Morgunblaðið - 13.07.1988, Page 45

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. JÚLÍ 1988
45
Minninff:
Margrét Jóns-
dóttir, Blönduósi
Fædd 23. janúar 1915
Dáin 19. júní 1988
Hún Margrét, vinkona mín og
skólasystir frá Blönduósi, lést 19.
júní. Þetta var mikið áfall, þó ég
vissi að hún gengi ekki heil til skóg-
ar síðustu árin. Ég var nýbúin að
hitta hana hressa og glaða. en sem
betur fer sjáum við dauðlegar
manneskjur svo skammt fram á
veginn.
Margrét fæddist á Akureyri 23.
janúar 1915. Foreldrar hennar voru
Jón Þorvarðarson kaupmaður og
kona hans, Margrét Valdimars-
dóttir, ein fremsta leikkona sinnar
tíðar á Akureyri og þó víðar væri
leitað. Hún lést daginn eftir að
barnið fæddist og var Margrét skírð
við kistu móður sinnar og hlaut
hennar nafn. Þá tóku hana í fóstur
heiðurshjónin Jakob Karlsson for-
stjóri Eimskips á Akureyri og kona
hans, Kristín Sigurðardóttir. Þau
voru búin að búa nokkur ár bam-
laus og langaði að fá telpuna sem
kjörbarn, en faðir hennar treysti sér
ekki til að gefa hana. En það kom
í sama stað, því þau ólu hana upp
sem sitt barn og hún leit alla tíð á
þau sem sína foreldra. Þegar
Magga var tveggja ára eignuðust
þessi góðu hjón sitt fyrsta barn,
Guðnýju. Hún varð Möggu strax
mjög kær. Hún bjó alla sína ævi á
Akureyri og lést fyrir nokkrum
árum. Næst fæddist Sigurður, en
hann lést af slysförum á bams-
aldri. Þriðja í röðinni var Bergljót,
hún býr á Akureyri og yngst er
Kristbjörg, sem búsett er í Hafnar-
firði. Það mátti heyra á tali Möggu
að hún unni systmm sínum og af-
komendum þeirra af heilum hug.
Faðir Möggu kvæntist aftur og
eignaðist tvær dætur með seinni
konu sinni, þær Sigurlaugu og
Sigríði. Þær voru henni líka mjög
kærar.
Þegar Magga var innan við ferm-
ingu keyptu foreldrar hennar býlið
Lund, sem þá var nokkuð vestur
af Akureyri, og ráku þar stórt kúa-
bú og seldu mjólkina til Akureyrar.
Það voru mikil umsvif á heimilinu,
margt vinnuhjúa. Jakob hélt þó
starfi sínu áfram hjá Eimskip en
hafði ráðsmann á búinu. Þetta þótti
í þá daga svo langt frá Akureyri
og systurnar gengu ekki í skóla á
Akureyri heldur fékk Jakob heimil-
iskennara handa þeim.
Haustið 1934 fór Magga á
kvennaskólann á Blönduósi og þar
hittumst við í fyrsta sinn. Við urðum
herbergisfélagar og urðum fljótlega
mjög samrýmdar. Mér geðjaðist
strax svo vel að henni og hefur
okkar vinskapur haldist alla tíð
síðan. Hún var vel gefin og myndar-
leg í öllum sínum störfum. Þegar
árshátíð skólans var æfðum við 7
stelpur með hjálp og aðstoð tveggja
leikara á Blönduósi, þeirra Tómasar
Jónssonar og Bjarna Einarssonar,
leikritið „Upp til selja“. Þar lék
Magga aðalhlutverkið og kom þá
vel í ljós að hún hafði meðfædda
leikhæfileika og var hún óumdeilan-
lega stjarna kvöldsins. Þá sáu
Blönduósbúar hana í fyrsta sinni á
sviði, en þar átti hún eftir að koma
meira við sögu síðar meir. Þessi
vetur verður mér alltaf minnisstæð-
ur ekki síst fyrir allar vinkonurnar,
sem ég eignaðist þar, en nánastar
urðu mér þær Magga og Lára Böðv-
arsdóttir frá Laugarvatni. Þó ég
nefni ekki fleiri nöfn urðu mér
margar kærar. Þarna hitti Magga
mannsefnið sitt, Agúst Jónsson
bílstjóra. Þau gengu í hjónaband
árið 1937 og byrjuðu búskap í kjall-
ara sjúkrahússins. Þar gerðist
Magga matráðskona og fórst það
mjög vel. Það var gaman að sjá
hana vinna. Það var eins og hún
hefði ekkert fyrir neinu. Þetta lék
allt í höndunum á henni. Og svo
var reglusemin alveg einstök á öll-
um sviðum. Þegar hún bar matinn
til sjúklinganna hafði hún þann
háttinn á að vera alltaf hár-
stundvís. Um hádegið var hún alltaf
búin að setja matinn á bakkann
fyrir kl. 12 og um leið og klukkan
byijaði að slá lagði hún af stað upp
stigann og kom inn í stofurnar þeg-
ar klukkan sló 12. höggið. Þetta
brást aldrei. Mér var sagt að sjúkl-
ingamir hefðu kunnað að meta
þetta eins og allt annað í hennar
fari. Þarna bjuggu þau hjónin þar
til þau fluggu í nýbyggt hús, sem
nú er nr. 4 við Blöndubyggð. Þar
áttu þau fallegt heimili. Fljótlega
eftir að Magga kom til Blönduós
fór hún að syngja í kirkjukórnum.
