Morgunblaðið - 04.10.1987, Blaðsíða 20

20 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. OKTÓBER 1987
Allir sem komnir eru til fullorð-
insára kannast við þá kvíðvæn-
legn eftirvæntingu sem liggur í
loftinu þegar einhver heimilis-
manna er veikur. Það er fylgst
grannt með sjúklingnum og
gjarnan ráðslagað um hvort ekki
sé rétt að sækja lækni, séu veik-
indin ekki það bráð að það sé
enginn spurning. Þegar ákvörð-
unin hefur verið tekin og hringt
hefur verið eftir lækni þá er eins
og nokkru fargi sé af mönnum
létt, við tekur biðin eftir að hjálp
berist.
Einmitt þannig hlýtur því
fólki að líða sem nú bíður
eftir Þórði Ólafssyni
lækni, hugsa ég, þar sem
ég sit í bíl Læknavaktar
ásamt Þórði lækni og_ bflstjóranum,
Kristjáni Torfasyni. Ég sit í aftur-
sætinu o g horfi á glampandi
götuljósin á Miklubrautinni þeytast
framhjá eitt af öðru. Við erum á
leið uppí Breiðholt til roskins manns
sem þjáist af hjartaverk og er með
38 stiga hita.
Læknirinn fer út á áfangastað,
en segir áður að hann skuli hringja
niður tii okkar ef fólkið sé til með
að leyfa blaðamanni að koma aðeins
inn. Meðan ég bíð spjalla ég við
Kristján bflstjóra. Hann segir mér
að hann hafi ekið bfl fyrir vakthaf-
andi næturlækna síðan árið 1980
en sé nú verktaki hjá Læknavakt
starfandi heimilis- og heilsugæslu-
lækna á höfuðborgarsvæðinu sem
tók til starfa í nóvember sl.
Kristján segir mér að hann leggi
til bílinn sem bæði sé úbúinn með
ljós og hljóðmerkjum og einnig sé
í honum taska með nauðsynlegustu
endurlífgunartækjum, þó ekki
hjartarafsjá og stuðtæki, sem kallað
er, þau tæki eru aðeins í hjartabfln-
um.
Kristján og tveir aðrir leigubfl-
stjórar skipta með sér að aka
vakthafandi læknum á milli sjúkl-
inga á höfuðborgarsvæðinu frá því
klukkan 17 á daginn til klukkan 8
á morgnana og allan sólarhringinn
um helgar. Hann segir mér jafn-
framt að það sé sjaldan rólegt á
vaktinni og hjúkrunarfræðingurinn
sem tekur á móti vitjunarbeiðnum
niðri á Heilsuverndarstöð sé í stöð-
ugu símasambandi við bflinn og
komi vitjunarbeiðnunum til læknis-
ins jafnóðum og þær berist. Sé um
bráð tilvik að ræða er þeim oft
skotið inn á milli eftir að læknirinn
hefur hringt heim til sjúklings til
að meta ástandið.
Nú hringir síminn, það er Þórður
læknir sem tilkynnir að mér sé
óhætt að koma upp á þriðju hæð
blokkarinnar sem sjúklingurinn á
heima í og ég læt ekki segja mér
það tvisvar. Eg tek lyftuna og þeg-
ar ég kem út úr henni bíður mín
roskin hvíthærð kona sem býður
mér að ganga inn fyrir með því
látleysi sem einkennir margt fólk
af hennar kynslóð. Sjúklingurinn
liggur ijóður í andliti undir hvítri
sæng í snoturlega búnu svefnher-
bergi og læknirinn stumrar yfir
Farið í sjúkra-
vitjanir með
lækni Lækna-
vaktar og rætt
við starfs-
f ólk vaktarinnar
honum.
Maðurinn er með kransæða-
þrengsli og hefur haft hjartaverk
af og til um daginn sem þrátt fyrir
sprengitöflur hefur ekki viljað
hverfa, sjúklingurinn álítur heldur
að hægðatregða eigi þar nokkra sök
á. Læknirinn hefur þegar metið
ástand sjúklingsins þannig að nauð-
synlegt sé að leggja hann inn á
hjartadeild á Borgarspítala og er
sjúklingurinn ánægður með þá til-
högun því þar þekkir hann sig orðið
ailvel. Læknirinn fer fram að til
þess að hringja á spítalann og í
sjúkrabfl en ég sit eftir inni hjá
sjúklingnum. Það er undarlegt að
sitja allt í einu hér, á ókunnu rúmi
og horfa á fjöldann allan af mynd-
um af fólki, allsendis ókunnugu.
Veski húsmóðurinnar stendur á
náttborðinu hennar en sjálf er hún
frammi að bíða eftir að sonur þeirra
hjóna komi til þeirra. Hann ætlar
LúðvSk skoðar ungan sjúkling
að fylgja föður sínum á sjúkrahú-
sið. Konan er hjartasjúklingur líka
og segir mér að þau hjón svo að
segja skiptist á að fara á sjúkrahús
og sjúklingurinn segir með daufu
brosi að hann hafi ekki lengur tölu
á sjúkrahúslegum sínum.
