Morgunblaðið - 25.04.1987, Síða 23

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. APRÍL 1987
23
Af róm-
verskri mynt
__________Mynt_______________
Ragnar Borg
Verðið á mynt hefír frá alda
öðli haft einhverja viðmiðun. ís-
lenska orðið peningur þýðir
næstum hið sama og orðið búpen-
ingur. Er dregið af latneska
heitinu á búfé „pecunia". í upp-
hafí var verðgildið miðað við
þekkta einingu búpenings, nefni-
lega uxa. Er myntin var fundin
upp losnuðu menn undan vöru-
skiptunum, sem einkennt höfðu
viðskipti fram til þess tíma.
Notkun gulls, silfurs og kopars
í mynteiningum auðveldaði öll við-
skipti milli manna og þjóða.
Auðvitað tók það nokkum tíma
að fínna hið rétta gengi og það
breyttist auðvitað með tímanum.
Myntin auðveldaði viðskipti einnig
á þann veg, að einfalt var „að
skipta uxanum í smærri eining-
ar“. Ekki var lengur nauðsynlegt
að koma með eitt nautslæri eða
hjörð nauta, heldur giltu svo og
svo margir silfurpeningar hið
sama.
Á sama hátt þurfti að staðla
mál og vog. Við höfum nú okkar
kíló og sentimetra. Áður voru hér
pund og álnir. Ágústus keisari í
Róm endurskipulagði myntina í
Róm árið 27. f.Kr., svo og mál
og vog.
Algengustu mynteiningar
Rómveija voru, as sem var kopar-
mynt og denarus sem var silfur-
mynt. Gullpeningar voru fáir og
fóru flestir í mála hermanna.
Margir keisaranna freistuðust til
að rýra silfrið í denarus og varð
hann smám saman verðlaus og
við tók antonianus. Diokletianus
endurskipulagði svo myntina árið
296, og lét slá gull, silfur og kop-
armýnt. Kallaðist nú koparmyntin
follis. Hlutföllin milli myntarinnar
voru þessi: 1 gull aureus = 20
silfur argentii = 40 follis. Hélst
Ágústus keisarí á mynt frá þvi
Skáldavaka í
TÓNLISTARFÉLAG Kristskirlgu
heldur Skáldavöku í Safnaðar-
heimilinu Hávallagötu 16,
Reykjavík, sunnudaginn 26. apríl
kl. 16.00. Vakan er haldin í minn-
ingu Krístinar Önnu Þórarins-
dóttur leikkonu, sem lést 2.
nóvember sl. og i samvinnu við
bókaútgáfu Máls og menningar,
sem hefur nýlega gefið út snældu
með upplestrum hennar á islensk-
um ljóðum.
Á vökunni munu koma fram
skáldin Stefán Hörður Grímsson,
Sigfús Daðason, Vilborg Dagbjarts-
dóttir, Þorgeir Þorgeirsson, Kristján
Árnason, Þorsteinn frá Hamri og
Nína Björk Ámadóttir og lesa upp
úr verkum sínum. Einnig munu
hljóðfæraleikaramir Camilla Söder-
berg blokkflautuleikari, Ólöf Ses-
selja Óskarsdóttir gömbuleikari og
Snorri Öm Snorrason lútuleikari,
sem em félagar í Musica Antiqua,
flytja barrokktónlist frá ýmsum
löndum og tríó, skipað Kolbeini
Bjamasyni flautuleikara, Amþóri
Jónssyni sellóleikara og pfanóleikar-
anum Önnu Guðnýju Guðmunds-
dóttur, mun leika verk eftir Leif
Þórarinsson.
Diokletianus keisarí. Mynt frá
þvi um áríð 300.
um stund svo, þar til Konstantin-
us mikli skipulagði myntkerfíð á
ný, árið 312. Byggist kerfið á
gull solidus, en sjötíu og tveir
slíkir peningar fengust úr pundi
af gulli. 24 silfur siliqua peningar
fengust þá fyrir einn solidus.
Menn tala um að eitthvað sé
„sólítt og vandað". Orðið solitt er
dregið af nafninu á gullpeningi
Konstantinusar mikla, sem kallað-
ist solidus.
