Morgunblaðið - 09.12.1986, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 9. DESEMBER 1986
Heimsmynd
vísindanna
MÁL og menning hefur sent frá
sér bókina Heimsmynd á hverf-
andi hveli — Heimsmynd visinda
frá öndverðu til Kóperníkusar
eftir Þorstein Vilhjálmsson eðlis-
fræðing.
í fréttatilkynningu frá Máli og
menningu segir m.a.: „Hér segir frá
frumbemsku stjömufræðinnar hjá
Fomegyptum og Babýloníumönn-
um. Þá er ijallað um hugmyndir
Fomgrikkja um heimsmynd, sól,
tungl og stjörnur. Þar er að finna
tilraunir til að koma tölum yfir fyr-
irbærin, kenningar um kristalshvel
og krafta. Síðan er sagt frá við-
horfum kirkjufeðranna til grískrar
þekkingar og frá breyttri afstöðu
kirkjunnar til vísinda og fræða eftir
að hún festist í sessi. Einnig kemur
fram hvemig Arabar á miðöldum
héldu arfi Fomgrikkja til skila til
okkar. Rakinn er aðdragandinn að
byltingu Kópemíkusar á síðmiðöld-
um. Síðasti kafli þessa bindis flallar
um endurreisn og upphaf nýaldar
og um sólmiðjukenningu Kóperník-
usar eins og hún kom frá hans
hendi.
I síðara bindi, sem kemur út á
næsta ári, verður sagan rakin áfram
fram yfir daga Newtons eða fram
á 18. öld, en þá má segja að „bylt-
ingu Kópemíkusar" hafi lokið.
í bókinni eru töflur og kort til
yfirlits og fjölmargar skýringar-
myndir gerðar sérstaklega fyrir
þetta verk. Þá er hún prýdd ýmsum
gömlum myndum er tengjast við-
fangsefnunum. í viðaukum er að
Þorsteinn Vilhjálmsson.
finna fræðiorðaskrá með skýringum
og rækilega nafna- og atriðaorða-
skrá, auk þess sem ýmis atriði eru
skýrð nánar.
Höfundur hefur gert sér far um
að gera bókina sem aðgengilegasta
almennum lesanda sem hefur áhuga
á viðfangsefnum hennar, án þess
þó að slaka á fræðilegum kröfum."
Heimsmynd á hverfandi hveli er
323 bls. að stærð. Ari Kr. Jónsson
og Bjöm Þorsteinsson önnuðust
tölvuvinnslu hennar í samvinnu við
höfundinn. Sigurður Ármannsson
gerði kápu og teiknaði kort og skýr-
ingarmyndir. Bókin er unnin í
Prentsmiðjunni Odda hf.
Morgunblaðið/Júlíus
Útgefendur og höfundur bókarinnar um Elliðaárnar, Leo Löve, einn
aðaleigandi Isafoldar, Ásgeir Ingólfsson og Eygló Guðmundsdóttir.
ísafold:
Elliðaámar - hand-
bók veiðimanna
„ELLIÐAÁRNAR“ nefnist nýút-
komin bók frá ísafold eftir
Ásgeir Ingólfsson. í bókinni er
sögð saga Elliðaánna að fornu
og nýju, auk ítarlegra lýsinga á
veiðistöðum i ánni.
Að sögn höfundar eru 15 ár síðan
hann byijaði að skrifa bókina, en í
fyrri hluta bókarinnar er m.a. stuðst
við heimildir úr skjaiasöfnum, svo
sem Þjóðskjalasafni, Borgarskjala-
safni, Borgarbókasafni og Lands-
bókasafni. Þá eru í bókinni viðtöl
við menn sem sumir hverjir eru
löngu látnir. í síðari hluta bókarinn-
ar er gefin ítarleg lýsing á veiðistöð-
um í ánni, og er bókin að hluta til
handbók fyrir veiðimenn. Ásgeir
lýsir helstu veiðistöðum laxins á
flugu og Þórarinn Sigþórsson veiði
stöðum á maðk á svæðinu frá og
með Hrauni og að ósum.
