Morgunblaðið - 29.04.1986, Side 48

48
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 29. APRÍL1986
Fríða Gísla-
dóttir - Minning
Hólmfríður Gísladóttir, frænka
mín, hefði orðið 75 ára gömul þann
22. apríl síðastliðinn, en hún lézt í
Borgarspítalanum þann 17. þessa
mánaðar eftir mjög stutta sjúk-
dómslegu.
Fríða, eins og hún var jafnan
kölluð, var mikil atorkukona og
hefði ekki verið henni að skapi að
dveljast lengi á stoftiun né í sjúkra-
• húsi.
Fríða var málvönd og hafði gott
skopskyn. Hún hafði eigin skoðanir
á lífinu og tilverunni og komst oft
skemmtilega að orði um sjálfa sig
og aðra. Nei, hún þurfti sko ekki
endilega að vera samþykk öllu sem
hinir sögðu. Hún var frábær.
Fríða var stolt af uppruna sínum
og var betur að sér um gömlu góðu
dagana og forfeður en flestir aðrir,
nama þá að undanskildum Óskari
Clausen rithöfundi og Axel Ciausen
stórkaupmanni með meiru, en þeir
voru móðurbræður hennar.
Foreldrar Fríðu voru Gísli Gísla-
son verzlunarmaður í 57 heil ár
hjá verzlun Geirs Zoega við Vestur-
’ götu í Reykjavík. Gísli var líka
kallaður litli baróninn þvf að sem
unglingur var hann valinn til að-
stoðar baróninum á Hvítárvöllum
er hann skemmti borgarbúum með
orgel-spili í gamla Iðnó. Baróninn
kostaði hann ennfremur til garð-
yrkjunáms á Scarlet-óðalinu fyrir
utan Edinborg í Skotlandi.
Móðir Fríðu var Ragnheiður
Clausen dóttir Holgers P. Clausen
stórkaupmanns og alþingismanns
fyrir Snæfellinga, en hann bjó
* lengst af í Stykkishólmi.
Það var kannski engin tilviljun
að fyrir 2 mánuðum var Fríða í
matarboði hjá foreldrum mínum í
Garðabæ þar sem hún gaf okkur
ljósrit úr bók, sem segir frá lang-
afa hennarj Hans Arrebo Clausen,
fæddum á Islandi árið 1806, nánar
tiltekið Ólafsvík. Hann var jafnan
kallaður Clausen etazráð. Afí Fríðu,
Holger P. Clausen, rak verzlun í
Stykkishólmi en var auk þess með
verzlun að Búðum, Snæfellsnesi,
Ólafsvík og á Borðeyri við Hrúta-
flörð.
I þá daga lögðu menn land undir
fót á hestum og var þá gjaman
komið við á Reynistað í Skagafirði
en þar áttu heima ættingjar Clausen
fólksins.
Það er öruggt að Fríða vildi koma
þessum fróðleik til sér yngri manna
þeim til uppörvunar og ræktarsemi
við það sem liðið er.
Systkini Fríðu eru Holger P.
Gíslason rafvirkjameistari, giftur
Guðrúnu Sæmundsdóttur, og Olga
Benediktsdóttir, dóttir Ragnheiðar
af fyrra hjónabandi. Olga var gift
Ama Amasyni stórkaupmanni sem
átti Vöruhúsið.
Fríða giftist Haraldi Halldórssyni
1934 en hann dó árið 1969. Þau
eignuðust 3 böm. Þau eru: Halldór
Haraldsson píanóleikari, kennarí og
tónlistarmaður. Hann er giftur
Susan Haraldsson og eiga þau 2
böm.
Ragheiður Guðfínna Haralds-
dóttir, ávallt kölluð Ranný. Ranný
er meinatæknir og gift Herði Arin-
bjamar verzlunareiganda. Þau eiga
2 böm.
Þriðja bam Fríðu hét Hildur en
hún dó aðeins 2ja ára gömul.
Verzlun var Fríðu og Halla í blóð
borin og ráku þau svo lengi sem ég
man blandaða verzlun og þá sér-
staklega með bamaföt allskonar,
sem þau ýmist fluttu inn en oftast
sniðu og saumuðu sjálf af einstakri
smekkvísi.
Fríða var glæsileg kona á sfnum
yngri ámm, bar höfuðið hátt og fas
hennar allt hið tignarlegasta. Hún
var góður gestgjafi, matreiddi og
bakaði af mestu snilld. Ég ætla
bara að vona að sumar uppskriftim-
ar týnist ekki og leyndarmálið haldi
áfram að vera til.
Við samhryggjumst bömum og
bamabömum og biðjum ykkur öll
vel að lifa. Guðsblessun fylgi ykkur.
