Morgunblaðið - 18.10.1987, Page 29

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. OKTÓBER 1987
29
Hauskúpa Mozarts
í lok 19. aldar tók frægasti líffræðingur
síns tíma, Joseph Hyrtl prófessor í Vínar-
borg, að rannsaka hauskúpu af manni sem
látist hafði hundrað árum áður. Það sem
vakti mestan áhuga á þessari hauskúpu
voru eymagöngin, því hauskúpan átti að
vera af engum öðrum en tónskáldinu
Wolfgang Amadeus Mozart. Ekki er vitað
hvort Hyrtl komst að einhverri niðurstöðu
með rannsóknum sínum eða hveijar þær
þá voru.
Að Hyrtl látnum komst hauskúpan í
eigu Mozarts stofnunarinnar alþjóðlegu í
Salzburg, og henni fylgdu ótal sögusagn-
ir. Sagan um fátæklinginn sem grafinn
var í fjöldagröf í St. Marx kirkjugarðinum
í Vín og átti að vera snillingurinn fór
marga hringi og kom jafnvel á hvíta tjald-
ið.
Sannleikurinn er sá að Mozart var graf-
inn 1791 samkvæmt hinum ströngu
siðareglum stjómvalda í Austurríki á dög-
um Josephs 2. í fjöldagröf, þar sem vom
16 trékistur. Að 10 ámm liðnum vom
grafimar hreinsaðar til að rýma fyrir nýj-
um kistum. Vitað er að grafari að nafni
Josef Rothmayer vann verkið ásamt fleir-
um. Rothmayer þessi hafði frétt frá
fyrirrennara sínum, Simon Preuschl sem
upphaflega stóð að greftmninni, hvar kistu
Motzarts hafði nákvæmlega verið komið
fyrir - við endann á þriðju röð að neðan.
Rothmayer var aðdáandi tónskáldsins og
á að hafa laumast til að hirða hauskúpu
Mozarts. Eftir að hafa farið um hendur
tveggja annarra grafara, sem gættu henn-
ar sem sjáaldurs auga síns, komst hún
1842 í eigu koparleturgrafarans Jakob
Hyrtl og að honum látnum féll hún til
bróður hans, líffræðingsins.
Til þessa dags hefur ekki verið sannað
hvort upphaflega var í raun um hauskúpu
Mozarts að ræða, þegar Rothmayer hirti
hana. Kistumar vom löngu fallnar saman
þegar gröfin var opnuð og beinagrindum-
ar varla aðgreinar hver frá annarri.
Á undanfömum ámm hefur steingerv-
ingafræðingurinn Gottfried Tichy, frófess-
or við jarðfræðideild háskólans í Salzburg,
gert tilraun til að upplýsa málið. Hægt
er að sýna fram á að þetta sé hauskúpa
af manni, sem varla nær meðalhæð og
hefur látist milli þrítugs og fertugs. Hvort
tveggja á við um Mozart, sem dó 36 ára
gamall. Og skemmd tönn innarlega í
munninum kemur heim og saman við frá-
sögn föður hans, Leopolds Mozarts, af
slæmri tannpínu sem sonurinn fékk á
ferðalagi. Vissa líkingu má sjá milli haus-
kúpunnar og samtíma málverka af Mozart,
en fyrir vísindamenn dugar þetta ekki sem
sönnun um að þama sé rétt hauskúpa.
Samtíma málverk af Mozart og hauskúpan sem talin er vera af honum.
Heyrnarleysi Beethovens
Ekki hafa menn haft minni áhuga á hluta
úr hauskúpu Beethovens, sem tveir austur-
riskir læknar, prófessor Hans Bankl og
prófessor Hans Jesserer fengu í hendur
1985 í lokuðu málmhylki með áletuminni
Beethoven á lokinu. Með sérstakri tækni
tóks að lesa textann á miða á botninum
með tilvísun í bréf frá 1864 frá H. Welc-
ker, prófessor og yfírmanni Líffræðideild-
arinnar í Halle eða Saale. Við rannsókn
kom í ljós að þessi vel varðveittu bein
höfðu verið tekin frá við krufningu á líki
Beethovens, í þeim tilgangi að koma þeim
fyrir í heiðursgrafreit Vínarborgar. Af
lófastórum beinfleti var þó varla hægt að
fínna orsökina til heymarleysis tónskálds-
ins. En ýmislegt var þó hægt að útiloka,
svo sem syfílis og virussjúkdóminn kennd-
an við Paget og með útilokunaraðferðinni
varð niðurstaðan sú að Beethoven hefði
þjáðst af svonefndu otosclerosis á innra
eyra, sem venjulega byrjar hægt á þrítugs-
aldri og fer smám sman vaxandi og
sjúkdómseinkennin kom vel heim og sam-
an við lýsingar á heym Beethovéns og
beytingum á henni.
Eitt af þremur brotum úr haus-
kúpu Beethovens og mynd af
einu af heymartækjum hans.
Fjölmiðlar um allan heim hafa samt
mikinn áhuga á málinu. Japanir vildu fá
að láni þess hugsanlega ekta hauskúpu á
stóra Mozartsýningu í Tokyo á árinu
1986-87. Mozartstofnunin neitaði að lána
hana og Japanimir urðu að gera sig án-
ægða með plasteftirlíkingu. Þúsundir
sýningargesta litu hvort sem er varla á
-hauskúpuna. í þeirra augum stafaði
ódauðleiki Mozart alfarið af verkum hans.
SUZUKISWIFT CTi
'SPRÆKUR SPORTBlU.jp
FYRIR KTHAFNAFÓLK
-

^TWWCAM 1*=T
SUZUKI
FRAMTlÐINNI VIÐ SKEIFUNA S: 689622 & 6851 00