Morgunblaðið - 09.12.1986, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 9. DESEMBER 1986
25
Gosmökkur: Vatnsgufa, þétt úr loftinu
Gosgufur Vatnsgufa. brenrústeinsgas,
kolefnagas. vetni, flúorgas
Gjöska: Hraunkúlur. vikur,
aska (stundum súr)
Hraun: Apalhraun (oftast isúrt)
Jokutfonn
Hraun 1980
Vestur
Gigur og
hraun 1970
Austur
Hraun
eldri en
1845
Eggert Pétursson að teikna opnumynd af hamfaragosi sem
varð í Tindfjöllum endur fyrir löngu, hugsanlega fyrir 250
þúsund árum. Myndin varð til með þeim hætti að Ari Trausti
bjó til Iýsingu af þessu stórgosi og hafði þar til hliðsjónar gosið
í St. Helenu sem að vissu leyti mun hafa verið með sama
hætti. Þetta dæmi um Tindfjöll er eina atriði bókarinnar þar
sem vikið er frá nútíma í jarðsögunni, en sá „nútími“ tekur
til undanfarinna tíu þúsund ára.
Hraun
1947 Hraun
I 1845
Gjóska (nútimi)
Hraunlög (nútirrú)
Hraunlög (isðtd)
Móberg'O'sðtdl
Litgreining í Odda.
Hugsanlegur og einfaldaður þverskurður
af sjálfri drottningunni, Heklu, sem talin
er hafa orðið til á síðustu 10 þúsund árum.
Um Heklu gildir það sama og um aðrar
virkar eldstöðvar: eftir því sem lengra
líður milli gosa verða þau öflugri.
skýringarmynd á bls. 109:
Eldgos eru misjafnlega mik-
il eins og sjá má á þessari
mynd. Sum hafa orðið mjög
mannskæð —
t.d. er talið að
lun 70 þúsund
manns haf i lá-
tið lífið er
Vesúvius gaus
'yt árið 79,40 þús-
^ und er Krakatá
gaus 1883 og
StHelena 12þúsund
BandarlkjunurrPe8,ar Tambora
1980 gausárið 1815.
útgáfa bókarinnar er í takmörkuðu upplagi
og héðan af er ekki framkvæmanlegt að end-
urprenta hana fyrr en eftir áramót. Það er
því hætt við því að einhvetjir sem hyggjast
gefa íslandselda í jólagjöf verði að láta nægja
að afhendingin bíði þar til nýja árið er gengið
í garð.“
En hvernig hafa þeir Ari Trausti, Eggert
og Gunnar Haukur staðið að verki þar sem
samstillt vinnubrögð eru grundvallaratriði?
Ari Trausti hefur byijað að skrifa hvem
kafla og um leið gert sér grein fyrir þeim
myndrænu upplýsingum sem við ættu. Þeim
hugmyndum hefur hann jafnóðum komið á
framfæri við félaga sína og þannig hefur
bókin smám saman orðið til á rúmum þremur
árum.
„Það er mikið umstang að teikna svona
kort. Þetta er nákvæmnisvinna sem krefst
yfirlegu og einnig að maður hafí töluvert
svigrúm þar sem vinnan fer fram,“ segir
Gunnar Haukur. „Frummyndimar em svo
stórar og þess má geta að kortið af einhveiju
lengsta eldstöðvakerfi landsins, Bárðarbungu-
kerfínu, var upphaflega einn og hálfur metri
að lengd."
„Ég starfa fyrst og fremst að fijálsri mynd-
list,“ segir Eggert Pétursson, „en ég hef
mikinn áhuga á náttúmnni og það er ótrúlega
holl og skemmtileg tilbreyting frá myndlist-
inni að starfa við það sem eiginlega er hin
algjöra andstæða.“
Orasfa-
jökull
1362
Tambora
Indóneslu
1815
Krakatá
Irtdónesfu
1883
Vesúvius
italiu
79
Hekla
umBOOf. Kr.
Hekla
1104
Rauðavatn
lliðavatn
lafnarfjörður
Keflavíl
Hafnlr
Þorlákshöfr
Afstapahraun, sem merkt er með tölunni
10 á kortinu, rann sennilega 1325 eða þar
um bil og á uppruna sinn að rekja til
Trölladyngjukerfisins, sem oft er kennt
við Krísuvík. Hraunjaðarinn leynir sér víst
ekki fyrir þeim sem eiga leið um Keflavik-
urveginn. Jaðarinn myndar tungu sem
orsakar hina illræmdu beygju við Kúa-
gerði.