Morgunblaðið - 03.04.1987, Blaðsíða 18

18
MORtíUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 3. APRÍL 1987
Sauðfjárrækt er upp-
lagður atvinnuvegur
eftir Gunnar
Einarsson
Hollara og betra kjöt en kinda-
kjöt er varla til. Sauðfjárrækt er
alveg tilvalinn atvinnuvegur á Is-
landi. Aðgerðir stjórnvalda, áróður
og utanaðkomandi áhrif hafa leitt
sauðfjárræktina í afleita stöðu. Eigi
ekki illa að fara, verðum við að
bregðast við á annan hátt en gert
hefur verið.
Nú hafa verið gerðir samningar
um verðtryggingu ríkissjóðs á
11.000 tonnum af kindakjöti á ári.
Markaðshluideild kindakjöts hefur
stöðugt farið minnkandi. Hún má
ekki minnka heldur verður að auk-
ast. Það er aðalatriðið. Samningur-
inn verður harla lítils virði minnki
sala kindakjöts. Stefna stjórnvalda
sem að miklu leyti er komin frá
bændasamtökunum hefur stundum
skilað neikvæðum árangri. Því hef-
ur verið haldið fram í nafni
byggðastefnu að bændur ættu að
vera sem flestir. Í staðinn fyrir að
öflugur landbúnaður er forsenda
áframhaldandi búsetu í sveitum.
Það er hægt að fá fólk til að búa
hvar sem er á íslandi frá ystu -ann-
ne'sjum til hæstu heiða ef í boði eru
góð kjör. Bændur eru margir mjög
illa launaðir. Það er án nokkurs efa
forsenda þess að blómlegt mannlíf
þrífst ekki í sveitum og mann-
vænlegt fólk velji að búa þar og
að þar séu tekjumöguleikar ekki
síðri en í þéttbýlinu. Halldór Pálsson
fyri-verandi búnaðarmálastjóri var
á þeirri skoðun að nýbýlastefnan
hafi gengið sér til húðar strax um
1960. Margar ákvarðanir voru
teknar eftir 1980 í anda þeirrar
stefnu. Það voru nægilega mörg
býli hér 1960 og skipting þeirra
hefur aðeins verið til bölvunar.
Samkvæmt ársskýrslu búreikn-
ingastofnunar landbúnaðarins er
framlegð pr. kind í engu hlutfalli
við bústærð. Það er Ijóst að búin
þurfa að vera þó nokkuð stærri en
meðalbúið er í dag til að þau skili
þokkalegum tekjum og afgangi í
fjármagnskostnað. Það hafa aldrei
verið það stór sauðíjárbú hér á landi
að þau falli ekki innan marka um
eðlilegan breytileika í bústærð. Það
var samt ein af röksemdum fyrir
búmarkinu sáluga að nokkrir bænd-
ur hefðu of margt. Sumir þeirra sem
þurftu að fækka höfðu land, rækt-
un, byggingar og þekkingu til að
reka sín bú. A sama tíma var verið
að byggja upp allsleysi annars stað-
ar með styrkjum og lánum. Heldur
einhver í alvöru að svona aðgerðir
hafi eflt byggð í sveitum? Það verð-
ur að taka stjórnun í sauðfjárrækt
frá nefndum og ráðum, eigi þessi
atvinnugrein að geta aðlagað sig
að raunveruleikanum. Stjórnin á
meira að vera sem rammi og innan
þess ramma ætti hver og einn að
búa eins og hann telur best. Fram-
þróun verður þannig best að einn
prófi eitt og annar annað, út úr
deiglunni kemur svo það sem best
reynist.
Það má vel vera að útreikningar
fræðimanna á beitarþoli séu ekki
alltaf nákvæmir, en ekki langt frá
lagi engu að síður. Það ættu skilyrð-
islaust allir bændur að fara eftir
þessum útreikningum. Fyrsta að-
gerð opinberra aðila hefði átt að
vera, að binda framleiðslu allra
jarða beitarþoli þeirra.
Miðað við ástand gróðurfars og
markaðsmöguleika væri eðlilegt að
í staðinn fyrir 50% regluna (að taka
má 50% af uppskeru heilgrasa án
þess að gróðurlendi rýrni) væri
miðað við að aðeins yrði leyft að
taka 40% og jafnvel minna á illa
förnum svæðum. Þetta gæfi af-
skekktari sveitum möguleika á að
halda sinni framleiðslu, en þar sem
beitarþunginn er mestur yrði mest
dregið úr framleiðslu. Það er að
vísu ekki til gróðurkort af öllu
landinu en það mætti fara nærri
þessu með úrtaki og líkindareikn-
ingi frá bráðabirgðatölum um
beitarþol sem síðan mætti leiðrétta
eftir því sem gróðurkortin verða
til. Þetta gefur möguleika á að sam-
eina jarðir og leiðrétta nýbýlastefn-
una, svarar kröfum um landvernd
og eykur meðal annars hagkvæmni
í sauðfjárrækt. Á meðan heilu
stofnanirnar eru að færa til og frá
nokkur ærgildi rísa hér verksmiðjur
sem framleiða á við 100 vísitölubú.
