Morgunblaðið - 16.10.1986, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 16. OKTÓBER 1986
Það ber að semja um
deilumál við vini sína
eftirBjöm
Dagbjartsson
Daginn fyrir leiðtogafundinn í
Reykjavík var samþykkt í öldunga-
deild Bandríkjaþings á methraða
viðbót við vamarsamning íslands og
Bandaríkjanna, einskonar afbrigði
frá gömlum og frægum bandarískum
lögum sem kveða á um einkarétt
Bandaríkjamanna á flutningum til
eigin herstöðva um allan heim. Þar
með lauk svokölluðu „Rainbow“-máli
sem valdið hefur miklum leiðindum
í samskiptum íslands og Banda-
ríkjanna og nokkrum tekjumissi
íslenskra skipafélaga en einkum þó
verið notuð af ýmsum stjómmála-
mönnum til að egna íslendinga til
andstöðu við Bandaríkjamenn yfir-
leitt
Fæst í þeim málflutningi hefur
verið flytjendum til sóma. Því hefur
verið haldið fram að vamarliðsmönn-
um á íslandi bæri að éta íslenskt két
eingöngu. Tóbak, bensín og brennivín
skyldu þeir kaupa jafndým verði og
landinn. Bjór mætti að sjálfeögðu
ekki koma innfyrir þeirra varir og
alit sjónvarpsefni sem þeir sæu yrði
að bera íslenskan texta. Ýmislegt
fleira fáránlegt hafa háttsettir menn
látið frá sér fara, en misst sjónar á
sjálfu deilumálinu. Það hefur vissu-
lega hvarflað að fólki að aðalatriðið
hjá sumum væri sviðsljósið, ekki
málefnið. Það er hálfdapurlegt til
þess að hugsa að menn í æðstu stöð-
um skuli tefla með öiyggis- og
vamarmál íslands í pólitískri refskák
stundarhagsmuna og augiýsinga-
gleði.
Okkur Islendingum hættir mjög
til þess að líta á okkar hagsmuni sem
qálfsögð réttlætismál, sem öðrum
þjóðum ber að taka fram yfir allt
annað. Dæmi um síka afstöðu er
svokallað hvalveiðimál. Hitt er því
miður fátítt að mönnum detti í hug
að sjaldan veldur einn þá tveir deila
og að oftast verður að semja um
lausn á deilu milb vina. Dæmi um
farsæla lausn af þessu tagi er sú sem
fengist hefúr í deilunni um flutning-
ana til vamarliðsins.
„Rainbow“-málið
Það er engin ástæða til að gera
lftið úr því að þessi deila, sem í sjálfu
sér spratt ekki af meridlegu táefni
var orðin býsna harðsnúin og erfið
viðureignar. Utanríkisráðherra hefur
nú á Alþingi farið svo rækilega yfir
málið að það er óþarfi að rekja stað-
reyndimar. Mergurinn málsins er sá
að bæði núverandi utanríkisráðherra,
Matthíasi Á. Mathiesen, og fyrrver-
andi, Geir Hallgrímssyni, var ljóst
að þessa deilu var ekki hægt að leysa
nema með samningum. Það var ekki
raunhæft að ætla að neyða vamar-
liðsmenn til að borða íslenskt kjöt,
þar til þeir létu undan. Það að hóta
uppsögn vamarsamningsins út af
misklíð um smávægilega hagsmuni
í vöruflutningum var gersamlega út
í hött enda hagsmunum skipafélag-
anna ekki verið borgið við það að
vamarliðið hyrfi á braut.
Bandarískum stjómvöldum kom
það afekaplega mikið á óvart með
hvílíku offorsi smávægilegir hags-
munir skipafélaga væru sóttir svo
fast af íslendingum, meira að segja
ráðherrar hægri stjómarinnar
íslensku, óskuðu þeim norður og nið-
ur af þessum orsökum. Bandaríska
skipafélagið hafði auðvitað lögin á
bak við sig og vissi sem var að þing-
ið mundi ekki breyta þeim lögum
r t ún er sannarlega þess virði. Amsterdam
F* er falleg og spennandi borg sem vert er
að gefa gaum. Og nú færðu tækifæri til
þess, því Úrval býður þér ódýrar ferðir beint
í fjölskrúðugt lífið í Amsterdam, þar sem þú
býrð á glæsilegu fjögurra stjörnu hóteli í
miðbænum.
