Morgunblaðið - 07.10.1987, Blaðsíða 50

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVTKUDAGUR 7. OKTÓBER 1987
5Ó
Minning:
Siggeir Ólafsson
húsasmíðameistari
Fæddur 4. júní 1916
Dáinn 25. september 1987
Framtakssamur íslendingur er
af þeirri manngerð, að á fárra ára
fresti fýllist hann móði til að reisa
myndarhús fyrir lífsblómin sín eða
annarra. Þótt leið hans, eins og
Bjarts í skáldsögu um sumarhús,
liggi skjótar en varði úr einum
húsum til annarra, bregst honum
ekki ástríða né hugrekki til að
byggja, eða kenna öðrum, og mun
það varla heldur bregðast handan
grafartjalds.
Kynslóð mín endastakkst í sum
skiptin, án þess bein mistök yllu.
í blómguðu dalanna skauti vildi
hún fyrripart aldar festa sér óðals-
rétt og byggja, byggja, minnug
þrjátíu kynslóða stríðs við þak-
íekann í torfbæjum, sem oft á öld
varð að endurreisa. Því var Sig-
geir Ólafsson frá Dröngum á
Skógarströnd trésmíðanemi mörg
unglingsár sín hjá Steinari Guð-
mundssyni, trésmiðameistara í
Stykkishólmi, og lauk sveinsprófi
sínu rúmlega tvítugur úr Iðnskól-
anum í Reykjavík. Seinna bætti
hann við sig ársnámi í tækniskóla
í Stokkhólmi en hafði í millitíð rek-
ið ásamt Steinari trésmíðaverk-
stæði í Stykkishólmi. Siggeir
settist svo 1946 að í Kópavogi, við
Hlíðarveg, ásamt skyldmennum,
og hóf starfrækslu trésmíðaverk-
stæðis á ný, eins og brátt segir.
Römm taug dró hann að búskap
feðra. Hann keypti 1951 eyðibýlið
Jarðlangsstaði í Borgarhreppi,
Mýrum, endurreisti það og sat þá
landvíðu beitaijörð til 1954. Ófyrir-
séðir erfíðleikar, sérlega heilablóð-
fall eiginkonunnar, leiddu 1954 til
„heimflutnings" í Kópavog, þar
sem hún Ásdís, lést ung að árum
1956 úr sama meini. Snúum nú
yfír á nýtt blað þjóðarsögunnar.
Kynslóð hefur endastungist til
að verða smáborgaþjóð og henni
fer það vel. Fyrsta aldarhelming
sem lýðveldið stendur lætur hún
sig ekki mikið um það átak muna
að byggja Kópavogsbæ, upp frá
eyðibýlaástandi'til 14 eða 20 þús-
unda fjölda og til reisnar, sem
stenst lágmarkskröfur smáborgar;
offátt er hérlendis af þeim.
Siggeir Ólafsson varð einn
þeirra sem gert hafa svipinn á
þeim bæ, og eftir að bygginga-
meistaraferli hans lauk var hann
nær tvo tugi ára fjölhæfur handa-
vinnukennari (að loknu kennara-
skólaprófí) við gagnfræðaskólann
í Kópavogi (Víghólaskóla).
Siggeir starfaði í mörg ár
(1955-1970) ásamt Gesti Guð-
mundssyni við fasteignamat (milli-
mat og síðast aðalmat) fyrir
Kópavogskaupstað. Jafnframt öðr-
um störfum var Siggeir rúma þijá
áratugi tjónamatsmaður víða um
land fyrir Brunabótafélag íslands,
en einnig vann hann við endurmat
fasteigna fyrir brunabótafélagið. í
Kópavogi vann hann við tjónamat
og endurmat nær samfellt frá
8tofnun hreppsins, 1948, lengst af
með Gesti Guðmundssyni.
,Og man ég eftir blaðagreinum
frá hendi Siggeirs á því kunnáttu-
sviði.
Húsgerðarsaga verður nú
snubbótt upptalning og óheil. Að-
eins 40 ár eru síðan tilkomumiklar
skreiðartrönur, sem krýnt höfðu
háborgarkoll Kópavogs, urðu að
víkja svo þar gæti risið fyrsta
„stórhýsi", sem helgað var grunn-
skólanámi hreppsins (sem taldist
hluti af Seltjamamesi til 1. jan.
1948, varð kaupstaður 1955).