Gísli Holgersson
Fríða Gísladóttir fæddist 22.
apríl, 1911, í Reykjavík. Foreldrar
hennar voru Gísli Gíslason, verzlun-
armaður, og Ragnheiður Clausen.
Gísli faðir hennar var sonur Gísla
Tómassonar, en þeir feðgar störf-
uðu báður hjá Geir Zoga, kaup-
manni, er rak verzlun við Vestur-
götu í Reykjavík. Ragnheiður, móð-
ir Fríðu, var föðursystir þess er
kveðjuorð þessi ritar. Hún var dóttir
Holgers Clausen, alþingismanns,
sem lengi rak verzlun í Stykkis-
hólmi, og konu hans Guðrúnar
Þorkelsdóttur Eyjólfssonar, prests
á Staðastað á Snæfellsnesi, og var
Guðrún systir Jóns foma. Langafí
Guðrúnar var sér Jón á Bægisá.
Fríða var gædd góðum gáfum
og listrænum hæfíleikum, og því
var ekki að furða þótt listrænir
hæfíleikar gengju í arf til bama
hennar.
Á uppvaxtarárum sínum eignað-
ist Fríða marga vini og hélzt sú
vinátta allt til dauðadags. Foreldrar
hennar bjuggu lengst af á Vestur-
götu í Reykjavík, þar sem hún
fæddist og ólst upp og eignaðist
sína vini.
Á þeim tímum var sjaldgæft að
fólk færi til útlanda. Fríða varð þó
þeirrar gæfu njótandi að fara til
náms í verzlunarskóla í Hamborg
ásamt beztu vinkonum sjnum, þeim
Rögnu Leví og Nönnu Ágústsdótt-
ur. Þegar Fríða kom heim frá námi
hóf hún störf í Vöruhúsinu í Reykja-
vík. Eigandi þess var Ámi Ámason,
sem kvæntur var Olgu Benedikts-
dóttur, hálfsystur Fríðu.
í Vöruhúsinu kynntist Fríða eig-
inmanni sínum, Haraldi Halldórs-
syni, sem þar starfaði sem verzlun-
armaður og síðar verzlunarstjóri.
Þau gengu í hjúskap 1935 og eign-
uðust 3 böm, þau Halldór, píanó-
leikara, Ragnheiði, meinatækni, og
Hildi, sem dó 2 ára gömul.
Hjónaband Halla og Fríðu var
afar farsælt, enda vom þau mjög
samrýnd og unnu saman alla tíð,
einnig utan heimilisins.
Ég gat þess fyrr, að listrænir
hæfíleikar Fríðu hefðu gengið í arf
til bama hennar. Á því leikur lítill
vafí og segja má að þau Fríða og
Halli hafí uppskorið ríkulega fyrir
allt, sem þau lögðu á sig og fómuðu
til að styðja böm sín, enda ómældar
þær ánægjustundir, sem þau höfðu
af að hlusta á son sinn, Halldór,
leika á píanóið.
Hæfíleikar Halldórs sem píanó-
leikara em svo miklir og hann slíkur
snillingur, að manni verður á að
hugsa hvílík synd að hann skyldi
Íiurfa að fæðast í svo litlu landi sem
slandi. Hæfíleikamenn á borð við
Halldór fæðast sjaldan.
Þegar ég man fyrst eftir Fríðu
var ég smádrengur, en hún full-
vaxta stúlka, enda aldursmunurinn
18 ár. Móðir mín hefur sagt mér
að Fríða hafí verið heimagangur
hjá foreldmm mínum á fyrstu hjú-
skaparámm þeirra, enda bjuggu
þau í miðbænum. Fríða var afarvin-
sæl hvar sem hún kom, enda hafði
hún frábæra og óvenjulega kímni-
gáfti.
Ég minnist þess alltaf þegar ég
fór með móður minni að sjá kvik-
myndina Saga Borgarættarinnar. í
einu atriði myndarinnar sjást tvær
litlar telpur í kirkju. Önnur þeirra
var Fríða. Þetta þótti mér afar
merkilegt, að Fríða skyldi hafa leik-
ið í þessari merku kvikmynd, þótt
hlutverkið væri ekki stórt.
Á mínum yngri ámm átti ég ófá-
ar ánægjustundir á heimili Halla
og Fríðu. Kímnigáfa þeirra beggja
var slík, að engum gat leiðst í ná-
vist þeirra. Mann sinn missti Fríða
1969 og það var mikið áfall fyrir
hana, svo samrýnd sem þau vom.
Eftir lát Haraldar rak Fríða
verzlun þeirra í Hafnarstræti um
tíma, en hætti því síðan og vann
mest við framleiðslu á bamafatnaði
eftir það.
