Morgunblaðið - 25.04.1987, Qupperneq 45

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. APRÍL 1987
45
Thatcher ýjar að kosn-
ingum á Bretiandi
London, Reuter.
MARGARET Thatcher, forsætis-
ráðherra Bretlands, sagði á
fimmtudag að kjósendum myndi
brátt gefast tækifæri til að tjá
sig um viðleitni stjórnarinnar til
að vinna bug á atvinnuleysi i
landinu.
Stjómmálaskýrendur telja líklegt
að Thatcher boði til kosninga 18.
júní næstkomandi en þá er von á
tölum um fjölda atvinnulausra á
Bretlandi. Búist er við að tala þeirra
verði þá komin niður fyrir þijár
milljónir og væri það verulegur sig-
ur fyrir stjóm íhaldsflokksins.
Kjörtímabili Margaret Thatcher
lýkur hins vegar ekki fyrr en í júní
á næsta ári en fullvíst er talið að
hún boði til kosninga á næstu mán-
uðum. Vinni íhaldsflokkurinn sigur
í þeim kosningum mun Thatcher
verða forsætisráðherra þriðja
kjörtímabilið í röð en það hefur aldr-
| Gengi |
gjaldmiðla
STERLINGSPUNDIÐ kostaði
1,6465 dollara í London á
hádegi í gær. Dollarinn féll
enn og hefur verðgildi hans
gagnvart jeninu ekki verið
lægra frá lokum síðari heims-
styrjaldarinnar. Verð á gulli
og silfri hefur ekki verið
hærra í fjögur ár.
Gengi helstu gjaldmiðla var á
þann veg að dollarinn kostaði:
1,3310 kanadíska dollara,
1,7955, vestur-þýsk mörk,
2,0260 hollensk gyllini,
1,4650 svissneska franka,
37,19 belgíska franka,
5,9825 franska franka,
1.280 ítalskar límr,
139,70 jen,
6,2550 sænskar krónur,
6,6850 norskar krónur,
6,7730 danskar krónur.
Gullúnsan kostaði 461,25
dollara.
ei áður gerst í sögu breskra stjóm-
mála.
Nýjustu skoðanakannanir sýna
að Ihaldsflokkurinn hefur mikið
forskot á stjómarandstöðuflokk-
ana. Samkvæmt könnun sem birt
Suður-Afríka:
Jóhannesarborg’, Reuter.
STJÓRNVÖLD í Suður-Afríku
halda 1.484 börnum og ungling-
um í fangelsum landsins án þess
að réttað hafi verið í málum
þeirra. Háttsettur yfirmaður í
suður-afrfsku lögreglunni skýrði
frá þessu í gær.
Tala þessi er mun hærri en hing-
að til hefur verið álitið. Alls hafa
4.244 verið handteknir frá því að
neyðarástandslög gengu í gildi í
landinu í júní á síðasta ári. 1.484
böm og unglingar á aldrinum 12
til 18 ára sitja í fangelsi án þess
að hafa verið dregin fyrir rétt. Öll
eru bömin blökkumenn.
Hæstiréttur Suður-Afríku úr-
skurðaði í gær að ákvæði neyðar-
ástandslaga sem meina fréttamönn-
um að skýra frá pólitískri ólgu í
landinu fengju ekki staðist fyrir
lögum. Fréttamönnum er einungis
heimilt að senda ritskoðaðar fréttir
út úr landinu. Úrskurður dómstóls-
ins kemur til með að skerða vem-
lega völd lögreglunnar í landinu og
sögðu lögfræðingar og talsmenn
mannréttindasamtaka að þetta væri
mikill sigur fyrir þá sem beijast
fyrir afnámi kynþáttaaðskilnaðar-
stefnunnar í landinu. Talsmaður
stjómarinnar sagði að þess yrði
freistað að fá úrskurðinum hnekkt.
Skýrt var frá því í gær að lög-
reglumenn hefðu fellt þijá blökku-
menn í borginni Durban og að einn
var á miðvikudag nýtur íhaldsflokk-
urinn 15 prósenta meira fylgis en
Verkamannaflokkurinn. Yrðu nið-
urstöður kosninganna í samræmi
við þetta fengi flokkur Thatcher
140 sæta meirihluta á þingi.
Reuter
William Modibehdi er 11 ára
gamall og er hann einna yngstur
þeirra barna sem fangelsuð hafa
verið i Suður-Afríku án þess að
þau hafi verið dregin fyrir rétt.
