Morgunblaðið - 18.03.1986, Blaðsíða 22

23L
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR18. MARZ1986
--. -■>. 1 vpjif - .-r*->-’ ' ' .- . 1 l11 • , .
Fyrirspurn til Húsfriðun-
arnefndar varðandi Safna-
húsið við Hverfisgötu
eftir Ragnheiði
Guðmundsdóttur
Undanfarið hefur verið rætt og
ritað um framtíðarhlutverk Safna-
hússins við Hverfísgötu, þegar nú-
verandi söfn verða flutt þaðan.
M.a. ritaði ég greinarkom í Mbl.
31. janúar sl., þar sem ég lét í ljós
ósk og von um, að borgaryfírvöld
eignuðust húsið fyrir aðalbækistöð
Borgarbókasafnsins. Ég vona enn
að af því verði.
Nýlega er komin fram á Alþingi
tillaga til þingsályktunar, skv. frétt
í Mbl. 11. þ.m., (Jón Sveinsson F)
um að „gera Safnahúsið við Hverf-
isgötu í Reykjavík að dómhúsi fyrir
Hæstarétt Islands", svo vitnað sé
orðrétt í þann hluta tillögunnar,
sem máli skiptir.
Nú er þetta margnefnda Safna-
hús friðlýst hús, og það meira að
segja í A-flokki. Það mun vera eitt
allra fyrsta húsið, sem friðlýst var,
og var það gert að tilhlutan stjóm-
valda, þ.e. menntamálaráðuneytis-
ins.
Með hliðsjón af þessu, vil ég bera
fram fyrirspum til Húsfriðunar-
nefndar um, hvort það sé ekki
algerlega óheimilt skv. lögum eða
reglum um friðun húsa í A-flokki
„Nú er þetta marg-
nefnda Safnahús frið-
lýst hús, og það meira
að segja í A-flokki. Það
mun vera eitt allra
fyrsta húsið sem frið-
lýst var ... “
að gjörbreyta þeim, hvort heldur
er um að ræða breytingar utanhúss
eða innan. Ef gera ætti Safnahúsið
að dómhúsi fyrir Hæstarétt, þyrfti
óhjákvæmilega að gerbreyta eða
umtuma þar öllu inna húss. -
Flestum er kunnugt um, að Hús-
friðunamefnd tekur hlutverk sitt
mjög alvarlega, eins og eðlilegt er.
í því sambandi er skemmst að
minnast, að nýlokið er umfangsmik-
illi viðgerð á Dómkirkjunni í
Reykjavík. Viðgerð á friðuðum hús-
um er auðvitað afar nauðsynleg. í
sambandi við þessa viðgerð var
reglum um friðun húsa svo strang-
lega framfylgt, að ekki mátti einu
sinni fækka beklqum kirkjunnar,
hvað þá meira, og hefði það þó
verið kirkjugestum til mikilla þæg-
inda og hlýtur að auki að teljast
afar smávægileg breyting.
í svari Húsfriðunamefndar við
þessari fyrirspum varðandi Safíia-
húsið við Hverfísgötu f Rvík, er
mjög nauðsynlegt, að nefndin upp-
iýsi landsmenn rækilega um hvað
felst í lögum og reglum um friðun
húsa. Hvemig slík hús eða mann-
virki em flokkuð og hvemig þessi
flokkun hefur áhrif á hvaða breyt-
ingar megi gera o.þ.h. Ennfremur
væri æskilegt að vita um þær skyld-
ur, sem nefndinni eru lagðar á
herðar til að sjá til þess, að settum
lögum eða reglum sé framfylgt.
Það er áreiðanlegt, að margir
vita heldur lítið um þessi efni, og
því er það bæði tímabært og nauð-
sjmlegt, að þessar upplýsingar komi
fram nú.
Það er óskandi, að Alþingismenn
fari ekki að álykta um gagngera
breytingu á friðuðu húsi, eins og
Safnahúsinu við Hverfísgötu í Rvík,
ef slík ályktun, eins og nú er fram
komin, brýtur í bága við, eða er
brot á lögum og reglum um friðun
húsa. Slíkt fordæmi er hættulegt
og getur haft ófyrirsjáanlegar af-
leiðingar.
Ragnheiður Guðmundadóttir,
læknir.
Ennum
lögverndun
eftir Guðmund
Magnússon
Ingólfur A. Þorkelsson, skóla-
meistari í Kópavogi, virðist ekki
átta sig á kjarnanum í gagnrýni
minni á fyrirhugaða lögverndun
kennarastarfsins. Grein hans hér
í blaðinu sl. laugardag missir þvi
marks. í fæstum orðum sagt álít
ég, að menn eigi að fá að ráða
því sjálfir við hveija þeir eiga
viðskipti (í víðustu merkingu þess
hugtaks), en ekki að lúta í þvi
efni boðum og bönnum ríkisvalds
og hagsmunasamtaka. Agreining-
urinn um lögverndun kennara-
starfsins (og lögverndun starfs-
réttinda almeiuit) er í raun og
veru hinn gamalkunni skoðana-
munur stjórnlyndra manna og
frjálslyndra, átök forræðishyggju
og f rjálshyggju.
