Morgunblaðið - 18.10.1987, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. OKTÓBER 1987
ÞINGBRÉF
80% af umframgreiðslum
ríkissjóðs 1987 fóru í laun,
tryggingar og niðurgreiðslur
Allar kröfur um aukin ríkissjóðsútgjöld eru kröfur um aukna skattheimtu á fólk
og fyrirtæki og/eða fleiri skuldabagga á framtíðina.
Ríkissjóðshalli og
aukafjárveitingar
Frumvarp að fjárlögum 1988 er, eins
og slík frumvörp yfirhöfuð, hafsjór af
fróðleik um ríkisbúskapinn. í athuga-
semdum við fjárlagafrumvarpið er
meðal annars að finna samanburð á
áætluðum ríkissjóðsútgjöldum 1987,
það er fjárlagatölum fyrir það ár, og
líklegum rauntölum í lok ársins, eins
og þær blasa nú við sérfræðingum fjár-
málaráðuneytisins, höfundum hins nýja
frumvarps. Það er fróðlegt að bera
þessar tölur saman í ljósi mikils fjöl-
miðlafárviðris fyrir fáeinum vikum
yfir aukafjárveitingum í tíð tveggja
fjármálaráðherra, Þorsteins Pálssonar
og Jóns Baldvins Hannibalssonar.
I
Skoðum fyrst örfáar tölulegar stað-
reyndir varðandi fjárlög líðandi árs.
í fyrsta lagi vóru heildarútgjöld ríkis-
sjóðs áætluð 45.872 milljónir króna ,
samkvæmt ijárlögum fyrir árið 1987.
í annan stað standa líkur til, samkvæmt
upplýsingum í nýju fjárlagafrumvarpi, að
þessi sömu heildarútgjöld reynist 49.900
milljónir króna.
Mismunurinn er að vísu rúmir Qónr
milljarðar króna, sem er álitleg upphæð.
Utgjöld ríkissjóðs umfram áætlun eru
engu að síður innan við 9% af áætluðum
heildarútgjöldum. Færi betur ef þróun
verðlags í landinu annó 1987 væri á svip-
uðum nótum!
II
Þá liggur fyrir að fara ofan í saumana
á útgjöldum ríkissjóðs umfram fjárlagaá-
ætlanir. Hvar liggja rætur umframeyðsl-
unnar? Þær liggja að vísu víða en einkum
og sérílagi í þremur útgjaldaliðum:
1) Áætlaðar lífeyris- og sjúkratryggingar,
samkvæmt fjárlögum 1987, námu 10.595
milljónum króna. Eins og þessi útgjöld
horfa við sérfræðingum fjármálaráðuneyt-
is nú, í byijun október, verða rauntölur
þessara útgjaldapósta í ár 11.655 milljón-
ir króna, eða góðum einum milljarði hærri
en fjárlög heimiluðu, strangt tekið. Ekki
þarf að minna á að bætur trygginga
hækka yfirhöfuð í samræmi við launaþró-
un í landinu.
2) Launaliðir íjáriaga fyrir líðandi ár námu
samtals 14.825 m.kr. Rauntölur þessa
langstærsta útgjaldapósts ríkissjóðs verða
hinsvegar, að mati höfunda nýs fjárlaga-
frumvarps, 16.742 m.kr., eða 1.917 m.kr.
hærri. Viðkomandi framkvæmdavald ber
að sjálfsögðu ábyrgð á kjarasamningum
við ríkisstarfsmenn, en gagnrýnendur auk-
afjárveitinga, vegna launaþróunar í
landinu, hafa ekki hengt hatta sína á „of
há“ laun ríkisstarfsmanna hingað til.
3) Niðurgreiðslur á vöruverði til almenn-
ings vóru áætlaðar 1.090 m.kr. en reynast,
samkvæmt endurskoðaðri útgjaldaáætlun,
STEFÁN FRIÐBJARNARSON
l. 480 m.kr., eða 390 m.kr. hærri. Niður-
greiðslur þessar tengjast að hluta til
þjóðarsátt um kjaraþróun í landinu.
4) Þessir þrír útgjaldapóstar, laun, trygg-
ingar og niðurgreiðslur, spanna um 3.300
m. kr. af 4.000 m.kr. umframútgjöldum
ríkissjóðs 1987, miðað við fjárlög ársins,
eða rúmlega 80% umframgreiðslnanna.
Aðrir gjaldaliðir, sem hlaða á sig nokkr-
um umframgreiðslum, eru m.a. safnliður-
inn „önnur útgjöld", útflutningsbætur
búvönij viðhald og fjárfesting (stofnkostn-
aður). I þessum liðum eru efalítið fjárveit-
ingar sem þæfa má um.
III
Hér skal ekki gerð tilraun til að bera
fekar í bætifláka fyrir eyðslu ríkissjóðs
umfram fjárlög né svokallaðar aukafjár-
veitingar, þó að þessi fyrirbrigði verði
sennilega seint umflúin í landi þar sem
verðlag er óstöðugt. Þaðan af síður er
hægt að verja eyðslu umfram tekjur með
söfnun skulda eða ríkisumsvif er valda
óeðlilegri þenslu í þjóðarbúskapnum.
Aukafjárveitingar má vissulega mis-
nota, ef vilji stendur til og aðhald er ekki
til staðar. Hitt skal undirstrikað, að nauð-
synlegt er að gera sér grein fyrir efnisat-
riðum mála af þessu tagi, ef menn vilja
horfa á þau af sjónarhóli réttsýni og dæma
af sanngirni.
Því miður virðist nokkur hluti af frétta-
mennsku samtímans felast í þvi að gera
úlfalda úr mýflugu. Þessvegna verður fjöl-
miðlafár oft af litlu tilefni. Gjörhugulum
neytanda fréttaefnis lærist hinsvegar fljótt
að greina á milli „storms í vatnsglasi"
æsifrétta og sannferðugrar frásagnar.
Hér verður ekki fjallað — að sinni —
um fjárlagagerð komandi árs. Ákveðni og
festa, sem einkennir ^árlagafrumvarpið,
lofar engu að síður góðu. Landsfeður virð-
ast hafa fullan hug á að taka á vanda
verðbólgu, viðskiptahalla, ríkissjóðshalla
og erlendra skulda af fullri ábyrgð. Þeir
eiga hinsvegar eldskím framundan: ásókn
þiýstihópa og umfjöllun og afgreiðslu al-
þingis á frumvarpinu. Þar munu fleiri
krefjast ríkissjóðsútgjalda en tekna til að
standa undir þeim — og ekki sízt þeir sem
harðast deila á ríkissjóðshallann og aukafj-
árveitingamar! Þessvegna er bezt að
spyija að leikslokum fjárlagagerðar í en-
daða aðventu.
HEMLÁHUJTIRIVORUBKÁ
• Hemlaborðar í alla
vörubíla.
• Hagstætt verð.
• Betri ending.
®] Stilling
Skeifunni 11,108 Reykjavík
Símar 31340& 689340