Morgunblaðið - 18.05.1988, Side 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 18. MAÍ 1988
FUNDUR FULLTRUA RIKISSTJORNAR OG VERKALYÐSSAMBANDA
Mikilvægt að taka
á vandamálunum
- segir Ásmundur Stefánson, forseti ASÍ
Fundur ráðherra og fuUtrúa vinnumarkaðarins í Borgartúni 6 í gær.
Morgunblaðið/Einar FaJur
Engín ákveðin nið-
urstaða af fundinum
- segir Þorsteinn Pálsson forsætisráðherra
„Við lýstum okkur reiðubúna
til þess að ganga til viðræðna við
ríkisstjórnina nm þau vandamál
sem við er að etja og það kom
reyndar fram hjá ráðheminum
á fundinum að þeir væru sam-
mála um að kjarasamningarnir á
liðnum vetri væru ekki orsök
þeirra vandamála, sem þeir
standa frammi fyrir f dag,“ sagði
Ásmundur Stefánsson, forseti
Alþýðusambands íslands, eftir
fund hans og forsvarsmanna
landssambanda ASÍ, með ráð-
herrum I gær.
„í samræmi við það mat þykir
mér eðlilegt að menn skoði hvað
sé hægt að gera í sambandi við það
í fyrsta lagi hvemig hægt sé að
tryggja rekstrargrundvöll útflutn-
ingsatvinnuveganna til frambúðar
og í öðru lagi hvemig koma eigi á
betra jafnvægi hvað varðar það
rmsluástand sem hér hefur verið.
þriðja lagi þurfum við auðvitað í
kjölfar þessar gengisfellingar að
fjalla um það með hvaða hætti
kaupmáttur launafólks verði
tryggður við þessar breyttu aðstæð-
ur,“ sagði Ásmundur.
Hann sagði að það væri mjög
SAMBAND fiskvinnslustöðvanna
er reiðubúið til samstarfs við
stjómvöld og verkalýðshreyf-
ingu til að vinna að lausn þeirra
erfiðu vandamála, sem við blasa,
segir í samþykkt sem stjórn Sam-
bands fiskvinnslustöðvanna
gerði í gær.
í samþykktinni segir ennfremur:
Stórlækkað verð á íslenskum
sjávarafurðum á erlendum mörkuð-
um knýr þjóðina að snúa bökum
saman til að yfirstíga þá erfíðleika.
Þrátt fyrir leiðréttingu á gengi
um helgina er enn tap á fískvinnslu.
Ekki er enn ljóst, hvort víxlhækk-
anir verðlags og kaupgjalds geri
áhrif gengisbreytingarinnar að
engu. Fullt traust er borið til aðila
TILLÖGUR þær um ráðstafanir
í efnahagsmálum, sem Fram-
sóknarflokkurinn lagði fram í
rikisstjórninni fyrir helgina, eru
í 22 liðum. Fyrsta tillagan er um
að gengið verði fellt um t.d. 15%
og á blaðamannafundi sagði
Steingrimur Hermannsson ut-
anríkisráðherra að þessi tala
væri byggð á útreikningum Þjóð-
hagsstofnunar um raunhækkun
gengis og ástand atvinnuveg-
anna, og mat framsóknarmanna
á þvi hvernig hægt sé að skapa
svigrúm til nauðsynlegra hliðar-
ráðstafana.
Næstu þijár tillögur eru um að
frysta álagningu á vörur og hækkun
þjónustu, þ.á.m. opinberri þjónustu,
til áramóta, svo og að banna hækk-
un raforkuverðs til áramóta og að
ríkissjóður yfírtaki skuldir Rarik og
Orkubús Vestflarða.
Þá er lagt er til að rauð strik
mikilvægt nú að tekið yrði á því
skipulagsleysi sem ríkt hefði í ijár-
festingum og tekið yrði á fjár-
magnsmarkaðinum, sem enginn
virtist geta sljómað. Þannig að far-
ið yrði í gegnum þau atriði, sem
allir væru sammála um að þyrfti
að taka á. Það að krukka í kaupið
kynni ekki góðri lukku að stýra.
Skemmst væri að minnast reynsl-
unnar frá 1983, þegar þeir báru
byrðamar, sem einungis unnu eftir
töxtunum, meðan aðrir gátu tekið
sitt með launaskriði. Slíkur mis-
skiptingarleikur væri engin lausn,
heldur væru menn ef til vill að búa
til erfíðari vandamál en þau sem
þeir væru að leitast við að leysa.