Byggingameistari hússins var Sig-
geir ólafsson. Skólahúsið varð líka
sem vænta mátti miðstöð sam-
komuhalds og félagsstarfs í
hreppnum. Þar var einnig hrepps-
skrifstofan til 1954. Siggeir hafði,
fyrr en Jarðlangsstaðir tóku hann,
veruleg afskipti af málum nýstofn-
aðs hreppsins, ekki síst í bygginga-
nefnd hans og vatnsnefnd. Þá var
hann m.a. að reisa vistheimilin í
Kópavogi á vegum ríkisins. Auk
margra einbýlishúsa, sem voru
verk Siggeirs þar f bæ og í
Reykjavík eftir afturkomuna, má
nefna Kennaraskóla íslands, Kárs-
nesskóla, stækkun Kópavogsskóla,
Félagsheimili Kópavogs og Kópa-
vogskirkju. Jafíivel á verðbólgutíð
gat hann með hagsýni oft lokið
húsi fyrir minna en svaraði
áætluðu verði. Verksmiðju, sem
framleiddi einingarhluta í steinhús,
hóf hann og rak um skeið.
Einstaklingur er meira en hann
fínnur sjálfur, a.m.k. gilti það um
Siggeir, sem var yngstur í röð fjög:
urra mætra Drangasystkina. í
þeim bjó ættemi, að nokkru með-
fætt, að nokkru tamið mann eftir
mann í búferlavönum huga og
smiðshöndum. Ef ég hefði ekki
snæfellsnesreynd þess í huga hefði
ég látið ógert, í fyrstu línum, að
vitna til líkingamáls um hús og
lífsblóm f sumarhúsastíl og um
lífseigt framtak til að byggja á
raftskógasnauðu landi yfír 30 liðn-
ar kynslóðir.
Eins og fram kom varð Siggeir
ekkill, fá ár. Sfðan kvæntist hann
Fanneyju Tómasdóttur, Rangæ-
ingi, og var þeim það gæfuríkt.
Land getur átt meira en eina
tilveru í senn. Við borð liggur, að
ég geti hugsað mér fjárbændur
kreppuáranna upp úr 1930
þrengda inn í kjör, sem speglast í
Jarðabók Áma og Páls, 1703—12
í mögru héraði. Þar í bók sé ég
Skógarströndina miklu kjarrgrón-
ari en er. Fyrir botni Hvamms-
flarðar er skráður á stöku stað
„skógur góður til kola og eldivið-
ar, viðsæmandi til raftviðar...“
(en) víða mjög kalin eða „stórlega
kalin og spillist þar af árlega svo
líklegt sýnist að falla muni smám
saman“. Þama mæta auganu Ljár-
skógar og Glerárskógar norðan
Búðardals en sunnar em bæimir
Lælq'arskógur, Stóriskógur, Mið-
skógur, Kirkjuskógur auk margra
kjarijarða annarra. Maður um-
snýst í 3. persónu, þ.e. hlutlausa
athugandann f þátíð, til að skilja
endumýjun fjárbændaætta á ný-
lokinni síðjámöld og spegla hveija
öld í annarri.
Á miðri hörpu valdi sér göngu-
leið um Dali einn af kennurum
héraðsskólans á Laugum, S-Þing.,
og hélt svo áfram út Skógar-
strönd. Hann skimaði eftir þrenn-
um búningi hverrar hlíðar, fyrst
þeim sem einn af nánustu niðjum
Ólafs feilans, landnema í Hvamms-
sveit, segir hafa verið skóg milli
Qalls og fjöm. Gesturinn leitaði
eftir öðmm búningi í nánd þess
raftaskógar sem áðan sagði af
1703, og loks sást „melkorku"-
búningur, sem hlíðar hafa og
auðvelt er að ljósmynda „til aukins
raunsæis" núna um fomöld og
kvennanafn eitt úr Laxdælu. Þetta
var árið 1932 sem meðaldilkverð
í sláturhúsi var aðeins 8 kr. svo
útbreiddasta bjargræðisvegi lands-
manna var óbjargandi fyrr en
kreppulánasjóður tók til. Og sjá
hefði mátt að ofnýting stefndi æ
lengra í ófæm þegar svo alger
búningaskipti veðursælla hlíða og
holta höfðu gerst. Hvað mundi þá
á þeim sandfoksdalbotnum austar
á landi, sem annars henta gróðri?