Þar söng hún i 50 ár eða á meðan
heilsan leyfði. Þá var hún gerð að
heiðursfélaga kórsins. Svo var það
leikfélagið, sem átti hug hennar
allan, þar vann hún mikið starf, lék
oftast aðalhlutverkin og þar að
auki hannaði hún og saumaði leik-
búninga og ýmislegt annað, sem
þurfti til leiksýningar. Henni var
þetta allt í blóð borið. Hefur þetta
verið hennar móðurarfur. Hún sagði
mér að þetta hefði hún ekki getað
ef Agúst hafði ekki verið eins skiln-
ingsríkur og hjálplegur og hann var
alltaf. Hún var gerð að heiðurs-
félaga leikfélagsins á Blönduósi.
Með bílstjórastarfínu stundaði
Ágúst fjárbúskap, hafði oftast um
100 fjár. Þau afgreiddu líka bensín
fyrir Shell og ráku smá sjoppu í
sambandi við það. Magga hafði allt
bókhald þessu víðvíkjandi. Þau
eignuðustu þrjú góð og myndarleg
börn. Elst er Kristín, hún er gift
Val Snorrasyni rafvirkjameistara,
þau eiga fjögur börn, næstur er
Jakob, kaupmaður í Reykjavík,
hann er kvæntur Auði Franklin, þau
eiga tvö börn, yngstur er Sigurður
Jóhannes tæknifræðingur, rafveitu-
stjóri á Sauðárkróki. Hans kona er
Anna Rósa Skarphéðinsdóttir. Þau
eiga þijú böm. Margrét, dóttir
Kristínar býr á Hellu, hún á tvö
börn. Svo bamabörnin eru níu og
Fædd 23. apríl 1912
Dáin 3. júlí 1988
Mannkostir em í senn eðlislægir
og áskapaðir. Að vera manneskja
krefst óslitinnar elju frá vöggu til
grafar. Fagurt mannlíf í fábreyti-
leika reynist mörgum erfitt að
rækja í tíðaranda sem ríkir. Metn-
aður er oft misskilinn. Hann er
ekki klifur í ímynduðum metorða-
stiga heldur að rækja skyldur sínar.
Trúmennska í starfi og góð um-
gengni við annað fólk, án allra
undanbragða, er guðsgjöf sem vert
er að viðhalda alla daga, alltaf.
Þetta skapar hreina samvisku
sem er undirstaða lífsfyllingar og
falslausrar gleði yfir velgengni ann-
arra og hæfileika til að veita öðrum
hjálp.
Þetta ásamt mörgu öðru leitar á
hugann þegar Hjönna frænka er
látin eftir erfiða sjúkdómslegu en
hún lézt í Landspítalanum að
morgni 3. júlí, æðrulaus til hinstu
stundar, meðvituð að hverju dró.
Trúuðu fólki veitist einatt auðveld-
ara að mæta örlögum sínum.
í bernsku fékk ég að heimsækja
ömmu Elínu og Hjönnu og dvaldi
þar oft daglangt. Þetta voru ævin-
týraferðir og vistin án efa betri en
á venjulegi dagheimili. Spurningum
í síbilju var svarað af stakri þolin-
mæði og ekki minnist ég leiða í litla
barnabarnabörn tvö.
Árið 1984 missti Magga manninn
sinn. Eftir það seldi hún kindurnar
og hætti bensínafgreiðslunni en bjó
áfram í húsinu sínu. Síðasta ferð
Möggu til Suðurlands var 6. maí.
Hún fór í afmæli dótturdóttur
sinnar og nöfnu á Hellu. Þá kom
hún til mín og stóð við í tvo daga
og fyrir það er ég þakklát. Þá ráð-
gerðum við það að ég kæmi norður
í sumar og dveldi nokkra daga hjá
henni. Hun lést norður á Akureyri,
þar sem hún ætlaði að hjálpa Berg-
ljótu systur sinni að undirbúa brúð-
kaupsveislu dóttur hennar. Þar
hneig hún niður og missti meðvit-
und. Hún lést í sjúkrahúsinu á
Akureyri nokkrum dögum síðar.