Bændur sem stunda hefðbundinn
búskap hefðu átt að taka að sér
þessa framleiðslu. Við megum ekki
vera svo uppteknir að verja fallnar
víglínur að auðunnir stórsigrar
vinnist ekki. Korn á heimsmarkaði
hefur verið óeðlilega ódýit. Það má
ekki láta þannig sveiflur eyðileggja
heila atvinnugrein. Það má ekki
halda sauðfjárræktinni í heljar-
greipum ofstjórnunar þegar
samkeppnisaðilarnir mega nýta sér
hvetja þá tækni sem skilar þeim
sem mestri framleiðslugetu. Kjúkl-
inga- og svínabændur hafa mun
meiri framleiðslugetu, ef þeir gætu
bara selt meira. Þess vegna hafa
„Það má ekki halda
sauðfjárræktinni í helj-
argreipum ofstjórnun-
ar þegar samkeppnis-
aðilarnir mega nýta sér
hveija þá tækni sem
skilar þeim sem mestri
f ramleiðslugetu.“
þeir lagt mjög mikið upp úr hvers
konar sölumennsku og aðlögun að
markaðnum, meiri og markvissari
en seljendur sauðfjárafurða.
Samtryggingin á sölu kindakjöts
er beinlínis andstæð hagsmunum
sauðfjárbænda þegar til lengri tíma
er litið. Það hefur gefið falska ör-
yggiskennd, menn hafa sofið á
verðinum. Það er til lítils að skrifa
langar greinar um hvemig kjöt
henti markaðnum best. Það er eðli-
legra að gefa sláturhúsunum og eða
félögin sig saman um stóriækkun á verði valinna vörutegunda. Með
þyí gefum við þér kost á að gera sannkölluð reyfarakaup meðan
birgðir endast
BADVOG
KAFFISTELL
12manna.
MATARSTELL
12manna.
MJÓDD
Sigur íslenskrar
popptónlistar
eftir Steinar Berg
ísleifsson
Tilefni þess að ég sting niður
penna, þar sem ég sit um borð í
flugvél morguninn eftir Söngva-
keppni sjónvarpsstöðva, er umfjöll-
un Morgunblaðsins um téða keppni
á síðum sínum.
Val dómnefndarfólks um allt land
skilaði ótvíræðum sigri til Valgeirs
Guðjónssonar og Höllu Margrétar
Árnadóttur. Ég er einn af mörgum
sem hefði ekki veðjað á lagið „Hægt
og hljótt" til þátttöku í Söngva-
keppninni, eftir að hafa heyrt það
í iyrstu 2—3 skiptin. Hinsvegar
náði þetta ljúfa lag og hrífandi
flutningur Höllu tokum á mér þegar
fór að draga nær úrslitum og var
því greinilega þannig farið hjá fleir-
um en mér.
Það má vel vera rétt hjá Sveini
Guðjónssyni að lagið sé of hægt og
hljótt til þess að ná verulegum
árangri í Brussel. Hætt er við að
sú afmarkaða kynning, sem lögin
fá áður en til úrslitakeppninnar
kemur, eigi eftir að reynast okkar
framlagi fjötur um fót. En stað-
reyndin er sú að búið er að velja
lag til þátttöku og frekari vanga-
veltur breyta engu um stöðu
málsins. Það er bara ein leið að
finna út hversu rétt mat dómnefnd-
arfólks var, og það er með þátttöku
í úrslitakeppninni í Brussel 9. maí.
Hvað varðar persónulegt álit
Sveins, „að Geiri (Geirmundur Val-
týsson) sé sá eini af þessum
höfundum sem hefur áttað sig til
fulls á, um hvað söngvakeppni evr-
ópskra sjónvarpsstöðva snýst“ og
„Geirmundur hefur að mínum dómi
réttu formúluna, þessa laufléttu
sem til þarf“, vil ég segja eftirfar-
andi:
Ég tel að þessar fullyrðingar séu
hættulegar og villandi. Formúlur
af því tagi sem Sveinn talar um
leiða í besta falli til miðjumoðs en
aldrei tónlistar sem sker sig úr. í
þessu samhengi er rétt að benda á
að í fyrra héldu ísraelskir Eurovisi-
on-spekingar því fram að þeir hefðu
fundið upp hina einu sönnu Euro-
Steinar Berg ísleifsson
vision-formúlu. Hver man svo eftir
ísraelska formúlulaginu frá því í
fyrra?
Engu að síður er það ákaflega
mikilvægt að höfundar og aðrir
þeir er taka þátt í undirbúningi og
fullnaðargerð laga fyrir söngva-
keppni sjónvarpsstöðva ásamt
dómnefndarfólki séu sér meðvitaðir
um þá samkeppni sem verið er að
taka þátt í, jafnframt því sem mark-
ið er sett hærra en á miðjuna.
Hvernig sem fer í Brussel er það
mitt mat að mestur sigur hal'i unn-
ist við það að allir aðilar hliómplötu-
iðnaðarins tóku höndum saman um
að skila þessu verkefni fullbúnu í
hendur sjónvarpsins. Góður andi og
samhugur allra þeirra, er hönd
lögðu á plóginn og saman voru
komnir í sjónvarpssal á úrslita-
kvöldinu, undirstrikaði ánægju með
vel unnið starf.
Það er trú mín að flestir lands-
menn geti verið mér sammála um
að gæði og fjölbreytni laganna hafi
verið mikil. Vonandi verður þetta
til þess að fólk geri sér grein fyrir
mikilvægi þess að íslenskri popp-
tónlist sé sköpuð aðstaða til þess
að þrífast á Islandi.
Höfundur er formadur Sambands
bljómplötuframleiöenda.