Honum var sleppt i desember á
síðasta ári.
maður hefði látið lífið í innbyrðis
átökum blökkumanna í Soweto,
skammt frá Jóhannesarborg. Að
minnsta kosti 14 manns hafa látið
í átökum í Suður-Afríku í þessari
viku og er stjómmálaólgan rakin
til kosninga sem verða í næsta
mánuði þar sem einungis hvítir
menn hafa kosningarétt.
1.400 böm og ungl-
ingar í fangelsum
Reuter
Assad íMoskvu
Hafez al-Assad, Sýrlandsforseti, er nú staddur í Moskvu til viðræðna
við Mikhail Gorbachev, leiðtoga Sovétríkjanna, og munu umræður
þeirra einkum snúast um þátttöku Sovétmanna í hugsanlegri ráð-
stefnu um frið í MiðausturlöndUm. Auk þess verður rætt um samstarf
þjóðanna í hermálum en Sýrlendingar em helstu bandamenn Sovét-
stjómarinnar í þessum heimshluta.
Pólland:
Lögregla handtek-
ur 20 andófsmenn
Varsjá, Reuter.
LÖGREGLUMENN handtóku um
20 pólska andófsmenn í gær til
að koma í veg fyrir alþjóðlega
friðarráðstefnu sem fólkið
hyggst gangast fyrir í næsta
mánuði.
Eftir að hafa handtekið andófs-
mennina leituðu lögreglumenn í
íbúðum þeirra og gerðu upptæk
skjöl varðandi ráðstefnuna. Fjórir
óeinkennisklæddir lögreglumenn
handtóku Jacek Czaputowicz, sem
er helsti talsmaður friðarhreyfingar
sem nefnist „Frelsi og friður.
„Handtökurnar vom framkvæmdar
vegna ráðstefnunnar en friðar-
sinnar frá Evrópu og Bandaríkjun-
um munu sækja hana,“ sagði einn
skipuleggjandanna í viðtali við Re-
uters-fréttastofuna. „Handtökur
sem þessar ganga í berhögg við
yfirlýsta stefnu Mikhails Gorbachev
Sovétleiðtoga," sagði talsmaður
samtakanna „Frelsi og friður".
Ráðstefnan verður haldin í fimm
kirkjum í Varsjá dagana 5. til 7.
maí. Henni mun ljúka með athöfn
við gröf andófsmannsins Otto Schi-
mek. Flokkur Græningja í Vestur-
Þýskalandi mun senda fulltrúa á
ráðstefnuna auk þess sem danskir
þingmenn hyggjast sækja hana.
Auk þeirra munu fulltrúar hinna
ýmsu friðarhreyfinga í Evrópu og
Bandaríkjunum sitja ráðstefnuna.
ERLENT
Fangakaupm að austan
Catherine Field, The Observer.
í annað skiptið á hálfum mánuði keyptu Vestur þjóðveijar þéttset-
inn langferðabíl af pólitískum föngum frá Austur Þýzkalandi
fyrir stuttu. Samningarnir um skipti á þessum mönnum fyrir
greiðslu í vestrænum gjaldeyri komust til framkvæmda nokkrtun
klukkustundum eftir gagnkvæm skipti Austur og Vestur Þjóð-
veija á njósnurum á landamærunum í Berlín miðvikudaginn 1.
apríl.
Berlínarmúrinn;pólitískum föngum sleppt vestur yfir gegn
greiðslu í vestrænum gjaldeyri.
Strax og stór-njósnaranum
Luthar Erwin Lutze, sem hafði
komið hundruðum leynilegra
hemaðarskjala í hendur Austur
Þjóðverja á áttunda áratugnum,
hafði verið skilað austur yfir
landamærin kom langferðabifreið
akandi vestur yfir þéttsetin átt-
atíu pólitískum föngum.
Þetta var sami ljöldi fanga og
yfirvöld í Bonn höfðu keypt lausa
viku fyrr. Svo til allir höfðu setið
í fangelsum fyrir glæpi á borð við
ólögleg samskipti við vestræna
aðila, tilraunir til að flýja úr landi
eða fyrir að neita að gegna her-
þjónustu.
Fangakaup hófust árið 1963,
og frá árinu 1971 hafa yfirvöld í
Bonn varið rúmlega þremur millj-
örðum marka (um 65 milljörðum
króna) til að kaupa lausa „sam-
landa“ sína að austan.
Oftast nægir að bjóða greiðslur
í vestrænum gjaldeyri til að
tryggja pólitískum föngum frelsi.
En í einu tilviki hafa hvorki tilboð
um skipti á njósnurum, peninga-
greiðslur né samningatilraunir
borið árangur.