Nú er læknirinn búinn að ljúka
sínum störfum og konan borgar
honum 820 krónur. Hann tekur við
peningunum og segir um leið að
hún geti fengið endurgreitt að hluta
til hjá Sjúkrasamlagi Reykjavíkur.
Við kveðjum sjúklinginn sem róleg-
ur og æðrulaus bíður eftir sjú-
krabflnum og kona hans þakkar
okkur innilega fyrir komuna og
spyr um leið hvort hún eigi ekki
að borga mér eitthvað líka, trú hinni
gömlu reglu Islendinga að vilja ekki
láta neinn eiga neitt hjá sér. Um
leið og við komum fram opnast lyft-
an og sonur hjónanna stígur út úr
henni. Feginleiki konunnar er aug-
ljós og leiðir hugann að því hversu
fjöldskyldubönd geta verið mikil-
væg erfíðum stundum.
Magnús R. Jónasson og Lúðvík Olafsson

• «
Guðrún Bjarnadóttir þjúkrunarfræðingur
Engin ný beiðni hefur borist þeg-
ar við komum út í bflinn á ný og
við ökum rakleiðis niður á Heilsu-
vemdarstöð aftur. Þar bíður kaffí
á könnunni og vaktsjórinn, Magnus
R. Jónasson læknir leiðir mig um
húskynni og sýnir mér aðstöðuna.
Lúðvík Ólafsson læknir er annar
vakthafandi lækna þetta kvöld óg
tekur á móti því fólki sem er'ekki
veikara en svo að það getur nýtt
sér þá þjónustu að koma á staðinn
til að fá læknishjálp. Það hefur stytt
mikið biðina eftir læknisþjónustu
að nú eru tveir læknar á vaktinni.
Annar fer í vitjanir en hinn sinnir
fólki sem kemur á staðinn. Þetta
fyrirkomulag hefur létt miklu af
lækninum sem fer í vitjanir og veld-
ur því að sárveikt fólk í heimahús-
um þarf síður að bíða. Magnús
leggur á það áherslu að æskilegt
sé að þeir komi sem til þess séu
færir. Einnig að fólk hringi á undan
sér hafi það nokkur tök á. Þá getur
það líka fengið vissan tíma og þarf
því sjaldnast að bíða lengi eftir
læknisaðstoðinni. Það sitja nokkrir
sjúklingar þolinmóðir í biðstofunni
og þó ekki sé stundin löng sem við
stöldrum við á Heilsuvemdarstöð-
inni þá hefur hópurinn þynnst mikið
þegar við höldum af stað aftur.
Þessa stund milli stríða nota ég
til þess að spjalla við Magnús R.
Jónasson um þá hlið á læknavakt-
inni sem ekki snýr alla jafna að
sjúklingunum, það er viðhorfí lækn-
isins til þessa starfs. Ég spyr hann
fyrst um þann vanda sem sjúkdóms-
greining hlýtur oft á tíðum að vera
fyrir lækni sem kemur stutta stund
til sjúklings og þekkir sjaldnast
nokkurn hlut til hans eða sjúk-
dómssögu hans.
„Maður reynir að skilja hafrana
frá sauðunum, ef svo má segja,"
segir Magnús og brosir við. „Þetta
er gífurlegt álag fyrir lækninn að
vera alltaf að fara inn í nýtt hús
og setja sig inn í nýjar aðstæður,
spyija og láta kvamimar mala,
koma upp einhverri skynsamlegri
ályktun um hvað sé á seyði. Maður
fær upplýsingar, bæði frá sjúkl-
ingnum og svo það sem fram kemur
við skoðun og myndar sér skoðun
á gmndvelli þess. Jafnframt reynir
maður að fá fram hvort það sé eitt-
hvað sérstakt sem fólkið hafi
áhyggjur af. Það er ekki nóg að
læknirinn viti hvað sé að og sé viss
um að ekki sé neitt alvarlegt á
seyði, hann verður að koma þeirri
vitneskju sinni yfír til fólksins. Ég
man eftir að einu sinni var farið í
vitjun frá Læknavaktinni til barns
sem var með mikinn hita. Læknir
skoðaði barnið og sagði síðan að
þetta væri einhver pest og fór svo.
Kunningi minn sem er dýralæknir
bjó á næstu hæð fyrir neðan þetta
fólk. Foreldramir bönkuðu uppá hjá
dýralækninum og sögðust ennþá
vera hrædd um að bamið þeirra
væri með heilahimnubólgu, þó
læknirinn væri búinn að koma og
skoða það. Dýralæknirinn á þrjú
böm sjálfur og hann sagðist nú
vita hvemig ætti að athuga með
heilahimnubólgu. Hann fór því upp
Mildlvægt
að hlusta vel
áfólk