Morgunblaðið - 26.07.1986, Page 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. JÚLÍ 1986
GARÐA-
SKOÐUN
Garðaskoðun? - hvað er nú það
mun margur spyija.
Til þess að leiða lesendur í allan
sannleika um hvað sé átt við stæ
ég upp í Garðyrkjuritinu 1985 en
þar er birt ágrip af 100 ára sögu
GÍ eftir Einar Inga Siggeirsson
og þar stendur á bls. 142:
„Á stjómarfundum vorið 1966
kom fram sú hugmynd að GÍ
gengist fyrir garðaskoðun fyrir
félagsmenn. Fyrsta skoðunarferð-
in var farin sumarið 1967 og flest
sumur síðan. Sérstök garðaskoð-
unamefnd hefur verið kosin og í
hana valist margt dugandi fólk.
Meginverkefri nefndarinnar hefur
verið að velja garða á Reykjavík-
ursvæðinu, sem eitthvað hefðu til
síns ágætis, og fá eigendur garð-
anna til þess að leyfa félögum
GÍ að skoða þá. Ævinlega hafa
garðeigendur tekið málaleitan
þessari vel, sýnt gestum garða
sína með glöðu geði og veitt þeim
margskyns upplýsingar, bæði um
byggingu garðanna svo og um
ræktun ýmissa tijáa og jurta, og
hafa ekki fengist um það þótt
einhver átroðningur hafí hlotist
af. Hafa ber í huga að skrúðgarð-
yrkja er allt í senn: list, hagnýt
vísindi og handverk. Þar nýtur
listrænt viðhorf ræktunarmanns-
ins sín vel. Að loknu dagsverki
BLÓM
VIKUNNAR
13
Umsjón:
Ágústa Björnsdóttir
getur hann notið hvíldar í garðin-
um og eins þegar á ævina líður
og starfsorkan dvínar þá verður
garðurinn ákjósanlegur hvíldar-
staður þar sem ræktunarmaður-
inn getur notið sköpunarverks
síns, sem e.t.v. hefur valdið hon-
um miklum heilabrotum meðan á
framkvæmdum stóð.
í garðaskoðun hefur margan
nýliðann óað við latnesku plöntu-
nöfnunum og frekar kosið að nota
þau íslensku. En latnesku nöfnin
eru alþjóðleg heiti á plöntum og
þegar ræktunarmaðurinn er far-
inn að venjast þeim geta þau orðið
Frá garðaskoðun í Kópavogi sumarið 1984
honum að miklu gagni og furðu
töm. Aðalkosturinn við garða-
skoðun er sá, að fólk fær
hugmyndir um byggingu garða,
plöntutegundir og annað varðandi
garðyrkjulistina. I fjölmörgum til-
fellum hafa garðaskoðendur getað
hagnýtt sér hugmyndir sem þeir
fengu í ferðinni."
Svo mörg voru orð Einars Inga.
Og á morgun, sunnudaginn 27.,
júlí er garðaskoðunardagur GI
þetta árið. Leyfi hefur fengist til
þess að skoða 6 garða í Garðabæ
og eru þeir allir taldir upp í síðasta
fréttabréfi, Garðinum (3. tbl. -
júlí 1986).
En gott fólk! Garðaskoðun þarf
ekki endilega að vera bundin við
GI og eiga landsmenn marga kosti
í þessu efni. Við hér á Reykjavík-
ursvæðinu eigum t.d. þennan líka
dásamlega Grasagarð í Laugar-
dalnum. Frá honum var sagt hér
í þættinum 12. þ.m. og er hann
opinn almenningi á hveijum degi
yfír sumartímann. Vítt og breitt
um landið eru bæði einka- og al-
menningsgarðar sem fólk á kost
á að skoða, jafnvel götur og svæði
sem við daglega göngum um -
og allt er þetta núna í sínu feg-
ursta sumarskrúði. Væri því ekki
ráð að flýta sér hægt og huga
að jurtum og trjám? Kannske
komum við þá auga á eitthvað sem
hentugt væri að fá í garðinn að
vori. Og þá er um að gera að
vera búinn að fá upplýsingar um
nöfn, helst af öllu þau latnesku -
það mun gera okkur auðveldara
að fá skjóta og góða afgreiðslu í
gróðrarstöðvunum þegar þar að
kemur.
Ums.
Ný frímerki á 200 ára
afmæli Reykj avíkur
Frímerki
Jón Aðalsteinn Jónsson
Ekki hefur það getað farið fram-
hjá nokkrum, að Reykjavíkurborg
verður 200 ára á þessu ári. Svo
margt hefur þegar verið rætt og
ritað um þann merkisatburð í sögu
borgarinnar. Af því tilefni gefur
Póst- og símamálastofnunin út Qög-
ur frímerki 18. ágúst nk. en þá er
sjálfur afmælisdagurinn.
Hinn 18. ágúst 1786 var gefin
út konungleg tilskipun eða auglýs-
ing, sem í meginatriðum Qallaði um
viðreisn efnahags- og atvinnulífs á
íslandi. M.a. var gefið fyrirheit um
verzlunarfrelsi, en það höfðu lands-
menn þráð lengi eftir einokunar-
verzlun Dana frá 1602. Vissulega
var verzlunarfrelsið einskorðað við
þegna Danakonungs og öðrum
þjóðum bannað að eiga viðskipti við
Islendinga. Engu að síður var þetta
merkur áfangi í sögu íslands.