Þrátt fyrir bætt samskipti
ríkjanna hefur Vestur Þjóðverjum
ekki tekizt að fá leystan úr haldi
51 árs lækni, sem er alvarlega
sjúkur og hefur frá miðju ári 1979
verið haldið í einangrun í fangelsi
í Austur Berlín.
Saga Christu-Karinar Schum-
ann er dapurleg. Hún var lífsglöð
kona í fullu starfí, en síðustu
mánuðina sem hún naut frelsis
stóð hún í ástarsambandi við einn
mikilvægasta njósnara Vestur
Þjóðveija í Austur Þýzkalandi.
Hún var starfandi háls- nef-
og eymalæknir við sjúkrahús í
Austur Berlín, og snemma árs
1979 hitti hún og varð ástfangin
af Winifred Baumann aðmírál.
Vegna tengsla hans við leyniþjón-
ustu hersins og fjölskyldutengsla
hennar í Vestur Þýzkalandi var
þeim bannað að búa saman.
Ákváðu þau þá að flytjast vestur
yfír ásamt tveimur sonum
Christu-Karinar, sem þá voru 9
og 11 ára.
Svo virðist sem Christa-Karin
hafi þá enn ekki vitað að Bau-
mann hafði um margra ára skeið
verið að koma upplýsingum um
herstyrk Austur Þjóðveija og
Varsjárbandalagsins, starfsemi
austurþýzku leyniþjónustunnar og
háttsettra opinberra starfsmanna
til vesturþýzku leyniþjónustunnar
- BND.
Baumann samdi um það við
BND að verða fluttur ásamt
Schumann fjölskyldunni vestur
yfir gegn því að hann gæfi ítar-
lega skýrslu við komuna. Daginn
áður en átti að hjálpa þeim vestur
yfir voru þau handtekin.
Hart var tekið á máli Christu-
Karinar og öðrum til viðvörunar
var hún dæmd til 15 ára fangelsis-
vistar fyrir „tilraun til að flýja
land“. Baumann var leiddur fyrir
herrétt, dæmdur til dauða og skot-
inn.
Ekki er ljóst hvemig upp komst
um „rauða aðmírálinn". Grunur
leikur á að einhver starfsmaður
BND á mála hjá Austur Berlín
hafi komið upp um hann, eða þá
að Baumann hafi sjálfUr með
hegðan sinni vakið grunsemdir
hjá eigin leyniþjónustu.
Á sex til átta vikna fresti má
Christa-Karin fá einhvem að-
standenda sinna í heimsókn, og
stendur heimsóknin þá í eina
klukkustund, en á tíu daga fresti
má hún senda fjölskyldu sinni í
Dresden ritskoðað bréf.
Hún fær litla eða enga læknis-
hjálp við alvarlegum blóðrásar og
hjartaveilum. Samkvæmt upplýs-
ingum sem borizt hafa vestur yfír
landamærin er heilsa hennar orðin
svo slæm að hendur hennar hafa
blánað.
Bróðir hennar, búsettur í Vest-
ur Þýzkatandi, hefur barizt fyrir
að fá hana leysta úr haldi, en
nýleg áskomn hans og 163 lækna
til mannréttindaráðsins í Genf bar
engan árangur. Ruth Thomitzek,
mágkona Christu-Karinar, hefur
haldið uppi mótmælum við
„Checkpoint Charlie" hliðið í
Berlín frá því í nóvember 1985.
Sagt er að austurþýzk yfírvöld
hafi harðneitað að láta Christu-
Karinu lausa eða að skipta á henni
og einhveijum sem er í haldi fyr-
ir vestan þótt ekki sé ljóst hvað,
ef eitthvað, hún hafí vitað um
njósnir aðmírálsins.
Nú, þegar Lutze er kominn
austur yfir og sagt er að Margar-
ete Holke, sem stundaði njósnir
fyrir Austur Þjóðveija í skrifstofu
forseta Vestur Þýzkalands, vilji
dveljast áfram fyrir vestan, eru
horfumar ekki góðar fyrir
Christu-Karinu.
En fjölskylda hennar heldur
baráttunni áfram á Vesturlönd-
um, og fyrirhugað er að leita
aðstoðar hjá Elisabetu drottningu,
prinsinum og prinsessunni af
Wales og Mitterrand Frakklands-
forseta (sem öll heimsækja Berlín
á þessu ári) við að fá Christu-
Karinu leysta úr haldi áður en hún
lætur Hfið vegna skorts á læknis-
hjálp.