Morgunblaðið - 09.12.1986, Blaðsíða 66

66
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 9. DESEMBER 1986
Minning:
Hrafn Haralds-
son kennari
Fæddur 11. nóvember 1932
Dáinn 28. nóvember 1986
Ágætur vinur minn, Hrafn Har-
aldsson, löggiltur endurskoðandi og
kennari, andaðist þann 28. nóvem-
ber si. Hann fæddist á Seyðisfírði
11. nóvember 1932, sonur hjónanna
Margrétar Brandsdóttur og Haralds
Guðmundssonar, síðar sendiherra.
Hrafni kynntist ég haustið 1972,
þegar við urðum samkennarar í
Menntaskólanum við Tjömina (nú
við Sund). Hann hafði þá kennt í
mörg ár, en oftast samhliða öðrum
störfum hjá opinberum stofnunum
eða á eigin skrifstofu, sem hann rak
á þessum árum.
Með okkur tókst strax hin bezta
vinátta, þótt misaldra værum, og
kann þar nokkru að hafa ráðið, að
feður okkar voru miklir mátar. Hinu
verður þó seint neitað, að lundemi
Hrafns var gætt svo fágætum kost-
um að ósjálfrátt laðaði hann fólk
að sér. Hrafn kom ávallt til dyranna
eins og hann var klæddur, og var
frábitinn öllu tildri og sundurgerð
í dagfarslegum háttum. Því fór
fjarri, að hann væri maður smá-
munaseminnar og aldrei fjargviðr-
aðist hann yfir „vandamálum"
líðandi stundar. Það var á stundum
svo, að sumum þótti hann sýna
hálfkæring, þegar eitthvað fór úr-
skeiðis. Sönnu nær er, að fáir menn
hafi borið meiri umhyggju fyrir
öðrum, skyldum sem óskyldum, en
hann. Hann var fúsastur allra að
rétta hjálparhönd, á sinn sérstaka
og fölskvalausa hátt. Ljúfmennska
og einlægni vom ríkustu drættir í
fari hans, svo að með honum var
eindæma gott að vera.
Kannski verður flestum, sem
höfðu af honum einhver kynni,
minnisstæðast næmt skopskyn
hans og hve orðglaður og orð-
heppinn hann jafnan var. Oft á
tíðum flugu frá honum hnitmiðaðar
setningar eins og skæðadrífa og
hver gamansagan rak aðra, en allt
var þetta græskuiaust og án last-
mæla. Það var með ólíkindum, hvað
hann kunni af sögum og hvað hann
naut þess að segja frá, þegar sá
gállinn var á honum.
Ekki er fyrir það að synja, að
Hrafn varð fyrir ýmsu andstreymi
eins og gerist og gengur, og enginn
virðist fá rönd við reist. Aldrei
heyrðist hann mæla æðmorð.
Síðustu árin bjó hann á Laugum í
Reykjadal og kenndi við skólann
þar. Eg held, að óhætt sé að segja,
að hann undi sér þar ágætlega,
enda var honum vel tekið eins og
hvarvetna þar sem hann kom. I
sumar sem leið dvaldi ég hjá honum
í tvo daga og fómm við saman í
smá ferðaiag. Var margt skrafað í
þeirri ferð, enda var Hrafn vanur
að tala tæpitungulaust, nema helzt
um eigin hag og líðan. Eftir á að
hyggja kann það vera rétt, að þrek
þessa stóra og glæsilega manns
í> hafi þá þegar verið tekið að dvína,
en hann lét á engu bera og lék á
als oddi. Þannig vil ég að leiðarlok-
um minnast Hrafns Haraldssonar,
þess manns, sem mér hefur þótt
hvað ánægjulegast að kynnast.
Sonum hans sex og öðm venzla-
fólki votta ég samúð mína.
Ágúst H. Bjarnason
í dag kveðjum við látinn öðlings-
mann. Hrafn Haraldsson er allur,
+aðeins 54 ára að aldri. Andspænis
dauðanum stöndum við ætíð ber-
skjölduð, andlát ættingja, vina og
kunningja snertir okkur ávallt
! djúpt, enda þótt dauðinn sé í raun
og vem hið eina, sem við vitum
með vissu, að hendir okkur á veg-
ferð okkar hér á jörð.
Því var mér, sem þessar línur
ritar, ónotalega bmgðið, þegar
andlátsfregnin barst. Þegar svo
snögglega var höggvið á vináttu-
böndin, sem hnýtt vom fyrir rösk-
lega 40 ámm og staðið hafa heil
og ósnortin æ síðan.
