Morgunblaðið - 18.05.1988, Page 27

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 18. MAÍ 1988 27
Tillaga Framsóknarflokks um afnám vísitölubindingar á húsnæðislánum:
35,6%, og 18,9% árið 1984. Lán-
skjaravísitala var fyrst tekin upp í
júní 1979.
Eignarýmun byggingasjóða
yrði allt að 7 milljarðar á árí
- segir Sigurður Snævarr hjá Þjóðhagsstofnun
TILLAGA Framsóknarflokksins
að afnema lánskjaravísitölu af
eldri húsnæðislánum en hækka
vexti í 5% á almennum lánum og
3% á félagslegum lánum myndi
hafa í för með sér 7 migjarða
árlega eignarýmun bygginga-
sjóðanna miðað við núverandi
verðbólgu, sem er 22-23%. Áhrif
þessarar eignarýmunar myndu
þó ekki hafa áhrif á greiðsluflæði
byggingasjóðanna þegar i stað
heldur dreifast yfir mjög langt
timabil ef ekki yrði um frekari
eignarýrnun að ræða.
I tillögum framsóknarmanna er
lagt til að öll vísitölubinding nýrra
„EF Byggðastofnun á að að-
stoða dreifbýlisverslun, eins og
framsóknarmenn hafa lagt til i
ríkisstjóminni, þyrftu að koma
til verulegar lántökuheimildir
og viðbótarframlög til stofnun-
arinnar," sagði Guðmundur
Malmqvist forstjóri Byggða-
stofnunar i samtali við Morgun-
blaðið. Hann sagðist raunar
ekki sjá við hvað væri átt eða
hvernig þetta ætti að geta átt
sér stað. Framlög til Byggða-
stofnunar á fjárlögum þessa árs
eru 125 milljónir króna.
Framsóknarmenn hafa annars-
vegar lagt til að „Byggðastofnun
verði efld“ og hins vegar að „dreif-
býlisverslun fái aðstoð úr Byggða-
stofnun".
Guðmundur Malmqvist sagði að
þessi mál hefðu ekki verið rædd
við hann en væntanlega væri átt
við að stofnunin yrði efld fjár-
hagslega til þess að geta staðið
sig betur í stykkinu. Byggðastofn-
un hefði átt í vissum erfíðleikum
upp á síðkastið og mikil ásókn
verið í lán og styrki eða að stofn-
unin gerðist hluthafi í nýjum fyrir-
tækjum. Framlög á fjárlögum
hefðu hinsvegar dregist saman á
síðustu árum þó nokkur bót hefði
verið gerð við síðustu fjárlaga-
gerð. A þessu ári fær Byggða-
stofnun 125 milljónir króna til að
mæta rekstrarkostnaði, styrkveit-
ingum og afskriftum.
Varðandi aðstoð við verslun í
dreifbýli sagði Guðmundur að
hingað til hefði ekki verið lánað
til verslunarreksturs á lands-
byggðinni. Þó hefði nokkrum sinn-
um verið veitt lán þegar verið
væri að setja upp nýja þjónustu.
„Ef þetta ætti að ske þyrftum við
að mæta viðbótarframlögin í stór-
um tölum. Ég sé þó ekki hvemig
þetta á að eiga sér stað eða við
hvað er átt.“
Miðað við þau verkefni sem
lána, samninga, verðlags og launa
verði bönnuð með lögum. Þá er lagt
til að lánskjaravísitala af eldri hús-
næðislánum verði afnumin en vextir
hækki í 5% á almennum lánum og
3% af félagslegum lánum. Lán-
skjaravísitala af húsnæðislánum við-
skiptabanka verði einnig afnumin.
Framsóknarmenn vilja að hámarks
vaxtamunur og vextir verði fyrst um
sinn ákveðnir af Seðlabanka með
samþykki ríkisstjómarinnar.
Hætta á stórlega
neikvæðum vöxtum
„Auðvitað er hægt að hafa vexti
hærri en verðbólguna. En ef verð-
beint væri til Byggðastofnunar,
s.s. erfiðleika fóðurstöðva, fryst-
ingar, verslunar og ullariðnaðar
væri það fjármagn sem stofnunin
hefði til umráða allt of lítið, sagði
Guðmundur. Mörg þessara vanda-
bólga er mikil og sveiflukennd þá
er hætta á að vextir verði stórlega
neikvæðir ef verðtrygging er aftium-
in,“ sagði Eiríkur Guðnason, hjá
peningamáladeild Seðlabankans í
samtali við Morgunblaðið.