Helgarveisla í Amsterdam \
frá aðeins kr. 14.540.-
J \.y
/nnifalið er flug til og frá Amsterdam, gisting í tvær
nætur á góðu hóteli og morgunverður. í Amsterdam
nýtur þú heimslistarinnar í hrífandi umhverfi. Að auki er
Amsterdam mjög góð verslunarborg og skemmtanalífið.
veitingahúsin og mannlífið er ótrúlega fjölbreytt. i
Hótel Úrvals í Amsterdam eru fyrsta flokks, með J
öllum þægindum, s.s. baði, síma, útvarpi, jM
sjónvarpi og míníbar. JÉJ
Við minnum einnig á
borgarferðir Úrvals til New
York frá aðeins kr.
20.399.-, London frá kr.
12.570,- og Glasgow frá .^j
kr. 12.440,-
..
Ríflegur barnaafsláttur
er í öllum þessum Æ
ferðum. M
Allar nánari H
upplýsingar um
ferðirnar veita sölu- fl
og umboðsmenn m
Úrvals um land allt. 1
Ferðaskrifstolan Úrval v/Austurvöll. Simi (91) 26900.
Björn Dagbjartsson
vegna þess hve miklir hagsmunir
voru í húfi annars staðar í heiminum.
En íslenska þjóðin var fljót að trúa
sínum ábyrgðarlausu stjómmála-
mönnum, að ópið „Herinn burt“
myndi hræða Bandaríkjamenn til að
breyta sínum lögum íslenskum hags-
munum f vil. Málið var komið í
vondan hnút og það er raunar stór-
merkilegt og jafhframt gleðilegt að
það skyldi takast að leysa það á við-
unandi hátt. Samningalipurð og
samningavilji beggja aðila réði úrslit-
um. Deila milli vina var leyst með
samningum eins og vera ber, þó að
pólitískir tækifærissinnar hefðu með-
vitað kosið að magna deiluna enn
með meiri kröfum og stóryrðum.
Hvalveiðimálið
Hvalveiðimálið _ er heldur
óskemmtilegra fyrir íslendinga. Eins
og í Rainbow-málinu er auðvelt að
vekja þjóðemiskennd íslendinga í
samstöðu, án þess að menn hugsi
mikið um aðrar hliðar, sem öll deilu-
mál auðvitað hafa. Alþingi íslendinga
samþykkti að hlíta 5 ára hvalveiði-
banni án þess að minnast á „vísinda-
veiðar". Sendinefiid okkar hjá hinu
undarlega hvalveiðiráði samþykkti sl.
vor að afurða „vísindahvala" skyldi
aðallega neytt innanlands. Báðar
þessar samþykktir ætlum við að
svikja og kenna síðan Bandaríkja-
mönnum um afskipti af innanríkis-
málum okkaril
f þessu máli sem auðvitað er miklu
verra fyrir okkur þar sem enginn
hefur minnstu samúð með okkar
málstað, virðist lítið hafa verið reynt
til að semja sig út úr vandanum.
Þetta er auðvitað orðið argasta klúð-
ur og þó svo að við getum einhvem
tíma losnað við þessar hvalafurðir
sem til féllu sl. sumar verða það hin-
ar síðustu um sinn og við höfum
ekkert haft upp úr tiltækinu nema
skömmina. Að þumbast við með þjóð-
emisrembingi þýðir lítið gegn
almenningsálitinu í heiminum. Það
var með okkur í þorskastríðunum en
það er á móti okkur núna. Við slíkar
aðstæður er tilgangslaust að beita
rökum um skynsamlega nýtingu auð-
linda hafeins. Rannsókna- og vísinda-
ást íslenskra sljómvalda er heldur
ekki trúverðug í þessu eina máli, þar
sem íslendingar veija allra menning-
arþjóða minnstu fé til rannsókna og
vísinda.