Það sem söng f gnauði þráláts
hörpuvinds norðan af Húnaflóa og
Bitm var átthagaflóttinn, sem þá
stundina vakti flóknari kenndir í
bijóstum en hann gerir 55 vetmm
eftir á. Stinnur kaldinn stóð í bak
manni svo létt varð að skokka
undán honum á köflum.
Klettaborg, hin fyrsta sem bauð
sýn út til Stykkishólms, reis hægra
megin reiðgatna, sem stefndu enn
lengra út Skógarströnd. Og yfir
borgina var göngumanninum ein-
boðið að fara og glöggva sig þar
á herforingjaráðskorti, eins og þau
hétu. Drangar reyndust vera bær-
inn vestanhallt undir henni.- Þar
skyldi reyna á risnu við gest.
Bærinn lá hálfur í rústum og
sýndi þó mannvistarmerki, sýnt að
bóndinn væri enn einu sinni, eins
og þurft hefur um aldimar, að
endursmíða bæ fyrirrennara, hvers
og eins. Útiskemma stóð þar miklu
ásjálegri, sneri baki við komu-
manni í því er hann vatt sér hjá
því vegghomi hennar, sem í brekk-
una sneri, og skóhljóð hans rauf
um leið þá þögn liðnu aldanna, sem
hann hafði hrærst í einn, síðan í
Miðdölum að morgni.
í flasið móti honum, framan
skemmunnar, rann á skóhljóðið
grannur, hvatlegur unglingspiltur
með einhvem þann ennissvip, sem
komumanni fannst hann þekkja
ættarmark á. Gesturinn hvarf auð-
vitað, á sama andartaki og þeir
heilsuðust í nútíma, úr þeirri 3.
persónu söguleiðslu, sem leyft
hafði honum að eigra einn dag í
4. vídd rúmsins, í Landnámu,
Sturlungu og tíð íslandsklukkunn-
ar, sem þá átti að vísu langt í land
að verða bókarefni undir slíku
táknrænu nafni.
Þama hafði ég, sem var gestur-
inn, rekist fyrsta sinni á Siggeir
ólafsson, 16 vetra gamlan. Hann
fylgdi mér í vinnustað föður síns,
því næst til móður sinnar, Kristín-
ar Stefánsdóttur frá Borg, Mikla-
holtshreppi. Fram kom, að
ættarenni þeirra feðga, .gjaman
ættfært til Elliða á suðurhlið nes-
fjallgarðsins, hafði ég um veturinn
séð á frændfólksljósmyndum og
tvítugri frændstúlku, en það er
önnur saga. Svo lengi sem Ólafur
bóndi og bátasmiður sat Dranga
eða hús sitt í Stykkishólmi var
eftir þetta Drangahlaðið sá blett-
ur, sem minnti mig ákveðnast á,
að ég norðanmaður hafí blandað
blóði við aldagrónar ættir og sögu
Þórsnesþings, hafí auðgast af
skynjun sammnans við þær.
Nú em nærri allir landsmenn
sama ættafjölskyldan ef víxlbönd
kynja em vel rakin. Rétt skilin er
ættfræðin lýðræðislegasta tóm-
stundagaman sem fæst. Einungis
fúsk í ættrakningum og svo útlend-
ir karlleggir aðals næra þann
hégómleik að einn eigi mun glæst-
ari langfeðga en annar. En margt
hið smærra og ánægjulegra hefur
lengi f ættum loðað svo lengi sem
lifnaðarhættir íslensks jámaldar-
samfélags röskuðust ekki meira
en þeir gerðu fram til 1950. Ekki
er rúm til að geta hér nema tveggja
af fjölmennum kynstofnum, sem
til Siggeirs lágu, Snóksdæla og
Elliðakyns.
Hin góðkunnu Drangahjón, for-
eldrar Siggeirs, vom náskyld og
komin í 3. lið af Sigurði bónda á
Elliða í Staðarsveit (f. 1796) og
Kristfnu konu hans, sem kunn var
að vinfengi við álfkonu í hamrinum
mikla, sem bær þeirra heitir eftir.
Böm þeirra Sigurðar mörg, fram-
gangsfólk, þar á meðal Kristján
hreppstjóri í Hraunhöfn, móður-
faðir Thorsbræðra, sem eftir áttu
að tengjast Snæfellsnesi, þau áttu
að hafa notið heilla af tryggð álf-
anna á Elliða; það réð nafngiftinni
á ætt.
Karlleggur Sigurðar á Elliða lá
um nokkra liði aftur til Steindórs
bónda á Vatnshomi í Haukadal,
og Evfemíu k.h. Pétursdóttur, sem
var stórættuð og m.a. skyld fjórum
af biskupum siðskiptaaldar.