Ásgeir Ingólfsson er fyrrum
varaformaður og framkvæmda-
stjóri Stangaveiðifélags Reykjavík-
ur og er fjórði ættliður sem stundar
veiðar í ánni, og miðlar hann í bók
sinni m.a. upplýsingum sem borist
hafa mann fram að manni, þekk-
ingu forfeðranna sem stunduðu
veiðar í ánum með breskum veiði-
mönnum fyrr á öldinni. „Ég er að
reyna að halda þeim upplýsingum
til haga, því þessir menn fara brátt
að týna tölunni, og þá er hætt við
að þekkingin glatist." Ásgeir segist
hafa dregið fyrsta laxinn í ánum
1947 og farið þangað svo að segja
á hverju ári síðan.
Bókin er gefin út hjá ísafold, í
henni er fjöldi ljósmynda, litmynda
sem svart hvítra, en ljósmyndir tóku
Gunnar Vigfússon, Rafn Hafnijörð
og Bjöm Rúriksson, auk þess er
fjöldi mynda fenginn að láni frá
Þjóðminjasafninu og birtar eru
myndir úr ferðabók Pauls Gaim-
ards. Ennfremur er að finna kort
af Elliðaánum í bókinni, gert eftir
loftmynd sem landmælingar íslands
lánuðu og eru allir helstu veiðistað-
imir merktir inn á kortið. Bókin er
gefin út í Ijögur þúsund eintökum
og kemur væntanlega út á ensku á
næsta ári.
Morgunblaðið/Kr. Ben
Gamla rafveitustöðin í Grindavík, byijað er að grafa fyrir nýju stöðinni eins og sjá má á myndinni.
Endurbætur á raf orku-
kerfum fyrir 70 milljón-
ir króna á Suðurnesjum
Hitaveita Suðurnesia:
Á ÁRINU sem er að liða lætur nærri að 70 milljónum króna
verði varið í endurbætur og nýframkvæmdir á raforkukerfum
Hitaveitu Suðumesja. Eftir að rafveitur sveitarfélaganna á Suður-
nesjum vom sameinaðar undir eina stjórn kom í ljós að mikil
þörf var á úrbótum í öllum sveitarfélögunum og ekki síður á
dreifikerfi og aðveitukerfum sem keypt vora af RARIK.
Að sögn Júlíusar Jónssonar
framkvæmdastjóra fjármálasviðs
Hitaveitu Suðumesja eru helstu
framkvæmdir í Grindavík, en þar
er hafin stækkun aðveitustöðvar-
innar úr 2 Mwa í 6.3 Mwa. Byggt
verður viðbótarhúsnæði, kjallari
og hæð, alls 122 fermetrar. Áætl-
aður kostnaður verður um 12
milljónir króna. Auk þess eru aðr-
ar framkvæmdir í bænum þessu
tengdar og heildarkostnaður í
Grindavík fer í 16-18 milljónir
króna. Mikið álag hefur verið á
gömlu stöðinnni og um of annað
slagið undanfarin tvö ár. Kemur
það til af því að raforkuþörf hefur
aukist mjög í Grindavík einkum
með tilkomu laxeldisstöðvanna. I
sumar var fenginn spennir að láni
til að bjarga ástandinu sem skap-
aðist vegna rafmagnsskorts.
Stefnt er að því að nýja húsið
verði tilbúið í febrúar.
Síðastliðið sumar var unnið við
að auka götulýsingu í Vogunum.
Alls voru settir upp um 60 nýir
ljósastaurar. Þá var byggð ný
spennistöð og tengt á milli hverfa.
í Keflavík-Njarðvíkur aðveitu-
stöðinni þurfti að skipta um rofa,
þar sem sá gamli var ónýtur. Þá
var lokið við að tengja nýju flug-
stöðina sem verður að teljast til
nýframkvæmda, en kostnaður við
verkið er allt að 8 milljónum
króna. „Stærstu verkefni sem
liggja fyrir og eru orðin brýn“
sagði Júlíus að lokum, „er stækk-
un á aðveitustöðinni í Sandgerði
en þar er sama vandamálið og í
Grindavík. Þá þarf að færa að-
veituspennirinn í Garðinum, en
hann er nú staðsettur í miðjum
bæ.
