Morgunblaðið - 09.12.1986, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 9. DESEMBER 1986
13
Hálfvegis barið
Békmenntir
Jóhann Hjálmarsson
Jón Helgason:
KVÆÐABÓK
Mál og menning 1986.
í Kvæðabók er nóg að lesa fyrir
þá sem kunna að meta Jón Helga-
son, frumsamin kvæði hans og
þýðingar, alvarleg ljóð og gaman-
kviðlinga.
Þótt góð málkennd Jóns og orð-
kyngi njóti sín vel í ýmsum þýðing-
um hans og stælingum eru þau ljóð
hans áhrifaríkust sem höfða beint
til samtímans, jafnt að formi sem
efnislega. Eitt þessara ljóða heitir
Einn:
Einn hef ég bam á óstyrkum fótum tifað,
einn hef ég fullorðinn þarflitlar bækur
skrifað,
einn hef ég vitað mín álðg sem varð ekki
bifað,
einn mun ég heyja mitt stríð þegar nóg er
lifað.
Annað ljóð, og eitt hið merkasta
sem Jón Helgason orti, er Það var
eitt kvöld:
Það var eitt kvöld að mér heyrðist
hálfvegis barið,
ég hlustaði um stund og tók af kertinu
skarið,
ég kallaði fram, og kvöldgolan veitti mér
svarið:
Hér kvaddi lifíð sér dyra, og nú er það farið.
Og á áttunda áratugnum, nánar
tiltekið 1974, laðaði hann fram
álíka tóna úr hörpunni. Miðerindið
í Kom milda nótt er svona:
Kom þunga starf og þreyt hinn aldna mann
sem þekkti vel hve lítil var hans dáð.
Feyk stormur tímans öllu sem ég ann.
Lát arð minn jafnan því sem til var sáð.
í þessum ljóðum var Jón Helga-
son eins nálægt samtímanum og
hugsast gat. Hann er að fást við
að draga upp myndir tilgangsleysis
og tómleika eins og Steinn Steinarr
gerði. Það sem aftur á móti gerir
Stein nákomnari okkur en Jón er
það að Steinn gekk eins langt og
unnt var í því að spegla nakta og
sára kennd nútímans og sigraði
með nýju formi sem ekki var aðeins
samkvæmt tímanum heldur tíminn
sjálfur.
Jón Helgason var vissulega háður
liðnum tíma og mótaður af fornöld,
einkum gömlum textum. En til þess
Jón Helgason
að velqa fomöldina til lífs í skáld-
skap þarf nýtt form. Það skildu
þeir Ezra Pound og T. S. Eliot til
dæmis. Þetta er ekki sagt í því
skyni að hvetja til vanmats á skáJd-
skap Jóns Helgasonar. Það er gott
að geta notið málsins og kliðsins
sem kvæði Jóns eru þrungin af.
Við slíkar lindir geta menn setið
endalaust.
Meirihluti kvæða Jóns Helgason-
ar er ortur með varðveislusjónarmið
hefðar í huga, það sem sumir kalla
ræktun. Hann er oftast í búningi
áhugamannsins, tómstundaskálds-
ins, en bestur þegar hann kemst
ekki hjá því að verða aðeins skáld
og yrkir tilfinningaljóð. Ég býst
ekki við að heiti margra ljóða þurfí
að nefna, ljóð hans af þessu tagi
eru sígild. Hvað um í vorþeynum,
Á Rauðsgili og Áfanga til dæmis?
Maður skilur að Jón vildi ekki hlusta
á lof um þessi ljóð. Þau voru hluti
af persónunni og um leið þjóðarsög-
unni.
Fróóleikur og
skemmtun
fyrirháa semlága!
PHIUPS RYKSUGUR
SERTILBOD
JónsSort’ ritstj':
au5®“n<1”t J £
IfgústÓlP1
gaiDgsMé
ffliUBÍKBJ m
iMra<i|raTífi\ »nk-iitD>rrtriyD5*fTTT>t(trij«Tii7iirrtriiranx.
cg? jV^íkcgiig
GUÐMUNDUR JONSSON
«immm\TOnuniþi
MH|omigiIín3airálEí3[|Nup
0^juðfnffiSSom3^na®c
BONDX EB
BÚSTÓLPl
SAGT FRÁ NOKKRUM
GÓÐBÆNDUM
ral Porsteinssoni i lungu
Pétur Jónsson í Reynihlíð
Sérhver ný bók í
þessum flokki er
fagnaðarefni fyrir
bændur og aðra
áhugamenn um
Iandbúnað, auk þess
að vera ómetanleg
heimild fyrir hvem
þann sem lætur sig
menningu og at-
vinnusögu íslands
skipta.
V|f
1.595 "
ll=fl
BÓKHLADAN
■