Það er búið að „klúðra" þessu
hvalveiðimáli svo rækilega að það
má gott heita ef við fáum nokkum
tíma frið til að hefja hvalveiðar aft-
ur. Hér eftir verðum við tortryggðir
fyrir að reyna að ganga á bak sam-
þykktum og reyna að ljúga okkur
út úr vandræðum sem við höfum
sjálfir komið okkur í. Það breytir
engu þó að einstakir ráðamenn reyni
að egna íslenskan almenning á móti
Bandaríkjamönnum. Það gerir ekki
annað en efla óvinafagnað.
Höfundur er annar afþingmönnum
SjáWstæðisflokks fyrirNorður-
úmdskjördæmi eystra.
Uppgangur á Ströndum:
Nýtt fiskiræktarfyrirtæki og
tvö ný hótel í uppsiglingu
Laugarhóli:
NÝSTOFNAÐ er hlutafélag um
fiskirækt í Hveravík í Kaldrana-
neshreppi og hefur fyrstu flot-
kvinni verið komið fyrir í sjó.
Þá hafa heimamenn og utanað-
komandi sótt um a.m.k. tvær
lóðir undir stór hótel i Hólmavik.
Það má segja að Strandamenn
hafi heldur betur tekið við sér
að því er varðar fiskirækt i sjó
og ferðamannaiðnað nú i haust.
Nýstofnað hlutafélag, Hveravík
hf., hefur þegar sett út fyrstu
flotkvína með seiðum í sjóinn undan
samnefndum stað. Að hlutafélaginu
standa jarðir þær sem land eiga að
víkinni, Hveravík og Hafnarhólmur,
nokkrir hreppsbúar ásamt kaup-
félaginu og mönnum frá Selfossi.
f Hveravík rennur um 90 gráðu
heitt vatn til sjávar og yljar nota-
lega upp þama í kring. Þó hefur
skarfurinn verið duglegur við að
reka gogginn inn um netin og næla
sér í seiði. Þama mun vera hin
ákjósanlegasta aðstaða til fiski-
ræktar og ef vel tekst til er líklegt
að þama geti risið stórt og blóm-
legt fyrirtæki á næstu ámm.
í haust vom þau ummæli höfð

eftir ferðamálafrömuðum að
Strandir væm meðal fárra lands-
hluta, sem enn væm nær ónumið
land varðandi ferðamennsku og þar
væm miklir möguleikar. Nú er svo
komið að fyrir sveitarstjóm
Hólmavíkurhrepps liggja tvær um-
sóknir um lóðir til byggingar stórra
hótela miðað við aðstæður hér. Er
þar um að ræða umsókn frá eig-
anda núverandi hótels á Hólmavík
annars vegar og Sigrúnar Ólafs-
dóttur, sem rekið hefur sumar-
hótelið að Laugarhóli hinsvegar.
Og þama er ekki um neina smáfjár-
muni að ræða. Hvort hótel um sig
mun kosta tugi milljóna króna mið-
að við teikningar og þær áætlanir
er fram hafa verið lagðar. Gefur
þá auga ieið að mikill ágóði hlýtur
að hafa verið af hótelrekstri hér
að undanfömu. Því að ekki fæm
þeir aðilar, sem rekið hafa hér hót-
el og þekkja því til, að hætta svo
miklum ijármunum í vafasaman
rekstur. Miðað mun við að hvor
byggmg fyrir sig geti risið á einu
ári.
Vafalaust mun ætlunin að reka
í þessu sambandi ferðir um
Strandasýslu, hvort sem það nú
verður á vegum viðkomandi aðila
eða hópferðaaðila, sem þá yrðu með
hópferðir á Strandir og nýttu hótel-
in til gistinga fyrir ferðamennina.
Heimamenn hyggjast samt sem
áður halda áfram rekstri sumar-
hótelsins á Laugarhóli, en það yrði
þá í samkeppni við þessi nýju hótel
og eðlilega með lægri verð en þau.
Það yrði svo ferðamannsins að velja
hve mikið hann vill borga og hvem-
ig hann kýs að búa. Einhvers staðar
stendur „Seint koma sumir en koma
þó“. Virðist því að ekki hafi þurft
nema þessi ummæli í haust til að
Strandamenn tækju við sér og
gætu að ári verið komin hér tvö
hótel með sölum og börum og öllu
sem því fylgir.
j
Fréttaritari