Morgunblaðið - 21.12.1986, Blaðsíða 21

apor fO UTTOArTTTVÍVÍTTP (TTTT7A Ifln/TTOflOTA
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. DESEMBER 1986
oo
21
Teikning gerð eftir lýsingu Dickens á æsknminningu, þegar hann ungur drengur sá Grímuna
skeifilegu, sem fylgdi honum ævilangt. ' '
Þessar seinni sögur nutu flestar
vinsælda á sínum tíma en aðeins
ein hefur staðist tímans tönn, enda
eru þær flestar í smásöguformi og
það form hentaði Dickens illa. Hann
var maður skáldsögunnar fyrst og
fremst. Það eina sem þessar harð-
soðnu jólasögur skilja eftir fyrir
okkur sem nú lifum eru sjálfsævi-
söguþættimir sem Dickens skaut
inn í þær. Faðir hans, John Dick-
ens, var vel stæður, og græddist
fé, þar til Dickens var fjórtán ára,
þá fór allt úrskeiðis og fjölskyldan
á vergang. John var settur í skulda-
fangelsi og Dickens litli byrjaði að
vinna fyrir sér og sínum. Þessi ár
vom ákaflega dökk í lífí skáldsins
unga og mótuðu sál hans upp frá
því.
Dickens þekkti fátækt af eigin
raun og vissi hvað hann var að
gera þegar hann samdi sögur um
olnbogaböm þjóðfélagsins í bestu
skáldsögum sínum. Þessarar hörm-
ungarreynslu gætir mjög, meira að
segja í hugljúfum ævintýmm hans
eins og jólasögunum, en, eins og
fyrr segir, þá er aðeins ein sem
stenst hina alræmdu tönn tímans.
Martröð í draumi
„Jóladraumur" er e.k. siðferðis-
prédikun matreidd sem æsispenn-
andi martröð. Dickens trúði því, á
þeim tíma sem hann samdi söguna,
að glæpir, ofbeldi, ójafnrétti, raunar
allar hörmungar lífsins, mætti rekja
til fáfræði almennings. Menntun er
máttur, vom einkunnarorð hans;
spumingin var bara hvemig
mennta átti lýðinn.
Aðalsöguhetjan er Scrooge hinn
moldríki. Hann er ógleymanleg
táknmynd síngjama mannsins, þess
sem græðist fé á tá og fíngri og
fær aldrei nóg, mannsins sem ekki
má sjá af eyri til hins fátækasta
af fátækum. Andspænis honum
stillir Dickens upp fátækum böm-
um.
Dickens vildi trúa því að enn
væm til velmegandi kaupahéðnar
sem gætu breytt heiminum, breytt
sér í krafti auðæfa sinna til að
gera heiminn að betri heimi. Þann-
ig er það með Scrooge, hann er í
upphafí draumsins frekar vondur
maður með illan bifur á öllu sem
hreyfíst, en máttur draumsins
(daprar æskuminningar Scrooges,
og enn dapurlegri örlög Tomma
litla; með öðmm orðum: prédikun
höfundarins í verkinu) er slíkur að
Scrooge breytist og verður betri
maður í lok draumsins. Jólin em
því nokkurs konar hreinsunareldur
Scrooges gamla.
Charles Dickens leysir þjóðfélag-
ið ekki upp í frumeiningar sínar til
að benda á illskuna sem alls staðar
leynist; sagan er bara saga, ævin-
týri handa bömum, spennandi,
heillandi, ógnvænleg, fyndin; hæfí-
lega blönduð hryllingi martraðar-
innar svo að lesandinn skynjar
forgengileikann, hversu brothætt
lífið er og tilviljanakennt. Rauði
þráðurinn í draumi Scrooges er til-
viljunin: bam fæðist og það er
hending ein hvort bamið lendir í
silkivafínni vöggu auðkýfíngs eða
sótsvörtum klút fátæklings. En
ætli flestir taki ekki söguna sem
óð til jólanna, eða eins og segir á
vísum stað: „Það er stundum hreint
ágætt að vera bam, og aldrei betra
en einmitt á jólunum, þegar hinn
almáttugi Faðir var sjálfur bam.“
HJÓ

SPENNANDI
FALLEGAR OG VANDAÐAR VORUR
Garfield Grettir My little pony
J( M/m r
HERI IASKÓR INIR
Falla sérstaklega vel að islenskum fótum!
K. Einarsson & Björnsson, Laugavegi 25, sími 13915.
LAUGAVEGI 100, SIMI 19290
SÉRVERSLUN MEÐ KARLMANNASKÓ