Kr. Ben.
Þjóð bjamarins mikla
Ný bók frá Vöku-Helgafelli
HJÁ bókaútgáfunni Vöku-Helga-
fellí er komin út íslensk þýðing
á verkinu Þjóð bjarnarins mikla.
Fríða Á. Sigurðardóttir rithöf-
undur islenskaði þessa bók sem
er um 500 blaðsíður.
í fréttatilkynningu frá útgefanda
segir: „Þjóð bjamarins mikla er
hrifandi, dulúðug og spennandi
skáldsaga frá árdögum nútíma-
mannsins. Sagan fjallar um Aylu,
stúlku af ættstofni nútímamanns-
ins, sem verður viðskila við fólk
sitt og elst upp í helli hjá fomri
kynkvísl Neanderdalsmanna sem
ekki getur náð lengra á þróunar-
brautinni.
Með áhrifamiklum hætti leiðir
höfundurinn lesandann inn í nýjan
og áður óþekktan heim þar sem
hann kynnist lífsháttum og lífsbar-
áttu forfeðra okkar fyrir 35.000
ámm, tilfinningum þeirra, lífsvið-
horfum og heimsmynd.
Höfundurinn, Jean M. Auei,
bandarísk skáldkona frá borginni
Portland Oregonríki í Bandaríkjun-
um lagði á sig mikla undirbúnings-
og rannsóknarvinnu áður en að
endanlegri ritun sögunnar kom.
M.a. lærði hún að smíða vopn og
áhöld úr steini, bjó í íshelli um tíma
og sótti háskólafyrirlestra sem fjöl-
luðu um líf steinaldarmanna. Þá
varði hún þúsundum vinnustunda
við heimildarýni á bókasöfnum og
ræddi við vísindamenn á þessu sviði.
í verkinu fjallar Jean M. Auel á
næman hátt um stöðu kvenna í því
samfélagi sem verkið snýst um.
Hún lýsir því hvemig hin frjálslega
og sjálfstæða hugsun Aylu rýfur
fastbundnar hefðir og venjur hins
foma karlaveldis.
Þjóð bjamarins mikla er einstætt
skáldverk sem er í senn spennandi
og lestrarefni, fróðleiksbmnnur og
áleitið umhugsunarefni. Skáldsag-
an hefur hlotið einróma lof gagn-
rýnenda um víða veröld og er ekki
að efa að þetta stórvirki falli lesend-
um hérlendis jafn vel í geð og fólki
í nágrannalöndunum þar sem það
hefur slegið öll sölumet.“
Bókin er gefin út með styrk frá
Þýðingarsjóði. Vaka-Helgafell sá
um setningu texta og Prentsmiðjan
Oddi hf. annaðist prentvinnslu og
bókband.
Ráðstefna um fram-
tíð íslands í SÞ
UM þessar mundir em liðin 40
ár frá því að ísland gerðist aðili
að Sameinuðu þjóðunum. Af því
tilefni verður haldin ráðstefna á
vegum utanríkismálanefndar
Sambands ungra sjálfstæðis-
manna í kvöld, þriðjudag, að
Valhöll, Háaleitisbraut 1 í
Reyhjavik, og hefst hún kl. 20.30.
Framsögumenn verða Birgir
ísleifur Gunnarsson, sem flallar um
öryggis- og afvopnunarmál, Gunnar
G. Schram, sem fjallar um þróun-
arsamvinnu, Bjöm Dagbjartsson,
sem fjallar m.a. um þann ágreining
sem risið hefur um UNESCO og
að lokum mun Eyjólfur Konráð
Jónsson Ijalla um framtíð Samein-
uðu þjóðanna. Að loknum fram-
söguerindum verða pallborðsum-
ræður en þeim stjómar Geir H.
Haarde. Ráðstefna er opin öllum
áhugamönnum um utanríkismál.