Kristín, fyrmefnd álfvina á Elliða,
sú er Kristínar fjölmargar meðal
ættarinnar hlutu síðar nafn af, var
bóndadóttir af Svarfhóli, Snæf.,
og komin lengra fram af óstýrilát-
um sýslumannaættum vestra.
Snókdsdælir höfðu lengi til-
reiknað sér festu 1 ætt og lang-
minni á frændkvíslir hennar. Einn
þeirra, Ólafur Guðmundsson,
fæddur í Snóksdal, tók upp nafnið
Snóksdalín, því þann ættargarð sat
t>orbjörg móðir hans og á undan
henni karllegur ættar hennar síðan
fyrir 1600. Ættfestan kom fram í
fleiru. Sonarsonur Ólafs Snóks-
dalíns var annar Ólafur Guð-
mundsson, bjó á Hamri við
Borgames. Sonarsonur þess Ólafs,
hinn þriðji samnefndur, var Ólaf-
ur, sem getið var á Dröngum og
sem auðvitað hefur nú fyrir hálfri
öld og ári betur eignast hinn flórða
ólaf Guðmundsson að sonarsyni.
Með krókaleiðum ætta og nostri
mætti trúlega rekja vissa Ólafs-
nafnsgeymd allt frá Ólafí konungi
hvíta í Dyflinni, sem allt fólk vestra
á hundraðfaldar rætur til.
Ólafur SnóksdaKn Guðmunds-
son má teljast fremstur ættfræð-
ingur sinnar tíðar; þrekvirki hans
við ættasöfnun rýmar ekki. Leit
eftir því hvaðan ættarmergur
Snóksdæla var mnninn er okkur
auðveld, þökk sé honum. Hún
mundi þá toga okkur inn í allar
„stórættir" landnáms eigi síður en
siðskiptaaldar.
En skyldi ekki annars ættgengi
landnáms- og framgangsfólks af
því tagi skyra það, hve léttvígt til
búferla nútíðarfólk vort er?
Fjölskylda Siggeirs Ólafssonar:
Eklqa: Fanney Tómasdóttir (f.
1929) frá Reynifelli, Rangárvöll-
um. Jóhannes Kr. Siggeirsson (f.
1947), hagfræðingur, forstöðu-
maður Lífeyrissjóðs málm- og
skipasmiða. Fyrri kona Siggeirs,
móðir Jóhannesar, var Ásdís Vald-
imarsdóttir frá Krossi á Barða-
strönd. Hafsteinn Már Eiríksson
(f. 1956), stjúpsonur Siggeirs, bif-
vélavirki hjá SÍS. Kristín Hanna
Siggeirsdóttir (f. 1960), sam-
mæðra Hafsteini, er stúdent og
húsmóðir, nú búsett í Svíþjóð.
Bjöm Sigfússon
Hveiju vori fylgir sumar,
hveiju sumri fylgir haust.
Haustið er tími saknaðar og
haustið er líka sá tími þegar við
munum best birtu og gleði liðins
sumars. Haustið á líka sfna litríku
fegurð fölnandi laufa og lifandi
minninga. Við undrumst líka oft
hversu skammt er milli skins og
skúra.
Á hráslagalegu haustkvöldi barst
mér fregnin um lát míns kæra föð-
urbróður, Siggeirs ólafssonar. Það
er erfítt að trúa því að hann sé
horfínn frá okkur, hann sem var
svo fullur af lífsgleði og orku. Hug-
ur minn fyllist hryggð og söknuði.
Ég lít til baka til allra þeirra glöðu
og góðu stunda sem við höfum átt
með honum.
Svo langt sem ég man hefur hlýja
og bjarta brosið hans Siggeirs veitt
okkur gleði. Það var eins og það
geislaði af honum hvar sem hann
kom með sinni ljúfu og prúðmann-
legu framkomu. Við sem næst
honum stóðum vissum þó að mörg
þung spor þurfti hann að stíga um
dagana en hann var eins og öspin
sem bognar en brotnar ekki og rís
upp aftur bein og fögur. Nú þegar
komið er að kveðjustund er hugur
minn fullur þakklætis fyrir allar
þær stundir sem hann veitti okkur
af gleði sinni og hlýju.