Auk Olgu, hálfsystur Fríðu, sem
nú er látin, átti Fríða einn bróður,
Holger P. Gíslason, rafvirkjameist-
ara, sem er á lífi.
Það er með miklum söknuði, sem
ég kveð Fríðu, um leið og ég votta
fjölskyldu hennar samúð mína og
minnar fjölskyldu.
Öm Clausen
Sigurgarðar Sturlu-
son - Minning
Fæddur 15. janúar 1923
Dáinn 21. apríl 1986
Löngu fyrir aldur fram er horfínn
af sjónarsviðinu tengdafaðir okkar,
Sigurgarðar Sturluson. Hann var
kvaddur á brott úr þessum heimi
? fyrirvaralaust.
Sigurgarðar var sonur hjónanna
Sturlu Kristóferssonar og Ólafíu
Kristínar Sigurðardóttur. Fæddist í
Amarfirði 15. janúar 1923, en ólst
upp að Tungumúla á Barðaströnd.
Ungur fluttist Sigurgarðar, eða
Gæji eins og hann var kallaður, til
Reykjavíkur þar sem hann kynntist
eftirlifandi eiginkonu sinni, ínu
Böðvarsdóttur.
Gæji var óvenju fjölhæfur til
flestra starfa og ósérhlífínn við
vinnu, með dugnaði og eljusemi
framfleytti hann stórri fjölskyldu
sinni.
Árið 1966 misstu þau hjónin
hluta af eigum sínum þegar hús
þeirra við Suðurlandsbraut varð eldi
að bráð. Þar kom þrautseigja hans
sér vel. Þau gáfust ekki upp við
mótlætið, heldur hófust handa við
að reisa myndarlegt hús við Hraun-
tungu 8 í Kópavogi, þar sem ávallt
var ánægjulegt að koma, enda var
Gæji skemmtilegur maður sem átti
auðvelt með að sjá spaugilegu hlið-
amar á tilverunni.
Á tímamótum efndu þau hjónin
gjaman til fagnaðar með sínum
nánustu og var jafnan veitt af þeim
höfðings- og myndarbrag sem ein-
: kenndi þau ávallt.
Lífsgleði Gæja naut sín best á
ferðalögum, sér í lagi ef förinni var
heitið á æskustöðvar hans vestur á
« Barðaströnd, enda voru fá sumrin
sem hann fór ekki þangað. Það var
ánægjulegt að ferðast með honum,
þá kom í ljós hversu fróður hann
var um landið og sögu þess. Hann
-umgekkst okkur öll sem jafningja
og kynslóðabil var ekki til i huga
hans.
Við sem þekktum Gæja nutum
ríkulega þeirrár hjálpsémi sém hann
bjó yfír. Þá kynntumst við verklagni
hans og útsjónarsemi. Þau vom fá
vandamálin sem hann leysti ekki úr
þegar við leituðum til hans.
Við horfum ekki aðeins á bak
tengdafoður, heldur og góðum fé-
laga og vini. í huga okkar lifír
minningin um hressan og lífsglaðan
mann sem var alltaf tilbúinn að
taka þátt í athöfnum okkar og
áhugamálum. Því megum við vera
þakklát fyrir þau kynni sem við
höfðum af Gæja. Þau hafa kennt
okkur að kraftur, dugnaður og já-
kvætt hugarfar er eitt það besta
sem menn hafa í fari sínu.
Því kveðjum við öll Gæja með
söknuði. Hafí hann þökk fyrir allt.
DiddL Halli, Hanna,
Jón, Olöf, Ómar.
Skilnaður
A þessum degi hefst vor hinzta ferð.
Nú hjálpar engin bæn né sáttargerð.
Við stillum hvorki stormana né rokið.
En nú skal bergð hin beiska kveðjuskál.
Vor borg er hrunin, samvistunum lokið,
og flúinn brott hver fleygur sumargestur.
Þú beinir þínum flota austur ál —
égeinuskipi—vestur.
DavíðStefánsson
Ár eftir ár fyllist hjarta manns
af gleði yfír vorgróandanum. Og
sál manns vaknar af vetrardvala
og tilhlökkun yfir væntanlegum
sólskinsstundum. Skyndilega dreg-
ur dimman skugga yfír er kær vinur
fellur frá. Fyrirvaralaust, eins og
kaldur vindblær er þýtur í tijánum.
Svo óvænt kom sú helfregn.
Allt í einu er vinur manns orðinn
mynd í safni hugans. Er ég hugsa
til baka yfír kynni ljölskyldunnar
við Sigurgarðar finnst mér alltaf
hafa verið sólskin á okkar sam-
verustundum. Þær eru orðnar æði
margar ferðimar á milli húsanna
og oft er búið að vera glatt á hjalla
í garðinum okkar á góðum dögum.
