Morgunblaðið - 18.03.1986, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR18. MARZ1986
Við styðjum
þig, Sverrir
Fundur um
málefni LÍN
eftir Hreiðar Öm
Stefánsson
Árið 1982 voru sett ný lög um
námslán og námsstyrki. Þessi lög
eru nú undirstaða námsaðstoðar-
kerfís okkar. En námsaðstoð til
hvers? Eftir því sem ég best veit
er þetta mikia og dýra kerfi fyrst
og fremst til þess að hjálpa fólki
sem er í löngu námi. Við viljum að
langskólamenntun sé fyrir alla sem
getu hafa til að læra en ekki forrétt-
indi hinna ríku eins og við vitum
að þekkist víða erlendis. Margir
hafa haft miklar efasemdir um það
að lögin um Lánasjóðinn séu eins
góð og þau gætu verið. Nú er verið
að endurskoða lögin. Margir hafa
látið í sér heyra vegna þess og sýn-
ist mér að sumt sé ekki sem skyn-
samlegast. T.d. sagði formaður
Stúdentaráðs, einhver vinstristelpa,
að núverandi kerfí væri mætagott,
ekki þyrfti að hafa áhyggjur af
peningunum, nóg væri af þeim í
bönkunum! Auðvelt væri að ná þeim
þaðan, með því að þjóðnýta bank-
ana (líklegast ríkisbankana). Ýmsir
hafa þó lagt sitthvað skynsamlegt
til málanna. En hver eru aðalatríði
þessa máls? Eru ekki allir sammála
mér með það hver sé tilgangur
námslána? Ég vona að svo sé. En
er sama hvað þetta kostar? Nei.
Við verðum að sníða okkur stakk
eftir vexti að þessu leyti eins og
öðru. Ég tel að núgildandi kerfí sé
meingallað að mörgu leyti. Fyrst
ber að telja að kerfí þetta virðist
vera fyrir skussana. Fólk sem
slampast í gegnum nám, nennir
ekki að vinna á sumrin og hefur
svo litlar tekjur að námi loknu
vegna þess að það kærír sig ekki
um yfírvinnu. Þetta eru þeir sem
koma best út. Er það ekki fáranlegt
að refsa þeim sem nenna að vinna
með námi með því að lækka lánin
til þeirra. Því þarf auðvitað að
breyta. Og hvaða vit er í því að
afskrifa lán manna eftir að námi
lýkur. Væri ekki nær að hækka
laun kennara fyrir þessa peninga
svo eitthvað sé nefnt. Ekki þarf að
lýsa því hér hvemig lánin eru mis-
notuð, allir þekkja dæmin um það.
Þá er rétt að geta þess að ýmsar
mikilvægar forsendur laganna frá
1982 hafa breyst verulega. Miklu
minna endurgreiðist af námslánun-
um en ráð var fyrir gert. Hafa
menn talað um að ýmsir endurgreiði
ekki nema 30—50% af því sem þeir
hafa fengið. Lánin hafa og af ein-
hverjum ástæðum hækkað miklu
meira en fyrirhugað var. Lánþegum
hefur líka flölgað miklu meira en
menn sáu fyrir. Allt þetta hefur
valdið því að stöðug vandræði hafa
verið með fjármagn fyrir Lánasjóð-
inn.
Mér lýst vel á þær hugmyndir
sem hafa verið birtar varðandi
breytingar á lögum um námslán og
námsstyrki. Námsmenn eiga ekki
að vera ómagar á íslenskum skatt-
greiðendum og þeir vilja ekki heldur
vera það. Þeir verða að greiða vexti
af lánum sínum eins og við hin.
Þeir eiga að greiða lán sín til baka
eins og við hin. Ekki verður hjá
því komist að gera miklar breyting-
ar á þessu kerfí. Sverrir Hermanns-
son, menntamálaráðherra, er líkleg-
ur til að hrinda þeim í framkvæmd.
Hann hefur ekki verið hræddur við
að taka ákvarðanir þjóðinni allri til
heilla þótt óvinsælar séu af sumum.
Er þess skemmst að minnast er
hann tók sig til og seldi nokkur illa
rekin ríkisfyrirtæki. Því segi ég nú
Hreiðar Örn Stefánsson
„Fyrst ber að telja að
kerfi þetta virðist vera
fyrir skussana. Fólk
sem slampast í gegrium
nám, nennir ekki að
vinna á sumrin og hefur
svo litlar tekjur að námi
loknu vegna þess að það
kærir sig ekki um yfir-
vinnu. Þetta eru þeir
sem koma best út. Er
það ekki fáránlegt að
refsa þeim sem nenna
að vinna með námi með
því að lækka lánin til
þeirra. Því þarf auðvit-
að að breyta.“
við Sverri Hermannsson: Láttu ekki
nokkrar hásar villuráfandi raddir
hindra þig í að koma á gagniegum
breytingum á lögunum um Lánasjóð
ísl. námsmanna.
Höfundur starfar sem kjötiðnað-
armaður. Hann vará nÁmaámm
sínum m.a. formaður Félagrs mat-
væla- og framleiðslunema og
gjaldkeri Iðnnemasambands ís-
lands.
eftirJón
VaJdimarsson
„Föstudaginn 7. mars héldu
FÍNK og SÍNE-deildin í Kaup-
mannahöfn fund um lánamál
námsmanna. Félögin höfðu feng-
ið þá Sverri Hermannsson
menntamálaráðherra og Eið
Guðnason alþingismann til að
ræða þessi mál með námsmönn-
um og til að svara fyrirspum-
um.“
Námsmenn hér í landi eru mjög
uggandi um framtíð sína vegna
væntanlegs niðurskurðar á náms-
lánum, enda fjölmenntu þeir á
fundinn.