Við kynntumst á haustdögum
árið 1946, er við, ásamt með 26
öðmm, settumst í 1. bekk Mennta-
skólans í Reykjavík. Við þá ágætu
menntastofnun stunduðum við nám
næstu 6 vetur og útskrifuðumst
þaðan á vordögum ársins 1952.
Með okkur tókst þegar náin vin-
átta, við umgengumst daglega öll
okkar menntaskólaár, við tókum
þátt í gleði hvors annars og hryggð,
fögnuðum velgengni, þegar svo bar
við og sýttum saman, ef til slíks
þótti ástæða. Foreldrahús Hrafns
stóðu okkur félögum hans og vinum
ávallt opin og segja má með sanni,
að þar höfum við átt okkar annað
heimili.
Foreldrar Hrafns, frú Margrét
Brandsdóttir og Haraldur Guð-
mundsson, alþingismaður, ráð-
herra, forstjóri Tryggingastofnunar
ríkisins og síðast sendiherra í Osló,
tóku okkur opnum örmum og verð-
ur hjartahlýja þeirra og elskulegheit
öll okkur ætíð ógleymanleg. Heim-
ili þeirra stóð að Hávallagötu 33
og þar ólst Hrafn upp með systkin-
um sínum, eldri bróðumum Hauki
og yngri systrunum þremur, Þóru,
Rebekku og Jóhönnu. Foreldramir
voru fágætt mannkostafólk, eins
og allir vita, er til þekktu, og heimil-
ið framúrskarandi að reisn og
rausn.
Eftir stúdentspróf hóf Hrafn nám
í tryggingastærðfræði við Kaup-
mannahafnarháskóla en hvarf frá
því námi og kom aftur heim. Hann
lagði stund á viðskiptafræði við
Háskóla íslands og lauk kandidats-
prófí árið 1963. Síðar hlaut hann
réttindi sem löggildur endurskoð-
andi og rak síðan eigin endurskoð-
unarskrifstofu hér í Reykjavík um
pokkurra ára bii. Hin síðari ár
stundaði Hrafn kennsiu úti á landi
og nú síðast við Héraðsskólann að
Laugum í S-Þingeyjarsýslu.
Hrafn kvæntist árið 1959 Ragn-
hildi Kvaran og eignuðust þau fjóra
syni, Harald, Einar, Ragnar og
Þóri. Hrafn gekk og Gunnari, syni
Ragnhildar, í föðurstað og ættleiddi
hann. Fyrir hjónaband hafði Hrafn
eignast soninn Jón Bergþór. Allt
em þetta miklir myndarmenn og
foreidmm sínum góður vitnisburð-
ur. Ragnhildur og Hrafn slitu
samvistir.
Eigi verður Hrafns minnst nema
getið sé móðursystur hans, Svövu
Brandsdóttur. Milli þeirra ríkti ætíð
mikil ástúð og umhyggja og leit hún
ávallt til hans sem eigin scnar.
Mikil er nú sorg hennar sem og
sonanna sex, bróður hans og systra
og ástvinanna allra.
Við, Guðrún kona mín og ég,
sendum þeim öllum innilegar sam-
úðarkveðjur. Við þökkum Hrafni
órofa vináttu og tryggð og þökkum
árin öll, sem að baki em.
Guð blessi minningu þessa góða
drengs. ■%
Már Egilsson
í dag verður Hrafn Haraldsson
jarðsunginn frá Dómkirkjunni af
séra Þóri Stephensen, dómkirkju-
presti. Athöfnin hefst klukkan
hálftvö. Jarðsett verður í nýja
kirkjugarðinum í Gufunesi. Áð-
standendur bjóða í kaffí á Hótel
Borg á eftir.
Hrafn varð bráðkvaddur föstu-
dagsmorguninn 28. nóvember í íbúð
sinni í Héraðsskólanum á Laugum
í Reykjadal í Suður-Þingeyjarsýslu.
Hann beið þess, að kennsla hæfíst,
og var að leggja kabal á skrifborði
sínu, þegar hann fékk hjartaslag
og var örendur.
Hann var fæddur á Seyðisfirði
11. nóvember 1932, þar sem faðir
hans var þá útibússtjóri Útvegs-
banka íslands.
Faðir Hrafns var Haraldur Guð-
mundsson (1892—1971), einn helzti
ieiðtogi Alþýðuflokksins í þijá ára-
tugi og formaður hans um skeið.