Eiríkur sagði það vera sérlega
vandasamt að afnema lánskjaraví-
sitöluna af löngum lánum vegna
óvissu um framtíðina. Vísitölubind-
ing væri heppileg í okkar þjóðfé-
lagi, þar sem verðbólga væri mikil,
og það hefði ekki verið fyrr en eftir
að henni var komið á að markaður
fyrir löng lán myndaðist. Núna gætu
fyrirtæki selt verðbréf með vísitölu-
bindingu og aflað sér þannig lána
mála yrðu heldur ekki leyst með
lánveitingum þar sem greiða þyrfti
lán til baka. Það yrði hins vegar
til bóta ef stofnunin réði yfír fjár-
magni í þeim tilvikum þar sem
lánsfé kæmi ekki að notum.
til lengri tíma. Ef vísitölubinding
yrði afnumin væri hætta á að fólk
þyrfti aftur að leita til útlanda til
að fá lán til lengri tíma.
„Vísitölubindingin hefur haft já-
kvæð áhrif á peningalegan spamað
og lánamarkaðinn. Má nefna að er-
lend lán hafa minnkað hlutfallslega
á síðustu árum. Það neikvæða er
auðvitað að þetta eru erfið lán, sérs-
taklega þegar tekjur dragast saman.
Þá er erfitt að greiða lán sem eru
að fullu verðtryggð og með raun-
vöxtum“. Eiríkur taldi þó að þama
væri ekki verðtryggingunni einni
saman um að kenna. Það væri alltaf
erfitt að aðlagast lægri tekjum.
„Það er ekkert sem bendir til að
vísitölubreyting hafi meiri eða minni
áhrif á verðbólgu heldur en ef vext-
ir væru notaðir á sama hátt. Menn
sem hafa illan bifur á lánskjaraví-
sitölunni eru kannski fyrst og fremst
að sækjast eftir gamla ástandinu
þegar vextir voru lægri en verð-
bólga. Það er líka þannig að þegar
kjör dragast saman þá benda menn
á vísitölur sem þungar í skauti. Ég
tel að lánskjaravísitalan sé illskásti
kosturinn sem við höfum til verð-
tryggingar."
Lánskjaravisitala hækkaði um
22,2% árið 1987 og mjög svipað ef
miðað er við síðustu 12 mánuði.
Kaupmáttur hækkaði meira en lán-
skjaravísitala árið 1987. Árið 1986
var hækkunin 14,7%, árið 1985
Verðtrygging húsnæðislána
afnumin
í tillögum Framsóknarflokksins
er eins og áður sagði lagt til að lán-
skjaravísitala af eldri húsnæðislán-
um verði afnumin en vextir hækki
í 5% á almennum lánum en 3% á
félagslegum lánum. Vextir á al-
mennum lánum eru nú 3% auk verð-
tryggingar en 1%, auk verðtrygging-
ar á félagslegum lánum.
Hlutverk Byggingarsjóðs ríkisins
er í raun að miðla fjármagni frá
lífeyrissjóðunum til lántakenda. Lán
byggingasjóðanna hjá lífeyrissjóðun-
um eru að fullu verðtryggð og bera
6,5% raunvexti. Eignir sjóðanna í
heild, þ.e. útlán voru um 32 milljarð-
ar um síðustu áramót. Sigurður
Snævarr, hagfræðingur hjá Þjóð-
hagsstofnun, sagði í samtali við
Morgunblaðið að ef vísitölubindingin
yrði tekin af útlánum byggingasjóð-
anna en ekki af lánum þeirra hjá
lífeyrissjóðunum yrði eignarýmunin
ekki undir 7 milljörðum króna árlega
í núverandi verðbólgu, þ.e. verðbólgu
á bilinu 22-23%.. Til samanburðar
má geta þess að áætlað er að inn-
heimta ríkisins af tekjuskatti á þessu
ári muni nema sömu upphæð.
Sigurður sagði vafasamt að tala
um að eitthvert misgengi væri að
myndast vegna kaupmáttarýmunar
á þessu ári. Kaupmáttur væri mjög
hár nú og þó að hann myndi rýma
um 4,5% væri hann samt sem áður
15% hærri en hann var árið 1986.
Þeir sem myndu helst njóta góðs af
afnámi vísitölubindingar væm þeir
sem hefðu miklar skuldbindingar við
Húsnæðisstofnun. Hagur misgengis-
hópsins svo kallaða myndi ekki
batna þar sem hann hefði aðallega
skuldbindingar við aðrar stofnanir
en Húsnæðisstofnun.
Hugmyndir um aðstoð við dreifbýlisverslun:
Byggðastofnun þyrfti verulegar
lántökuheimildir og viðbótarframlög
§ÍE@Hf
TÖLVUPRENTARAR