Aðspurður um þær stéttir sem
enn er ósamið við, sagði Ásmund-
ur: „Ég held það skipti miklu máli
og menn séu sammála um að reynt
verði að flýta þeim samningavið-
ræðum, sem þar fara fram, þannig
að niðurstaða fáist sem fyrst. Sam-
anburðaríþróttin er alltaf dálítið
erfíð og kannski ekki hægt þess
vegna að setja niður fastar og ein-
hlítar viðmiðunartölur í því sam-
bandi."
vinnumarkaðarins að endurmeta
sameiginlega þá breyttu stöðu, sem
þjóðarbúið er nú í.
Það er lífsnauðsyn fyrir byggð í
þessu landi að ná árangri í barátt-
unni við verðbólguna.
Það verður að endurmeta allar
flárfestingar og minna má á, að
engin framkvæmd er svo nauðsyn-
leg á íslandi að ekki megi fresta
henni.
Minnkandi þensla, Iækkun á er-
lendum lántökum og endurskipu-
lagning vaxtakerfis eru forsendur
þess að verðbólgan minnki.
Jöfnuður í utanríkisviðskiptum
og hallalaus rekstur útflutningsat-
vinnuveganna eru markmið, sem
engin ríkisstjóm getur litið framhjá.
verði afíiumin, laun í fískvinnslu
og önnur laun sem Verkamanna-
sambandið hefur samið um verði
hækkuð til samræmis við nýgerða
kjarasamninga verslunarmanna og
kjaraskerðing tryggingarþega,
bamabóta og einstæðra foreldra
verði bætt.
Þijár tillögur miða að afnámi
vísitöluviðmiðana. Þar er lagt til
vísitölubinding nýrra lána, samn-
inga og launa verði bönnuð með
lögum. Lánskjaravísitala af eldri
húsnæðislánum afnumin og vextir
hækki í 5% á almennum lánum og
3% á félagslegum lánum, og lári-
skjaravísitala af húsnæðislánum
viðskiptabanka verði afnumin.
Jafnframt er lagt til að öllum eldri
skuldbreytingalánum atvinnuveg-
anna verði breytt í gengistryggð
lán.
Til að styðja við útflutnings- og
samkeppnisgreinar er lagt til að
FORMENN stjórnarflokkanna
héldu í gær fund með fulltrúum
landssambanda verkalýðsfélaga
í framhaldi af samþykkt rikis-
stjórnarinnar um viðræður við
aðila vinnumarkaðarins i fram-
haldi af gengislækkuninni á
mánudag. Þorsteinn Pálsson for-
sætisráðherra sagði eftir fund-
inn að engin skýr svör eða niður-
staða hefði fengist á fundinum,
enda ekki verið ætlast til þess,
en metið yrði hvort skipa ætti
viðræðunefndir til að skoða mál-
in betur.
Þorsteinn sagði við Morgunblaðið
að á fundinum hefðu fyrst og fremst
verið rædd þau þijú atriði sem ríkis-
stjómin samþykkti að óska eftir
viðræðum um. Þetta væro spum-
ingar um rauð strik, um hvort unnt
sé að ljúka þeim kjarasamningum,
sem ólokið er, á sömu nótum og
þeim samningum sem lokið hefur
verið við, og loks spuming um
meðferð lánskjaravísitölu. Ýmis
önnur atriði um almenna efnahags-
stjóm hefðu auðvitað komið upp í
umræðunum en engin niðurstaða
hefði fengist á fundinum og engin
skýr svör. Ríkisstjómin hefði útaf
fyrir sig ekki farið fram á slíkt
heldur viljað varpa fram spuming-
um á fundinum og kanna viðhorf
og vilja.
dregið verði úr bindiskyldu bank-
anna í Seðlabanka og ijármagnið
verði notað til rekstrarlána. Þá er
tillaga um að Seðlabanki ákveði
vaxtamun og vexti fyrst um sinn
og dráttarvextir verði lækkaðir.
Verðbréfasjóðir verði skyldaðir til
að hafa ákveðna lausaflárstöðu, til
dæmis með kaupum ríkisskulda-
bréfa, kaupleiga verði aðeins heimil
til atvinnuvega, lagt verði gjald á
nýja mannvirkjagerð og lán stöðvuð
til nýrra fiskiskipa. Jafnframt er
lagt til að dregið verði úr erlendum
lánum til opinberra framkvæmda
en heimiluð verði aukin erlend lán-
taka vegna skuldbreytinga.
Að lokum er lagt til að Byggða-
stofnun verði efld og aðstoði dreif-
býlisverslun, að Jöfíiunarsjóður ráð-
stafi 50% til jöfnunar og búhátta-
breytingu verði hraðað með bráða-
birgðafjármögnun á umsamdri að-
stoð.