Margrét var jarðsett á Blönduósi
við hlið mannsins síns 25. júní að
viðstöddu miklu fjölmenni. Við Lára
fylgdum okkar kæru vinkonu til
grafar og ekki er að efa að allar
skólasysturnar hafi hugsað til henn-
ar með þökk í huga. Við komum
ætíð við hjá henni ef leið lá um
Blönduós. Vináttán og gleðin var
sú sama hvenær sem við hittumst.
Þannig voru ungdómskynnin góðu.
Á kveðjustund eru þakkir í huga
fyrir allt í langri samfylgd hér í
heimi.
Innilegar samúðarkveðjur til
barna hennar og íjölskyldna þeirra
og systra hinnar látnu.
Blessuð sé minning mætrar konu.
Helga I. Helgadóttir
húsinu við Klapparstíg þar sem þær
héldu heimili saman í áratugi enda
einkar samrýndar.
Þegar ég komst á táningsárin
áttu þær eftir að hafa góð og
áhrifarík áhrif. Þá var oft leitað
þangað, m.a. héldu þær okkur feðg-
um gleðileg jól um árabil.
Hjönna vissi hvert hugur minn
stefndi um þær mundir og léði mér
sparisjóðsbókina sína svo ég gæti
eignast mitt fyrsta hljóðfæri.
Gjaldddagar, vextir og verðbætur
voru óþekkt fyrirbæri og heimtur
slæmar þó þeim lyki með fullum
skilum. Ekki var eftirgangi fyrir
að fara.
Hjördís Fríður Pétursdóttir fædd-
ist í Reykjavík 23. apríl 1912. Dótt-
ir hjónanna Péturs Guðmundssonar
vélstjóra og Elínar Eyjólfsdóttur.
EFtir nám hóf hún störf í Skóversl-
un Lárusar G. Lúðvíkssonar, þar
sem hún starfaði lungann úr lífi
sínu, eða allt þar til verzlunin var
lögð niður. Eftir það gerði hún
stuttan stanz á skrifstofu Iðnskól-
ans í Reykjavík og starfaði síðan
til æviloka hjá Sælgætisgerðinni
Nóa-Sírius.
Ung missti hún föður sinn og
eftir lát móður sinnar 1956 keypti
hún íbúð á Njálsgötu 59 í samvinnu
við náfrænku sína, Valborgu Sand-
holt, sem um þær mundir varð eins
Hjördís F. Péturs-
dóttir — Minning
Amnesty International:
Samviskufangar
júnímánaðar
Mannréttindasamtökin Am-
nesty International vilja vekja
athygli almennings á máli eftir-
farandi samviskufanga í júni.
Jafnframt vonast samtökin til að
fólk sjái sér fært að skrifa bréf
til hjálpar þessum föngum og
sýna þannig í verki andstöðu sína
gegn því að slík mannréttinda-
brot séu framin. Islandsdeild
Amnesty gefur einnig út póst-
kort til'stuðnings föngum mánað-
arins og fást áskriftir á skrif-
stofu samtakanna.
Tyrkland: Dr. Nihat Sargin (61
árs) og Haydar Kutlu (43 ára) eru
báðir meðlimir í stjórnmálasamtök-
um sem eru bönnuð í Tyrklandi.
Þeir voru handteknir þann 16. nóv.
1987 þegar þeir snéru heim úr
nokkurra ára útlegð. Tilgangur
heimkomunnar var að reyna að fá
friðsamlega stjórnmálaþátttöku
lögleidda. Sargin og Kutlu var hald-
ið í varðhaldi í 19 daga, sem er
umfram löglegan varðhaldstíma.
Þeir fengu ekki að hitta fjölskyldu-
meðlimi eða lögfræðinga. Þegar
þeir loksins fengu að ræða við lög-
fræðinga, þann 7. des., sögðust
báðir mennirnir hafa hlotið mis-
þyrmingar við yfirheyrslur. Sargin
skrifaði m.a. í kvörtunarbréfi til
saksóknara að honum hafi verið
meinað um svefn í 170 klst., hann
hafi verið barinn og gefin lyf til að
brjóta niður mótstöðu hans. Kvört-
unum hans og Kutlu var hafnað
af saksóknaranum. Sargin fékk
seinna læknisvottorð vegna áverka
á hægri öxl. Ákærur á hendur Sarg-
in og Kutlu eru m.a. aðild að ólög-
legum samtökum, kommúnista-
áróður, áróður gegn ríkinu á er-
lendri grundu, vanvirðing við yfir-
völd og að hvetja til afbrota. Ef
þeir verða fundnir sekir geta þeir
fengið langan fangelsisdóm.