I upphafí fundaríns sagði
menntamálaráðherra frá þeim ráð-
stöfunum, sem hann hefði gert
vegna málefna lánasjóðsins, hann
sagði jafnframt frá fyrirhuguðum
breytingum, sem ef til vill myndu
koma fram f nýju frumvarpi um
starfsemi sjóðsins. Það kom einnig
fram í máli Sverris, að fjárþörf
sjóðsins ykist mun meira frá ári til
árs heldur en gert hefði verið ráð
fyrir, þegar núverandi lög um Lána-
sjóð íslenzkra námsmanna tóku
gildi. Taldi hann helstu ástæður
þessarar auknu fjárþarfar vera
stóraukna ásókn í nám í Ameríku
og á Bretlandi, þar sem greiða
þyrfti há skólagjöld og fjárþörf
nemenda í þessum löndum þar af
Ieiðandi mikil. Sagði ráðherra að
breyta þyrfti lánareglum sjóðsins
þannig, að menn forðuðust að fara
í svona dýrt nám.
Eiður Guðnason hélt einnig inn-
gangsræðu. Hann var að mestu
leyti sammála Sverri, en harmaði,
hvemig menntamálaráðherra hefði
staðið að þeim breytingum, sem
hann hefði þegar gert.
Námsmenn bentu á, að það að
komast í skóla erlendis, þar sem
ekki þyrfti að greiða skólagjöld,
væri töluvert flóknara en það að
senda umsókn og fá svo sjálfkrafa
skólavist. í flestum löndum væri
tekinn inn takmarkaður fjöldi
nemenda og væri því alls ekki víst,
að allir fengju að stunda nám í
þessum löndum.
Það kom einnig fram í málflutn-
ingi þingmanna, að námsmenn
endurgreiddu ekki nema lítinn hluta
lánanna til baka. Þessu mótmæltu
námsmenn og bentu á, að endur-
greiðsluhlutfall væri 88% og að um
væri að ræða fáa nemendur, sem
skulduðu stórar upphæðir, sem ekki
kæmu til með að greiða lán sín
upp. Stærstur hluti nemenda kæmi
til með að greiða lán sín að fullu.
Á fundinum lofaði menntamála-
ráðherra að fyrsta árs nemar
myndu njóta fyrirgreiðslu lána-
sjóðsins frá upphafí náms. Fögnuðu
námsmenn þessu loforði með lófa-
taki.
Allnokkrar umræður urðu um
væntanlegan niðurskurð námslána.
Kom fram í máli beggja þingmanna,
að alls enginn vilji væri fyrir því
meðal stjómmálamanna að skerða
lán, svo að ekki væri um fullkomið
jafnrétti til náms að rasða, en hins
vegar rynnu allt of háar upphæðir
til lánasjóðsins.
Þökkuðu þingmenn svo fyrir að
hafa fengið tækifæri til að sitja
þennan fund. Kváðust þeir hafa
fengið mikið af gagnlegum upplýs-
ingum, sem myndu hjálpa þeim við
að fínna lausn á þessum málum,
þegar þeir kæmu aftur til íslands.
Kannski fengu námsmenn líka
gagnlegar upplýsingar. Þeir vita,
að allt of miklu fé er veitt í náms-
lán og það verður ekki gert áfram.
En þeir vita líka, að ekki verður
um að ræða nema sáralitla skerð-
ingu á námslánum. Þeir vita hins
vegar ekki, hvemig mál verða leyst
þannig að þessi verði raunin. Náms-
menn í Kaupmannahöfn bíða
spenntir eftir að fá að vita það.
Höfundur er kennari, en stundar
nú nÁm í tölvufræði í Kaupmanna-
höfn.
BORGFIROINGABÖK
130 ÞÚSUND EINTÖK
— 98 AURAR HEILSÍÐA í LIT —
Vinnsla Ferðablaðsins Land er nú á lokastigi. Blaðið minnir
auglýsendur,; sveitarfélög og aðra sem erindi eiga með efni í
blaðið að hafa samband hið fyrsta.
Land verður gefið út í tveimur útgáfum.
Önnur er á íslensku, prentuð í 80 þúsund eintökum
en hin á ensku, prentuð í 50 þúsund eintökum.
Blaðið verður litprentað í vönduðu broti,
fullt fróðlegra greina
og lágt hlutfall auglýsinga. A
samsvarar 98 aurum
á hverja prentaða heilsíðu í lit.
Blaðið fer í dreifingu
fyrir 15. maí.
SÍMAR 687896,687868 og 686535.
MARKAÐSÚTGÁFAN h.f. Ármúla 19, 108 Reykjavík.
\KSR1I
SÚGUFÉ1 AGS UORGARIJARfJAR
3.-4. arg.
Borgfirðingabók
- Ársrit Sögu-
félags Borgar-
fjarðar - komin út
SÖGUFÉLAG Borgarfj arðar hef-
ur gefið út 3.-4. bindi Borgfirð-
ingabókar. I bókinni er annáll
áranna 1982 og 1983. Næsta bindi
er væntanlegt i haust og mun það
ná vfir árin 1983 og 1984.
I Borgfirðingabók kennir ýmissa
grasa. Birt eru tvö ljóð eftir Þor-
stein frá Hamri. Ari Guðmundsson
Sm vegaverkstjóri ritar þáttinn
ruleiðum og Elís Jónsson skrif-
ar um frumheija í vegagerð í Mýra-
og Borgaifyarðarsýslu. Þá má nefna
ferðasögu eftir Jón Egilsson frá
Steinum, vísnaþátt eftir Odd Krist-
jánsson í Steinum og Jósef Bjöms-
son, Svarfhóli, ritar um Guðmund
Magnússon í Stóm-Skógum.
(Fréttatilkynning)