Ég efast ekki um, að það er djúp
sannfæring Ingólfs A. Þorkelssonar
og margra annarra, sem lagt hafa
stund á hin svonefndu „uppeldis- og
kennslufræði", að þeir einir sem það
hafa gert geti kennt bömum og
unglingum í skólum landsins. En
þessi sannfæring þeirra er trúarsetn-
ing og annað ekki; trúarsetning, sem
nú er verið að reyna að lögbjóða án
þess að fram fari víðtæk umræða
um áhrif þess á skólakerfið og
menntun í landinu. Ég ítreka það sem
ég hef áður sagt: Lögvemdun starfs-
réttinda verkar alls ekki hvetjandi á
þá, sem hennar njóta, heldur letjandi.
Hún kemur í veg fyrir nauðsynlega
samkeppni og ögmn, sem allir þurfa
á að halda, og hún eykur líka útgjöld
neytenda og dregur vafalaust úr
afköstum. Þetta er einfaldlega stað-
reynd, sem hver og einn er kynnir
sér afleiðingar af löggildingu starfs-
réttinda af opnum hug og fordóma-
leysi, sér í hendi sér.
Fmmvarp menntamálaráðherra
um lögvemdun starfsheitis og starfs-
réttinda gmnnskóla- og framhalds-
skólakennara liggur nú fyrir Alþingi,
en óvíst er með hvaða hætti það
verður afgreitt. Ég tel fráleitt, að
Alþingi samþykki frumvarpið í nú-
verandi mynd áður en gerð hefur
verið umfangsmikil athugun á afleið-
ingum þess fyrir skólastarf ef fmm-
varpið verður að lögum og leitað
umsagna um efnisatriði þess. í þessu
sambandi er einkum á tvö atriði að
líta. Verði fmmvarpið að lögum er
_ skólahaldi víða utan Reykjavíkur-
„Ágreiningurinn um
lögverndun kennara-
starfsins (og lögvernd-
un starfsréttinda al-
mennt) er í raun og
veru hinn gamalkunni
skoðanamunur stjórn-
lyndra manna og frjáls-
lyndra, átök forræðis-
hyggju og frjáls-
hyggju.“
svæðisins stefnt í voða og alls ekki
ljóst hvemig bregðast á við kennara-
skorti, þegar hagsmunasamtök
kennara hafa öðlast lögbundið neit-
unarvald um ráðningar í kennara-
stöður. Skyldu þingmenn Vestíjarða
t.a.m. hafa velt þessu fyrir sér? Hitt
atriðið er, að nefndin sem samdi
fmmvarpið leitaði ekki eftir hugsan-
legum andmælum við lögvemdun
kennarastarfsins, hvorki innan kenn-
arastéttarinnar né utan. Nú er komið
á daginn, að skoðanir mínar á þessu
máli (sem Ingólfur A. Þorkelsson
kallar „vægast sagt hinar furðu-
legustu") eiga hljómgmnn meðal
flölmargxa kennara í gmnnskólum
og framhaldsskólum. Meðal þeirra,
sem lýst hafa andstöðu við lögvemd-
unarfrumvarp menntamálaráðherra,
em rektor Menntaskólans í Reykja-
vík og skólastjóri Verslunarskólans.
Það er auðvitað skylda alþingis-
manna — og ráðherra — að hlýða á,
þegar menn f slíkum embættum
kveða fast að orði um gmndvallarat-
riði í menntamálum þjóðarinnar.
Það er kannski líka vert að vekja
athygli fjármálaráðherra á því, sem
raunar má telja „opinbert leyndar-
mál“, að ein höfuðástæðan fyrir
lögvemdunarkröfu kennarasamtak-
anna er sú, að þau telja, að hún
muni leiða til vemlegra kjarabóta
fyrir kennara og gera vígstöðu þeirra
í verkföllum — lögmætum eða ólög-
mætum — mjög sterka. Gangi kenn-
arar t.d. út vegna óánægju með laun
sín (sem er út af fyrir sig skiljanlegt
því þau em lág) geta stjómvöld ekki
haldið uppi kennslu í skólum lands-
ins, því óheimilt verður að ráða til
kennslustarfa aðra en þá, sem lokið
hafa tilteknum prófum í uppeldis-
og kennslufræði og hafa hlotið bless-
un kennarasamtakanna. Forvitnilegt