Eitt atriði í tilskipuninni 1786
var um stofnun sex kaupstaða á
íslandi, en með henni var ætlunin
sú að safna saman verzlun og þjón-
ustu á fáum stöðum. Reykjavík var
einn þessara staða, en hinir voru
Grundarfjörður, Ísaíjörður, Akur-
eyri, Eskifjörður og Vestmannaeyj-
ar. Smám saman voru kaupstaðar-
réttindi allra staðanna afturkölluð
nema Reykjavíkur, svo hún er því
elzti kaupstaður landsins.
Svo telst til að innan takmarka
hinnar fyrirhuguðu kaupstaðarlóð-
ar, sem var ekki ákveðin fyrr en
árið eftir, væru 167 heimilisfastir
menn. En ef næsta umhverfi kaup-
staðarins, sem taldist til Reykjavik-
ursóknar, er talið með, voru
íbúamir 302. Á öllu landinu voru
þá 38.363 íbúar. Á 200 ára afmæli
Reykjavíkur eru íbúar hennar
merki mynd af Borgarleikhúsinu í
Reykjavík, sem verið er að reisa í
nýja miðbænum við Kringlumýrar-
braut. Er stefnt að því að leikhús
þetta taki að fullu til starfa haustið
1988.
Myndefni þessara fjögurra
frímerkja eiga þannig að tengja
saman fortíð og nútíð Reykjavíkur.
Þá er á þeim öllum hið stílhreina
afmælismerki borgarinnar, sem
menn kannast orðið vel við og
Tryggvi T. Tryggvason teiknaði.
Hann hefur einnig teiknað þessi
nýju frímerki, og er það frumraun
hans á þessu sviði.
Frímerkin eru djúpprentuð hjá
Joh. Enschedé en Zonen í Hollandi,
en sú prentsmiðja hefur áður prent-
að nokkur íslenzk frímerki og er
þekkt fyrir mjög góða vinnu. Þá
eru tvö frímerkjanna grafín í stál-
89.868 og samtals á öllu landinu
242.089.
Frímerki, að verðgildi 10 kr.,
sýnir fyrsta innsigli Reykjavíkur,
en það var opinberlega staðfest
1815. Er á því áletrunin Sigillum
Civitatis Reykjavicae og sýnir það
mann í hversdagsfötum tómthús-
manns á þeim tíma. Heldur hann á
krókstaf í annarri hendi, en Merk-
úrsmerki í hinni.
Frímerki, að verðgildi 12 kr.,
sýnir útsýnið frá Reykjavíkurtjörn
yfir hluta miðbæjarins árið 1856.
Er myndin sniðin eftir mynd í
franskri bók, sem út kom árið 1857
og lýsir ferð Napóleons Frakkaprins
um Norðurhöf sumarið 1856.
Frímerki, sem er að verðgildi 13
kr., sýnir konur við þvott í laugun-
um í Laugardal. Sagan hermir, að
landnámsmenn, sem þekktu ekki
gufúhveri úr heimahögum sínum,
hafí álitið þetta vera reyk og þess
vegna kallað staðinn Reykjarvík,
eins og hann nefndist í upphafi.
Einmitt fyrir þá sök fer þetta mynd-
efni vel á afmælismerki Reykjavík-
ur.
Hæsta verðgildi í þessari af-
mælisútgáfu eru 40 kr. og er á því
stungu af Czeslaw Slania, en hann
er heimsþekktur fyrir frábæran
frímerkjagröft sinn.
Að venju verður notaður sér-
stimpill á útgáfudegi með afmælis-
merki Reykjavíkur. Bæði hann og
hin væntanlegu frímerki má sjá á
myndum þeim, sem hér eru birtar.
V estur-í slendingnr á
frímerki
Magni R. Magnússon hefur sent
frímerkjaþættinum úrklippu úr
bandarísku frímerkjablaði, Linn’s
Stamp News, þar sem þess er get-
ið, að 28. maí sl. hafi komið út í
Bandaríkjunum fjórblokk með 22
centa frímerkjum til minningar um
fimm heimskautafara. Komu merki
þessi fyrst á markað í North Pole
í Alaska.
Einn þessar manna, sem banda-
ríska póststjómin heiðrar með
þessum hætti, er hinn víðkunni
heimskautafari, Vilhjálmur Stef-
ánsson. Um hann segir m.a. svo í
nefndu blaði: Vilhjálmur Stefáns-
son, sem oft var nefndur „spámaður
norðursins" var fæddur 3. nóv.
1879 í Ámesi í Manitóba og af
íslenzku bergi brotinn. Hann dvald-
ist áriangt meðal Eskimóa 1906-07
til þess að kynnast náið tungu
þeirra og siðvenjum og sýna um
leið fram á, að Evrópumenn gætu
lifað í heimskautalöndum, ef þeir
tækju upp lifnaðarhætti Eskimóa.
Síðan segir nánar frá ferðum Vil-
þjálms og rannsóknum meðal
Eskimóa, en þarflaust er að rekja
það hér, svo þekktur sem Vilhjálm-
ur er meðal Islendinga austan hafs
og vestan. Hann lézt 1962. Sjálf-
sagt var að vekja athygli á þessum
viðburði í heimi frímerkjanna, enda
er það að vonum sjáldgæft, að er-
lendar póststjómir heiðri íslenskan
mann með þessum hætti.