Miklu meira er til af gamalli
rómverskri mynt en margir halda
og auk þess em margir pening-
amir ódýrir þótt þeir séu allt að
2000 ára gamlir. Margir sjóðir
fínnast áriega því gröfur og jarð-
ýtur grafa nú dýpra en áður vfir
gert með höndunum. Rómverskir
peningar finnast í mörgum lönd-
um og hefir hver sitt sérkenni.
Bæði var að þeir vom handslegn-
ir einn og einn í einu, og róm-
verskar myntsláttur vom í
mörgum löndum hins stóra róm-
verska ríkis.
Á myntsafni Þjóðminjasafnsins
og Seðlabankans era margir róm-
verskir peningar. Það er marg-
faldlega þess virði að skreppa á
safnið á morgun. Það er opið
milli 2 og 4 á sunnudögum og er
við Einholt nr. 4.
um Krísts burð.
Kristskirkju
Krístin Anna Þórarinsdóttir
Tónlistarfélag Kristskirkju hefur
haldið u.þ.b. 20 tónleika á sl. einu
og hálfu ári. Þetta er önnur Skálda-
vakan sem það gengst fyrir, og er
ætlunin að slíkar samkomur verði
árviss viðburður á vegum félagsins.
Aðgangur er ókeypis.
Evrópufrímerki 4. maí nk.
Frímerki
Jón Aðalsteinn Jónsson
Hið sameiginlega efni Evrópufrí-
merkjanna (CEPT) er að þessu sinni
byggingalist. Póst- og símamála-
stofnunin eða útgáfuneftid hennar
kaus að velja hér sem myndefni
hluta steindra glugga í Fossvogs-
kapellu í Reykjavík. Um það má
e.t.v. hafa ýmsar skoðanir, hvort
þetta val fellur að öllu undir bygg-
ingalist í strangasta skilningi. Á
móti hinu verður samt ekki mælt,
að slík gluggaskreyting er hluti af
þeirri byggingu, sem hún prýðir.
Ég er hins vegar ekki í vafa um,
að menn sætta sig vel við þessi
frímerki, þegar þeir líta þau augum
og fara að nota þau.
Höfundur þessara steindu glugga
er hinn kunni glerlistamaður Leifur
Breiðfjörð og greinir frá ævi hans
og listamannsferli í tilkynningu
póststjómarinnar. Má taka hér upp
sumt af því, sem þar segir. Leifiir
Breiðfjörð er fæddur í Reykjavík
1945 og stundaði _nám í Myndlista-
og handíðaskóla íslands. Þá lagði
hann stund á glerlistamám í Edin-
borg um nokkur ár og svo aftur
síðar í Englandi. Leifur er orðinn
vel þekktur fyrir glerlistaverk sín,
bæði hér heima og erlendis, enda
prýða verk hans margar opinberar
byggingar og einkaheimili.
Verðgildi hinna nýju Evrópufrí-
merkja em 12 og 15 krónur, en það
svarar til burðargjalds undir almenn
bréf innan lands og til Norðurlanda
og svo til annarra Evrópulanda.
Myndefni steindu glugganna er
píslarganga Frelsarans, og sést
hluti hennar á frímerkjunum. Guli
glugginn (sem er á 12 kr. merkinu)
vísar í norður á kapellunni og sýnir
Jesúm kikna undan krossinum, hon-
um fylgja hinir góðu. Gulur hlýr
liturinn á að tákna hið góða, segir
í tilkynningunni. Blái glugginn (á
15 kr. merkinu) vísar í austur og
sýnir m.a. hermenn og friðardúfu.
Þar sem gluggamir tveir mætast í
hom em þessir tveir litir tengdir
saman með fjólubláum lit, lit sorg-
arinnar.
Að mínum dómi em þessi Evr-
ópufrímerki mjög falleg, og á ég
von á, að svo muni öðmm einnig
fínnast. Fer sérlega vel á, að þetta
minnisstæða myndefni skuli koma
á frímerkjum, sem notuð verða
mjög mikið undir almennt burðar-
gjald, því að með þeim hætti verður
það bezt kynnt meðal viðskipta-
manna íslenzku póststjómarinnar.
Þessi frímerki em prentuð hjá Cour-
voisier S.A. í Sviss með sólprentun-
araðferð og „rastardjúpþrykki“,
eins og segir í tilkynningunni, og
hér á sú prentun ömgglega vel við.