Benin: Anselme Ágbahoundo er
33 ára gamall jarðfræðingur. Hann
var handtekinn í júlí 1985 og hald-
ið í stuttan tíma á lögreglustöðinni
í Cotonou. Þar var hann spurður
um afstöðu hans til stjórnarinnar
og leynilegs kommúnistaflokks.
Þremur mánuðum síðar var hann
handtekinn aftur af tveimur lög-
ástatt hjá. Bjuggu þær saman um
aldarfjórðung unz Valborg lézt fyr-
ir skömmu eftir áralöng veikindi.
Hjördís var nýflutt í íbúð sína á
Mánagötu 4 þegar veikindi hennar
fóru alvarlega að gera vart við sig.
Bræður hennar þrír, þeir Emil,
Garðar Óskar og Arnold, lifa hana
allir. Fyrir stóran frændgarð og
vinahóp er það huggun harmi gegn
að minningin um góða konu mun
lifa.
Sverrir Garðarsson
reglumönnum til frekari spurninga.
Tveimur dögum seinna var hann
fluttur í herfangelsi í Parakou.
Mánuðina á eftir var hann yfir-
heyrður margsinnis og oft barinn
af hermönnum. Þann 9. nóvember
var hann fluttur í venjulegt fang-
elsi. Hann var þó seinna fluttur
tvisvar sinnum til Parakou til yfir-
heyrslna og misþyrminga. Þegar
þessu lauk var honum haldið áfram
í varðhaldi án þess að hljóta ákæru
eða dóm. Hann hefur ekki fengið
að hafa samband við fjölskyldu sína
eða fengið lögfræðilega aðstoð.
Agbahoundo er giftur og á eitt
barn. Fyrir handtökuna vann hann
við ríkisnámufélag Benin sem jarð-
fræðiverkfræðingur. Frá handtök-
unni hefur hann ekki fengið greidd
laun og virðast þau hafa farið í að
borga fangavist hans. Skv. upplýs-
ingum Amnesty-samtakanna eru
um 80 samviskufangar í haldi í
Benin vegna friðsamlegra stjórn-
málaaðgerða, s.s. þátttöku í verk-
föllum, samskipta við aðila sem eru
grunaðir um andstöðu við stjórnina,
þátttöku í stúdentastjómmálum
o.fl. Mörgum er lýst af stjórnvöldum
sem „vinstrisinnuðum stjórnleys-
ingjum". Enginn hefur verið ákærð-
ur eða dæmdur og margir eru tald-
ir hafa hlotið misþyrmingar.
Kína: Yang Wei er 32 ára gam-
all námsmaður frá Shanghai. Hann
lauk mastersgráðu í sameindalíf-
fræði frá Arizona-háskóla í maí
1986. Hann giftist þegar hann kom
heim frá námi. Konan hans fór til
Bandaríkjanna í nóv. sama ár í nám
en Wei beið eftir að fá leyfi til að
fara líka og klára doktorsnám. Mik-
il mótmæli áttu sér stað meðal stúd-
enta í helstu borgum Kína í des.
1986 og jan. 1987. Farið var fram
á aukið lýðræði og fijálsræði. Þann
11. jan. var Wei handtekinn eftir
að öryggissveitir höfðu rannsakað
íbúð foreldra hans og fundið bækl-
inga og persónuleg skrif sem áttu
að sýna stuðning hans við stúdenta-
hreyfinguna. Konan hans sagði
seinna að foreldrar Wei hefðu feng-
ið skipun um að þegja yfir hand-
tökunni og að þau hafi ekki fengið
upplýsingar um afdrif hans né leyfi
til að heimsækja hann. I réttar-
höldunum yfir Wei var hann ákærð-
ur fyrir að hafa tengsl við róttæka
hreyfingu frá New York (CAD,
Chinese Alliance for Democracy),
sem er bönnuð í Kína, að hafa skrif-
að undir dulnefni í tímarit CAD,
að hafa æst stúdenta með upplýs-
ingum frá CAD og gefið CAD vill-
andi upplýsingar um stúdentamót-
mælin.
Þeir sem vilja leggja málum þess-
ara fanga lið, og þá um leið mann-
réttindabaráttu almennt, eru vin-
samlegast beðnir að hafa samband
við skrifstofu Islandsdeildar Amn-
esty, Hafnarstræti 15, Reykjavík,
sími 16940. Skrifstofan er opin frá
kl. 16—18 alla virka daga. Þar fást
nánari upplýsingar sem og heimilis-
föng þeirra aðila sem skrifa skal
til. Einnig er veitt aðstoð við bréfa-
skriftir ef óskað er.
(Fréttatilkynning)
Blóma- og
W skreyíingaþjónusta ©
hvertsemtilefnider. **
GLÆSIBLÓMIÐ
GLÆSIBÆ,
Álfhcimum 74.sími 84200