nasismanum.
Það er mikil nauðsyn að fólk sé
þjálfað upp í því að leggja sjálfstætt
mat á hlutina þannig að það sé
ekki ofurselt múgsefjun. Hlutverk
gmnnmenntunar er að gera ein-
staklinginn sem hæfastan tii að lifa
í mannlegu samfélagi á hveijum
tíma. Grunnur uppeldis verður að
byggja á því, svo og nám og starf
í skóla.
Menning-ararfur og
fjárfesting
Miðað við það sem hér hefur
lauslega verið talið upp er augljóst
að breyta verður mörgu í gmnn-
menntun, en þó fyrst og fremst í
starfsháttum. Kennaramenntunin
verður að taka mið af þessu.
Kennsla er sérhæft starf og þeim
mun vandasamara sem gerð sam-
félagsins er flóknari. Það er einmitt
í gmnnmenntuninni sem það skiptir
mestu máli að fólk með faglega
þekkingu og menntun annist
kennsluna. í þessu sambandi er
vert að minnast frænda okkar
Dana, sem fyrir 15 ámm tóku fyrir
það að nokkur væri við kennslu án
réttinda og tilskilinnar menntunar.
Bætt kjör kennara var forgangs-
verkefiii í fjárfestingu í menntun
þar. Sú fjárfesting hefur nú skilað
sér rækilega.
Rannsóknir í þágu skólastarfs á
íslandi em afar fátæklegar. Þær
ættu þó að vera gmndvallaratriði
þó ekki væri horft til annars en
þeirra fjármuna sem menntakerfið
kostar. Það skiptir miklu máli
hvemig þetta fjármagn nýtist. Sum
fámenn sveitarfélög búa við það að
mestur hluti tekna þeirra jafnvel
allt að 80%, fer í kostnað við skóla-
hald. Þessi sveitarfélög flest búa
hins vegar við það að geta ekki
fengið til starfa í skólunum fólk sem
kann til verka. Er eitthvert vit í
því að búa svo að hlutunum að
meginflárfesting heils sveitarfélags
fari í súginn vegna þess að ríkið
getur ekki staðið við sinn hlut að
borga kennumnum bærileg laun?
Möguleikar okkar í samkeppni
þjóðanna, sem við komumst ekki
hjá að taka þátt í, byggjast á góðri
almennri menntun. Þeir tímar em
að hverfa að við getum lifað af
sjálfsþurftarbúskap og sölu á
ótæmandi hráefni. Tekjur þjóðar-
innar hljóta í vaxandi mæli að
byggjast á háþróaðri tækni og
miklum gæðum framleiðslunnar.
Við þurfúm að leggja rækt við
einstaklinginn og verkmenntun
hans.
Það hlutverk skólanna að varð-
veita menningararfinn og sam-
þætta hann nýrri öld er vandasamt.
En þama er lagður gmnnur að
því sem verða á og það má ekki
gleymast þegar Qárveitingar era
ákveðnar. Við þurfum gerbreyting-
ar í mörgum þáttum skólamála til
að geta tekist á við þetta verk. En
framtíð einstaklingsins og framtíð
f slendinga sem þjóðar er i veði.
Hvers konar uppeldi?
Ég vil í lok þessa erindis vitna í
einn virtasta uppeldisfræðing Ev-
rópu á seinni hluta þessarar aldar,
Svisslendinginn Piaget, þar sem
hann talar um uppeldi og menntun.
Hann segin „Við verðum að geta
alið upp fólk sem fært er um að
gera nýja hluti, ekki aðeins endur-
taka það sem fyrri kynslóðir hafa
gert, menn sem em skapandi,
hugvitsamir og leitandi. í menntun-
inni verðum við að móta huga sem
getur verið gagnrýninn, getur lagt
eigið mat á hlutina og gleypir ekki
allt sem honum er sagt. Mesta
hættan í dag em slagorð, múgsefj-
un og fyrirfram mótuð stefna um
hugsanir. Við þurfum að geta veitt
viðnám sem einstaklingar, geta
greint á milli þess hvað er sann-
reynd og hvað ekki. Þess vegna
þurfum við nemendur sem em virk-
ir, sem læra snemma að uppgötva
á eigin spýtur."
Til þessara orða er vitnað hér til
að draga enn skýrar fram hve
nauðsynlegt það er að þeir sem
annast kennsluna séu vel menntaðir
og kunni til verka.
Stefna íslenska skólans er mörk-
uð í lögum um gmnnskóla. Þar er
megináhersla lögð á alhliða þroska
samkvæmt annarri grein þeirra
laga. Að því ber okkur að keppa.
Af því sem hér hefur verið sagt
og vitnað til er ljóst að gmnnskólinn
þarf að endurmeta hlutverk sitt
Hann er ekki lengur viðbót við leik
og starf, eins og hann hefur lengst
af verið á íslandi. Hann er leikurinn
og starfíð.
Höfundur er skólastjóri Fossvogs■
skóla íReykjavík.
laOSjawaoacwíjaSag
‘tbQaaxiSs
3ja. mánaða Byrjendanámskeið er a5 hef jast
laugardaginn 15 Feb. að skipholti 3.
njög góð aðstaða. Kung - Fu eitt það besta.
Fyrir fólk á öllum aldri konur og karia.
Innritun í síma - 77346
Bladburóarfólk
óskast!
Vesturbær Austurbær
Nesvegur 40-82 o.fl. Hvassaleiti 18-30

p
65 36 Gódan daginn!
-
OSRAM fæst
ábensínstöðvum
Hinn velupplýsti maður O Q A IIII
er með peruna í lagi w O iiMIVI
100*/. MEIRI LÝSING
OSRAM HALOGEN perur lýsa 1007- meira en
venjulegar perur og endast tvöfalt lengur.