Nokkur atriði um
fiug á íslandi
Póst- og símamálastofnunin hef-
ur gefið út brytling með þessu nafni
og þá í beinu framhaldi af útgáfu
Flugstöðvarfrímerkisins 14. þ.m.
Hér er í hnotskum rakin saga flugs
á íslandi allt frá upphafí þess árið
1919. Með þessu yfirliti fylgir einn-
ig kort, sem sýnir þær leiðir, sem
Flugleiðir og Amarflug fara um
himinhvolfíð til þess að flytja menn
og vaming til og frá íslandi og eins
innan lands. Ekki verður nánar
fjallað um þennan ritling hér, en
ég vil einungis benda lesendum á
þetta ágæta framtak íslenzku póst-
stjómarinnar til að kynna viðskipta-
mönnum sínum þennan þátt í
íslenzkri samgöngusögu, um leið
og hin glæsilega flugstöð er tekin
í notkun. Menn geta ömgglega
fengið þennan brytling á flestum
pósthúsum landsins.
Afbrigði og gallar
í frímerkjum
í þætti 21. marz sl. fítjaði ég upp
á nýju umræðuefni í sambandi við
gerð frímerkja, þ.e. ýmsum frávik-
um og göllum, sem koma fram við
prentun þeirra. Þetta efni er svo
víðtækt og um leið þess eðlis, að
skoðanir safnara em allskiptar um
gildi þess og jafnvel réttmæti innan
frímerkjasöfnunar. Þar sem þætti
þessum er að jafnaði skorinn nokk-
uð þröngur stakkur hveiju sinni,
verð ég að taka ýmis áhugaverð
efni smám saman fyrir samhliða
öðm því, sem efst er á baugi og
þolir síður bið.
Vissulega em frímerkjasafnarar
eins og aðrir safnarar á marga lund
sérkennilegir menn í augum
margra. En ósköp væri nú heimur-
inn snautlegur, ef allir samferða-
menn byndu bagga sína á sama
veg. Sem betur fer er ekki svo. Ef
bókasafnari kaupir bók, verður hún
að vera heil og ógölluð. Og hvaða
málverkasafnari vill kaupa gallað
málverk og hengja upp á vegg hjá
sér? En þessu er oft öfugt farið
með frímerkjasafnara. Þeir keppast
eftir alls kyns frávikum frá því, sem
kalla má venjulegt frímerki, og em
búnir til að reiða út allmikið fé til
þess að ná í slíka hluti í söfn sín.
Ekki er ég nógu mikill sálfræðingur
til þess að geta skýrt þann mun,
sem hér er á söfnunarhneigð manna
eftir því efni, sem verið er að slægj-
ast eftir. Fyrir mér er það svo sem
nokkur skýring, að margur hefur
gaman af að eiga og státa af því,
sem aðrir eiga ekki, að ekki sé tal-
að um, ef það er álitið „unikum",
eins og segir á fagmáli. Um þetta
em til ýmsar mjög skemmtilegar
sögur meðal frímerkjasafnara,
hvort sem þær em sannar eða ekki.
Auðvitað em alls konar prófþrent
og tilraunir í sambandi við
frímerkjaútgáfu hluti af sögu
frímerkjanna. En síðasta gerð
þeirra er svo vitaskuld hið eiginlega
frímerki, sem út kemur til nota á
vegum póststjómanna sem greiðsla
fyrir burðargjald. Og sú gerð á að
sjálfsögðu að vera gallalaus frá
hendi prentsmiðjunnar. Hér er það
svo aftur, sem brotalöm kemur oft
fram og mörgum frímerkjasöfnur-
um til ánægju og oft vemlegs
ávinnings um leið. En meira um
það síðar.
Ég óska svo lesendum þessa þátt-
ar gleðilegs sumars.
Innilegar þakkir til allra sem mundu mig á
áttrœÖisafmœli mínu þann 14. apríl sl.
GuÖ blessi ykkur öll.
Anna Jónsdóttir,
Hörðalandi 6.
GUFU-
GLEYPAR
Blástur bæöi beint út eöa í gegnum
kolsíu. Fáanlegir í 5 litum.
Tveggja ára ábyrgö.
Tilboðsverð
Kr. 7.996,- stgr.
LÆKJARGÖTU 22 HAFNARFIRÐI SÍMI: 50022