Hann sat á Alþingi fyrir ísfirðinga
1927—1931, fyrir Seyðfírðinga
1931—1942, var landskjörinn þing-
maður 1942—1946 og þingmaður
Reykvíkinga 1949—1957. Atvinnu-
og samgöngumálaráðherra var
hann 1934—1938. Hann var for-
stjóri Tryggingastofnunar ríkisins
1938—1957 og sendiherra í Ósló
1957—1963. Af þessari upptaln-
ingu má skilja, að gestkvæmt var
jafnan á heimilinu, þar sem helstu
viðburðir vom ræddir af þekkingu
jafnóðum og þeir gerðust.
Faðir Haralds var séra Guð-
mundur í Gufudal (síðar á ísafirði)
Guðmundsson, ritstjóri Njarðar og
síðar Skutuls, mikill gáfumaður og
bindindisfrömuður, einn fremsti
upphafsmaður jafnaðarstefnunnar
á Islandi. Margir afkomendur hans
hafa fetað í fótspor hans að því
leyti. Séra Guðmundur var af hún-
vetnsku bergi brotinn. Kona hans
og móðir Haralds var Rebekka,
dóttir Jóns Alþingismanns á Gaut-
löndum Sigurðssonar (á Gautlönd-
um Jónssonar á Mýri í Bárðardal)
og Solveigar Jónsdóttur prests í
Reykjahlíð Þorsteinssonar. Móðir
Jóns á Gautlöndum og seinni kona
Sigurðar á Gautlöndum Jónssonar
var Kristjana Aradóttir á Skútu-
stöðum Ólafssonar. Rebekka,
amma Hrafns, var því af þingeysk-
um ættstofnum, sem flestum
landsmönnum ættu að vera vel
kunnir.
Systkin Rebekku, sem upp kom-
ust, voru Sigurður, verzlunarstjóri
á Vestdalseyri, Kristján, dómstjóri
í Hæstarétti íslands, Pétur, alþing-
ismaður á Gautlöndum, Jón í
Ærlækjarseli, formaður Kaupfélags
Norður-Þingeyinga, Þuríður, kona
Helga Stefánssonar (á Amarvatni
Helgasonar), en þau fóru til Vestur-
heims, Steingrímur, bæjarfógeti á
Akureyri, Þorlákur, stúdent, Krist-
jana, kona Helga, bankaútibús-
stjóra á ísafirði, Sveinssonar,
Sigrún og Sigríður (þær tvær hálf-
systur Rebekku og hinna systkin-
anna).
Séra Guðmundur í Gufudal og
Rebekka áttu tíu böm. Þau vom
Jón, skrifstofustjóri í viðskiptaráðu-
neytinu, Steingrímur, prentsmiðju-
stjóri í Gutenberg, Haraldur,
ráðherra, Ketill, kaupfélagsstjóri á
ísafirði, Þórir, kennari á Hvann-
eyri, Sigurður, bakarameistari og
bankagjaldkeri á ísafirði, Þorlákur,
skipstjóri í Boston í Bandaríkjunum
(er nú einn á lífi systkinanna og
býr í Reykjavík), Unnur, húsfreyja
á ísafirði (gift Bjama Ásgeirssyni),
Þóra, hjúkmnarkona, og Ása,
starfsmaður við Landsbanka ís-
lands í Reykjavík.
Kona Haralds og móðir Hrafns
var Margrét Brandsdóttir
(1905—1976). Haraldur og Margrét
giftust árið 1931. Faðir hennar var
Brandur Jónsson, efnisvörður í
Slippnum í Reykjavík, sonur Jóns í
Nýjabæ í Garðahreppi Brandssonar
og Margrétar Gunnarsdóttur. Móðir
Margrétar Brandsdóttur og eigin-
kona Brands Jónssonar var Jóhanna
Jóhannsdóttir, dóttir Jóhanns bónda
á Nesjavöllum í Grafningi
Grímssonar og Katrínar Guðmunds-
dóttur (systur Þorláks alþingis-
manns í Fífuhvammi við Kópavog,
en Þorlákur breytti bæjarnafninu
úr Hvammkoti í Fífuhvamm). Hér
er um að ræða gamlar og grónar
merkisættir í Grímsnesi og Grafn-
ingi, Mosfellssveit og Þingvallasveit
og þar um slóðir. Jóhann og Katrín
á Nesjavöllum áttu fjórtán böm,
og komust níu þeirra upp. Auk Jó-
hönnu, móður Margrétar Brands-
dóttur, má nefna Margréti, móður
séra Jóhanns heitins Hannessonar,
og Guðgeir, sem lengi var kennari
á Eiðum.
Böm Brands og Jóhönnu vora
tvö: Margrét, móðir Hrafns, og
Laufey Svava, lengi skrifari hjá
Landssíma íslands, en óvenju gott
og hlýtt samband var jafnan milli
Hrafns og móðursystur hans.
