Morgunblaðið - 24.03.1988, Qupperneq 33

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. MARZ 1988
33
Hvalreki á Ströndum:
18 metra lang-
ur búrhvalur
á fjörum í
Eyvindarfirði
Ami Johnsen blaðamaður stökk á bak hvalsins og má hér sjá að hvalurinn er engin smásmið.
FULLVAXIÐ búrhveli fannst
dautt og strandað norður í
Eyvindarfirði á Ströndum í
gær. Það voru sjómenn sem
urðu varir við dýrið í fjör-
unni, en ekki reyndist unnt
að komast að því frá sjó
vegna brims og boða.
Morgunblaðsmenn fóru í
þyrlu norður í Eyvindarfjörð í
gær til þess að skoða hvalinn
og mynda hann. Búrhvalurinn
er um 17 til 18 metra langur,
en stærri gerast búrhvalir ekki.
Búrhvalir eru stærstir tann-
hvala og eru all algengir hér við
land, en hafa verið alfriðaðir
síðan 1983. Þeir búrhvalir sem
eru hér við land eru kynþroska
tarfar sem fara frá hjörðunum
í suðurhöfum og sækja í æti
norður í höf. Talið er að tarf-
amir hér við land séu yfirleitt
verðandi forystudýr. Búrhvalur-
inn er talinn óvenjulega lítið fé-
lagslega þroskaður af hvölum
að vera, en búrhvalir geta orðið
allt að 88 ára gamlir.
Auðséð var á Eyvindarfjarð-
arhvalnum að þar er gamalt dýr
en óvíst er hvort það hefur drep-
ist úr elli eða farið sér að voða
með því að gleypa trossur eða
aðra hluti af manna völdum í
sjónum. Hvalafræðingar óttast
mjög slíka aðskotahluti í lífríki
hvalanna.
í aldanna rás hafa hvalveiði-
menn aðallega sóst eftir lýsinu
Búrhvalurinn i Eyvindarfirði
er mikið ferlíki, 18 metra lang-
ur og þungur eftir því. Búr-
hvalir geta orðið 88 ára.
Morgunblaðið/'RAX
í hvalnum, búrlýsinu sem fýllir
hausinn og þykir frábær olía til
notkunar í fíngerðum vélum.
Búrhvalurinn er hægsyndur og
fardýr eins og fyrr getur. Yfir-
leitt koma karldýrin hingað til
lands í maí. Búrhvalurinn kafar
allra hvala dýpst allt niður á 2,5
km dýpi og aðal fæða er smokk-
fískur. Þó étur búrhvalurinn
töluvert meira magn af fiski hér
við land en þekkist annars stað-
ar.
Það vár auðséð á búrhvalnum
í Eyvindarfirði í gær að skammt
er síðan dýrið rak enda var eng-
inn fugl sestur á hræið. Þetta
mikla ferlíki veltist í fjöruborð-
inu undan brimboðum. Búrhval-
urinn hefur aldrei verið talin
góður mathvalur til þess er hann
of seigur undir tönn, en nokkur
tonn af búrlýsi geta verið í
hausnum.
' - a.j.
Kjarvalsstaðir
Kjarvalsstaðir, listamiðstöð Reykjavíkurborgar, á 15 ára afmæli
í dag, 24. mars. Fyrstu skóflustunguna tók Jóhannes Sveinsson
Kjarval á 180 ára afmæli Reykjavíkur 18. ágúst 1966 og húsið
var formlega opnað 24. mars 1973. Listráðunautur listasafna
Reykjavíkurborgar, Gunnar Kvaran, sagði að fátt yrði gert til
hátíðabrigða á afmælisdaginn en nokkurra breytinga á starfsem-
inni gætti á þessu og næsta ári. Þar mætti nefna aukna samvinnu
við söfn erlendis og að útleiga sýningaraðstöðu drægist saman.
15 ár eru liðin frá opnun Kjarvalsstaða í dag.
Er Gunnar var inntur eftir því
hvaða þætti hann teldi mest áber-
andi í starfseminni á undanfömum
15 árum sagði hann myndlistina
óneitanlega skipa stærstan sess.
Stefna safnsins réðist þó mest af
þeim mönnum sem réðust til starfa
við_ safnið.
í sumar verður sýning á verkum
Kjarvals sem standa mun í 2 mán-
uði en að sögn Gunnars hafa verk
hans ekki verið sýnd sem skyldi.
Hann sagði það standa til bóta
þar sem ætlunin væri að byggja
sérstakt Kjarvalssafn á Miklatúni.
„Maðurinn í forgrunni" nefnist
yfirlitssýning á fígúratívri mynd-
list sem verður á Listahátíð í sum-
ar.
í nóvember verður stór sýning
á þýskri samtímalist frá Ludwig-
safninu í Köln, þar sem meðal
annars verða sýnd verk eftir Base-
litz, Buttner og Fetting.
Ollum umsóknum um sýninga-
hald er nú safnað saman og þær
afgreiddar eitt ár fram í tímann.
Nýlega voru afgreiddar umsóknir
fyrir árið 1989 og er efst á baugi
að efla eigið sýningarstarf á því
15ára
ári. Haldin verður stór yfírlitssýn-
ing á verkum SÚM-hreyfingarinn-
ar og mun hún standa á annan
mánuð.
Ennfremur verður nokkrum
listamönnum boðið að sýna á
Kjarvalsstöðum á vegum hússins.
Á næsta ári verða það Kristján
Guðmundsson, Helgi Þorgils Frið-
jónsson og Erró. Farið verður með
sýningar Helga og Kristjáns í sýn-
ingarferð erlendis, m.a. Finnlands
og Noregs. Á móti koma sýningar
frá þeim stöðum sem sýnt verður
á.
Þá kemur stór erlend sýning,
að öllum líkindum frá Dússeldorf
og á móti fer sýning héðan.
Árið 1989 verður aðeins leigt
út til 20 einstaklinga og eru það
mun færri listamenn en venjulega.
Sýningarýmið verður nýtt meira
til eigin nota. Taldi Gunnar að
með þessu móti fengjust betri sýn-
ingar. Einnig verða sýnigar mynd-
listarhópa svo sem Septem, FÍM
og Listmálarafélagsins.
Mikil breyting var gerð þegar
listaverkaeign borgarinnar, Ás-
mundarsafn og Kjarvalssafn voru
sameinuð. í framtíðinni verður
reynt að samræma sýningarskipu-
lag frekar en verið hefur. Þá hefur
safnvörðum verið fjölgað til efling-
ar starfseminni og til að auðvelda
vinnu við sýningar.
Á Kjarvalsstöðum stendur nú
yfír sýning Sigurðar Örlygssonar
) myndlistarmanns og sýning á
textílverkum eftir norræna lista-
menn.