Siggeir var hagleiksmaður. Hann
nam húsasmíði og starfaði árum
saman við smíðamar. Síðar fór
hann í Kennaraskólann og kenndi
eftir það handavinnu í Víghólaskólá
í Kópavogi. Hin síðari ár starfaði
Siggeir hjá Brunabótafélagi ís-
lands. Um störf Siggeirs ætla ég
ekki að fjölyrða þvf þar sannast
best máltækið: „Verkin lofa meist-
arann“.
Siggeir bjó í Kópavogi lengst af
sínum starfsaldri og verk hans tala
sínu máli þar.
Minningin um Siggeir er minning
um „góðan dreng". Með ljóðlínum
Guðfínnu frá Hömrum vil ég votta
eftirlifandi eiginkonu Siggeirs,
bömum og fjölskyldum þeirra inni-
legustu samúð mína og fjölskyldu
minnar.
Úr djúpunum stígur lífsins Ijóð
og leifirar í kvöldsins hljóði.
Er skyggnist um heima Heljar öm
og himinninn grætur blóði,
fær mannssálin hvítan væng og veit:
Hún er viðlag í drottins ljóði.
Megi Guð styrkja ykkur í sorg
ykkar.
Emilía Guðmundsdóttír
Nú hefur almættið tekið völdin,
og tekið frá oss einn af samferða-
mönnum. Þetta er þáttur þess sem
fæðist í þennan heim, hvatt er jarð-
neska lífíð fyrr eða síðar.
í dag er kvaddur hinstu kveðju
vinur minn og samstarfsmaður um
áratuga skeið, Siggeir Ólafsson
trésmíðameistari, til heimilis á
Digranesvegi 121 í Kópavogi.
Við Siggeir fluttum I Kópavog
um svipað leyti, eða fyrir um fjöru-
tíu árum.
Ég kynntist Siggeir stuttu eftir
að við fluttum í Kópavog. Þó urðu
kynnin meiri nokkrum árum síðar,
þar sem við unnum saman í þijá
og hálfan áratug, fyrst sem virðing-
armenn fasteignamatsins í Kópa-
vogi og síðar brunatiygginga.
Það var gott að vinna með Sig-
geiri, og urðum við aldrei sundur-
orða öll þessi ár. Siggeir var mikið
lipurmenni og farsæll í starfí, sann-
gjam og greiddi úr málum af
þekkingu, samviskusemi og heiðar-
leika, hver sem í hlut átti.
Við áttum saman margar stundir
f starfí og stuttu áður en hann lést
vorum við að ljúka við að endur-
skoða brunatryggingar á öllum
fasteignum í Kópavogi, það voru
okkar sfðustu samstarfsstundir
þegar kallið kom. Það er því skarð
fyrir skildi og ég sakna þessa ágæta
vinar míns.
Siggeir lærði ungur trésmíðaiðn
og vann við smfðar lengi framan
af ævi, eða þar til að heilsan bilaði
fyrir rúmum tuttugu árum, og var
frá vinnu um tíma, en eftir að hann
fékk heilsuna aftur settist hann á
bekk í Kennaraskólanum, og að
loknu námi þar var hann handa-
vinnukennari f Kópavogi um tutt-
ugu ára skeið. Margir unglingar
hafa því fengið fyrstu handbrögðin
við smíðar hjá Siggeiri, sem eflaust
hefur orðið þeim gott veganesti
síðar meir.
Siggeir stóð fyrir mörgum bygg-
ingum í Kópavogi fyrr á árum og
í því sambandi má nefna Kópavogs-
skólann, fyrsta bamaskólann í
Kópavogi, Félagsheimili Kópavogs
og Kópavogskirkju. Þessar bygg-
ingar settu svip á bæinn á þeim
tíma. Siggeir var vel greindur og
víðlesinn, þægilegur í viðmóti og
glaðvær, hafði ákveðnar skoðanir á
málum og lét þær í ljósi í umræðu
dagsins.
Siggeir var stakur reglumaður á
áfengi og tóbak alla tíð, hann var
mikill heimilisfaðir og sérstaklega
bamgóður, því varð ég oft vitni að
á okkar langa samstarfsferli.
Ég þakka góðum vini ágæt kynni
og samvinnu f gegnum liðna ára-
tugi og mun ég ætíð minnast hans
með þakklæti og virðingu. Góður
drengur er genginn, samfundir
verða aftur í fyllingu tímans.
Ég sendi eiginkonu hans, bömum
og öðmm ættingjum innilegar sam-
úðarkveðjur.
Gestur Guðmundsson