Þeir sem þekktu Hrafn og ætt-
ingja hans, munu sjá, að hann hafði
margt úr báðum ættum, svo sem
alltaf hlýtur að verða, þótt oft finn-
ist mönnum þeir taka eftir sterkari
einkennum öðram megin frá. Mynd-
ir af Brandi, afa hans, sýna, að
Hrafn hefur líkzt honum furðu mik-
ið, og í minningarorðum í Morgun-
blaðinu um Brand látinn lýsir
Sigurður Jónsson (forstjóri Slipp-
félagsins í Reykjavík) ýmsum
mannkostum hans, sem allt eins
gætu átt við Hrafn (t.d. .jafnan
glaður og léttur í lund“).
Haraldur og Margrét eignuðust
fimm böm.
Haukur, deildarstjóri við Trygg-
ingastofnun ríkisins, er elztur. Kona
hans er Auður Jónsdóttir, og era
böm þeirra fimm: Jón Haukur,
Brandur, Margrét, Ólafur Þór og
Kristín.
Hrafn, sem hér er kvaddur, var
næstelztur systkinanna.
Þriðja er Þóra, skrifstofustúlka
hjá Braathen-flugfélaginu í Ósló.
Fjórða í röðinni er Rebekka, sál-
fræðingur í Kaupmannahöfn. Hún
var gift dönskum manni, Bent
Haugsted, verkfræðingi, og bjuggu
þau í Ellerod á Norður-Sjálandi.
Böm þeirra era fjögur: Esben, Iver,
Astrid og Uffe.
Yngst er Jóhanna, lífefnafræð-
ingur í Hróarskeldu. Hún var gift
dönskum manni, Jens Josephsen.
Hrafn giftist 31. janúar 1959
Ragnhildi Kvarán, dóttur Gunnars
E. Kvaran, stórkaupmanns, og Guð-
mundu Guðmundsdóttur. Hrafn og
Ragnhildur slitu samvistir árið
1977. Þau eignuðust saman fjóra
syni. Þeir era:
Haraldur, smíðakennari, f. 1.
ágúst 1959. Kona hans er Solveig
Einarsdóttir (útgerðarmanns Sig-
urðssonar og Svövu Ágústsdóttur).
Solveig átti áður eina dóttur, Ósk
Dagsdóttur.
Einar, háskólanemi í bókasafns-
fræðum, f. 23. október 1961. Kona
hans er María Jónatansdóttir (Ás-
valdssonar og Sigurlaugar Guð-
varðardóttur). Þau eiga saman tvö
böm, Ragnhildi og Asgeir. Áður
átti María dótturina Kristjönu Hildi
Kristjánsdóttur.
Ragnar, lyijafræðinemi í Svíþjóð
f. 22. desember 1962. Hann býr
með Snjólaugu Sigurðardóttur
(læknis Magnússonar og Audrey
Jobling).
Þórir, háskólanemi í íslenzku og
sagnfræði, f. 7. apríl 1964. Kona
hans er Elín Einarsdóttir (útgerðar-
manns Sigurðssonar og Svövu
Ágústsdóttur). Dóttir þeirra er Ólöf.
Fyrir hjónaband eignaðist Hrafn
soninn Jón Bergþór, viðskiptafræð-
ing á Hellu, með Svanfríði Jóns-
dóttur (stýrimanns í Haukadal í
Dýrafirði Pálssonar og Matthildar
Kristjánsdóttur). Jón Bergþór er
fæddur 28. nóvember 1956 og varð
því j)rítugur á dánardegi föður síns.
Áður en Hrafn og Ragnhildur
giftust, áttu hún soninn Gunnar
með Kjartani Guðjónssyni, listmál-
ara. Gunnar er fæddur 5. júní 1957,
og ættleiddi Hrafn hann. Gunnar
er tónlistarmaður, kvæntur Sol-
yeigu Baldursdóttur (Eyþórssonar
heitins, prentsmiðjustjóra í Odda,
og Sigríðar Þorgeirsdóttur). Þau
eiga soninn Baldur Hrafn.
í átján ár áttu Hrafn og Ragn-
hildur glæsilegt heimili á Smára-
götu 6; fyrstu árin ásamt Gunnari,
föður Ragnhildar, sem orðinn var
ekkjumaður. Gunnar var sonur Ein-
ars Hjörleifssonar Kvaran og
Gíslínu Gísladóttur, en Guðmunda,
kona hans og móðir Ragnhildar, var
dóttir Guðmundar verzlunarmanns
á Eyrarbakka Guðmundssonar og
Ragnhildar Magnúsdóttur.