Þá glöddumst við saman einsog
tsönr---------i--
Sigurgarðar sýndi okkur alveg
einstaka alúð frá upphafí okkar
kynna. Aldrei heyrði ég hann tala
illt orð um nokkum mann. Hann
hafði ætíð einstaklega létta kímni
og var hnyttinn og orðheppinn
maður, enda mjög vel greindur.
Einnig var hann sérstaklega verk-
laginn. Gott var að leita til Sigur-
garðars, því ávallt var hann tilbúinn
að rétta öllum hjálparhönd og dró
aldrei af sér.
Hann var ætíð hinn sanni, góði
nágranni eins og best er hægt að
hugsa sér. Það verður sjónarsviptir
hér í götunni að sjá ekki lengur
hvíta hárinu hans Gæja bregða fyrir
og heyra ekki lengur fallega mál-
róminn hans. Við eigum eftir að
sakna hans sárt.
Elsku ína mín, megi sá sem öllu
ræður styrkja þig og bömin á þess-
ari erfíðu stundu. Við vottum ykkur
okkar dýpstu samúð og þökkum
fyrír kæran við og nágranna.
Það var eins og himnamir
hefðufærtsignær.
Hvaðan komu fuglamir,
sem flugu hjá í gær?
(Davíð Stefánsson
Stefanía, Sverrir og fjölskylda
Jenny Natschitz,
Israel — Minning
Látin er í ísrael frú Jenny Nasc-
hitz, eiginkona Fritz Naschitz,
aðalræðismanns íslands í ísrael.
Hún fæddist í Ungveijalandi (Búda-
pest) 21. janúar 1903, dóttir Louisu
og Amolds de Hann. Faðir hennar
var aðstoðamtanríkisráðherra og
var aðlaður af Franz Joseph keisara
fyrir störf sín. Sem ung stúlka lagði
hún stund á tungumál og aðrar
menntir og náði valdi á heimsmál-
unum auk hebresku, en ungverska
var móðurmál hennar.
Haustið 1931 gengu þau Fritz
Naschitz í hjónaband í Búdapest.
Um hríð bjuggu þau í Transsylvan-
iu, en 1940, er auðsætt var hvert
stefndi um hag gyðinga í Evrópu,
fluttust þau til Palestínu og settust
þar að. Þar stundaði maður hennar
verslunarstörf.
Þau hjónin eignuðust einn son,
Peter Gad, sem er lögfræðingur,
og tók fjölskyldan öll þátt í félags-
lífí og menningarlífí. Einkum urðu
umsvifin mikil, er Fritz Naschitz
gerðist aðalræðismaður íslands á
þeim ámm er allmikil verslunarvið-
skipti vom milli landanna og heim-
sóknir tíðar. Við opinberar heim-
sóknir margra ráðamanna okkar
lands og sendiherra til Israels ávann
Jenný sér vináttu og traust. En
einnig sýndu þau hjón mikla hjálp-
semi einstaklingum og hópum, er
til ísraels komu. Er ég einn úr hópi
þeirra mörgu íslendinga sem nutu
gestrisni og góðvildar Jennýar
Naschitz og heilluðust af henni.
Fundumst við fyrsta sinni sumarið
1956 í Tel Aviv og í síðasta sinn,
er við hjónin heimsóttum þau Fritz
og Jenný og nutum gestrisni þeirra
vorið 1978. Umræðuefnin vom
mörg, því áhugamálin spönnuðu vítt
svið, enda fékkst húsbóndinn við
ljóðagerð, heimspekirannsóknir
(einkum Martin Buber) og margvís-
leg bókmenntastörf í frístundum
sínum, og húsfreyjan las mikið um
menningu og bókmenntir.
Jenny Naschitz lagði sig fram
um að kynna land vort og þjóð með
erindaflutningi í Israel. Hún var
hlý kona og gædd miklum persónu-
töfmrn. Hún var glæsilegur og
hugþekkur fulltrúi horfíns heims
frjálsrar menningar Mið-Evrópu frá
því fyrir fyrri heimsstyijöld. Er hún
var ung kona, bmtust út gyðingaof-
sóknir í hinu volduga nágrannarfki,
sem áttu eftir að fella hramm sinn
yfír þjóðir æskustöðva hennar. Til
allra heilla komust þau hjónin
undan og hófu nýtt líf. Verður
Jenný Naschitz minnisstæð okkur
öllum sem áttum því láni að fagna
að kynnast henni.
Blessuð sé minning hennar.
Þórir Kr. Þórðarson