Þegar Þorsteinn var spurður
hvort sérstök mál hefðu verið til
umræðu, svo sem kjaradeilan í ál-
verinu, sagði hann að Öm Þor-
steinsson, formaður Málm- og
skipasmiðasambandsins og aðal-
trúnaðarmaður ÍSAL, hefði komið
inn á þá deilu en hún hefði ekki
verið rædd sérstaklega af hálfu
„Þess var ekki að vænta að
þessi fundur leiddi til þeirrar
niðurstöðu að öll vandamál væru
leyst. Þama skiptust menn á
skoðunum, lýstu mati sínu á stöð-
nnní og hugmyndum um hvað
væri tíl ráða. Menn ganga
óbundnir tíl þessara viðræðna,"
sagði Jón Baldvin Hannibalsson,
fjármálaráðherra, eftir fund for-
ystumanna aðildarflokka ríkis-
stjómarinnar með forsvars-
mönnum verkalýðshreyfingar-
innar i gær.
Hann sagði að ríkisstjómin hefði
lagt áherslu á hvemig koma mætti
í veg fyrir víxlverkunaráhrif verð-
lags og kauplags, möguleikann á
að minnka greiðslubyrði skulda
þegar verðbólga færi vaxandi og
hvort þess væri að vænta af hálfu
þeirra sem eiga ógerða kjarasamn-
inga að þeir beittu sig sjálfsaga og
héldu sig í stórom dráttum innan
marka þeirra kjarasamninga, sem
þegar hefðu verið gerðir. Það væri
augljóst að ef ógerðir kjarasamn-
ingar færo langt umfram þá samn-
inga sem fyrir væro leiddi það að
lokum til uppsagnar og nýrra samn-
inga. Það þýddi að gengisfellingin,
sem hefði þann tilgang að auka
tekjur og greiðslugetu fískvinnsl-
unnar, lynni út í sandinn og menn
stæðu í sömu sporom og áður, en
þó með hærri verðbólgu og í verri
aðstöðu.
Jón Baldvin sagði að hjá verka-
lýðshreyfíngunni hefði komið fram
sú skoðun að orsaka vandans væri
ekki bara að leita í kaupinu og um
það væru aðilar sammála. Því væri
ástæða til þess að ræða fleiri at-
riði. Forsvarsmenn þeirra lands-
sambanda ASÍ, sem ósamið væri
við, hefðu haft nokkuð góð orð um
hóflega kjarasamninga. Þó hefði
ríkisstjómarinnar heldur kjaramál
aimennt gagnvart samningum sem
ólokið væri. Þorsteinn svaraði því
sfðan neitandi hvort ríkisstjómin
fyrirhugaði að grípa inn í þessa
deilu en sagði að stjómin fylgdist
mjög nákvæmlega með deilunni þar
sem hún væri mjög alvarleg og ef
verkfall skylli á hefði það mjög
miklar afleiðingar í för með sér.
komið skýrt fram að sama viðmiðun
gæti ekki átt við í öllum tilvikum
og menn gætu ekki svarað því fyrir-
fram hvort kröfugerð breyttist
vegna verðhækkana í kjölfar geng-
isbreytingarinnar. Spumingunni
hefði því ekki verið svarað með ótví-
ræðum hætti. Gert væri ráð fyrir
að viðræðum yrði haldið áfram á
næstunni í smærri hópum og leitað
yrði eftir skýrari svörom bæði við
þessum spumingum og öðrom.
Aðspurður sagði Jón Baldvin að
mikið lægi við leysa kjaradeiluna í
álverinu í Straumsvík, fresturinn til
þess væri stuttur og ef semdist
myndi það auðvelda gang þeirra
viðræðna við verkalýðshreyfínguna,
sem framundan væro.
Sjómenn munu
krefjast hærra
fiskverðs
„ÞAÐ ER þóst að sjómenn munu
gera kröfur um hækkun fisk-
verðs tíl jafns við launaþróunina
í landinu. Það verður þó á bratt-
ann að sækja af hálfu sjómanna,
miðað við þessa gengisfellingu
og stöðu sjávarútvegsins í dag,
að fá þá leiðréttingu á fiskverði
sem við tefjum okkur þurfa,“
sagði Óskar Vigfússon, formað-
ur Sjómannasambands íslands.
Óskar sagði ennfremur að þau
mistök ríkisstjómarinnar, að frysta
fískverð í vetur, ykju enn á vand-
ann, sérstaklega þegar almenn
launaþróun í landinu væri borin
saman við launaþróun sjómanna,
eftir þessa vertíð þar sem sjómenn
hefðu komið út með kauptrygging-
una eina saman.
Samband fiskvinnslustöðvanna:
Reiðubúnir í samstarf
um lausn vandans
Tillögur framsóknarmanna um efnahagsráðstafanir:
Lagt til að afnema vísitölubind-
ingar og frysta álagningu
Orsaka vandans er
ekki einungis
að leita í kaupinu
- segir Jón Baldvin Hannibalsson