Ragnhildur Kvaran giftist síðar
Loga lögfræðingi Guðbrandssyni
(prófessors Jónssonar þjóðskjala-
varðar Þorkelssonar) og Sigríðar
(Bjamadóttur Sverrissonar), en
Logi var þá ekkjumaður með fjögur
böm, eftir að hann missti fyrri konu
sína, Helgu Karlsdóttur.
Leiðir okkar Hrafns lágu
snemma saman, og urðum við nán-
ir vinir þegar í bemsku. Við voram
jafnaldra og nágrannar, því að hann
átti heima á Hávallagötu og ég á
Sólvallagötu. Feður okkar þekktust
vel, þótt ekki væri mikill samgang-
ur meðal þeirra daglega. Við
gengum saman í Miðbæjarbama-
skólann, þar sem við sátum í sama
bekk frá tólf ára aldri, en aðalkenn-
ari bekkjarins var hinn góði kennari
og nákvæmi íslenzkumaður Ami
Þórðarson.
Snemma tókum við Hrafn upp
þann sið að „fara í leiðangur" sam-
an. Hinir fyrstu vora ekki langir,
eða niður í Garðastræti. Önnur
amma hans, Jóhanna, bjó í Garða-
stræti 16, en hin, Rebekka, í
Garðastræti 43. Þær áttu súkkul-
aðimola handa okkur. Síðar óx
okkur ásmegin, svo að við áræddum
að heimsækja Ragnheiði, ömmu
mína, alla leið upp í Ingólfsstræti
8. Svo kom að fyrstu bíóferðunum,
en þá kostaði tvær krónur í „al-
mennum sætum" í Tjamarbíói. Að
lokum gerðumst við svo djarfir að
fara með vagninum til Hafnarfjarð-
ar, ganga um Hellisgerði og synda
í sundlauginni. Vorið 1946 þreytt-
um við próf inn í Menntaskólann í
Reykjavík og settumst í 1. bekk um
haustið, þrettán, næstum íjórtán
vetra gamlir. Þá var hundrað ára
afmæli skólans í Reykjavík, og við
fengum að ganga með í blysför
ofan af Skólavörðuholti. Man ég
vel, hve okkur þótti mikið til þess
koma að vera setztir í þennan gamla
og virðulega skóla. Þaðan urðum
við stúdentar vorið 1952, en um
haustið skildu leiðir um stundarsak-
ir, þegar hann hélt til Kaupmanna-
hafnar, en ég til Parísar. Á
menntaskólaáranum hittumst við
daglega að heita á, enda í sömu
skólaklíkunni, og oft komum við
skólasystkinin saman í kjallaranum
á Hávallagötu 33, en í því húsi (á
Hofsvallagötuhomi) stóð hið gest-
risna æskuheimili Hrafns. Margrét,
móðir hans, var elskuleg og glað-
lynd kona, umburðarlynd og skiln-
ingsrík, og hafði einstaklega gott
lag á því að laða að sér ungt fólk,
svo að hún var nánast trúnaðarvin-
kona okkar allra. Stundum veitti
víst ekki af slíkum sálusorgara, því
að ástarsorgir og ýmiss konar ólga
í málefnum hjartans verða alltaf
algeng fyrirbrigði á þessu yndislega
en að sumu leyta erfiða aldurs-
skeiði. Á menntaskólaáranum
voram við Hrafn báðir í brúarvinnu
á sumrin, stundum saman, svo sem
við Þjórsárbrú. Á þessum áram
treystust þau tryggðabönd, sem
aldrei rofnuðu, þótt stundum byggj-
um við hvor á sínu landshomi, og
ekki þarf að lýsa fyrir þeim, sem
eignast ævivini á skólaáram. Hafn
varð vinmargur, því að hann var
léttur í lund og ljúfmannlegur, af-
burða kurteis, stórgáfaður og
höfðinglegur í útliti og fasi. Hann
var mjög fljótur að hugsa og sér-
staklega næmur fyrir umhverfinu,
viðmælandanum, andartakinu og
andrúmsloftinu, svo að hann kom
fólki oft á óvart með því að svara
spumingu, áður en hún var borin
upp. Hann fann það á sér, að spum-
ingin var á leiðinni fram á varimar
hjá hinum. Þannig gat hann minnt
á snjallan skákmann, sem sér
nokkra leiki fram f tímann. Öll
stærðfræði fannst honum ljós og
einföld. Þeim þótti ekki viðbjarg-
andi, sem Hrafn gat ekki hjálpað