Morgunblaðið - 20.10.1988, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 20. OKTÓBER 1988
38
37
Efling fískeldis forgangsverkefiii
Þijár tíllögur til þingsályktunar vóru lagðar fram á Alþingi f gær:
tillaga Guðmundar G. Þórarinssonar (F/Rvk) o.fl. um að fiskeldi skuli
verða forgangsverkefiú í atvinnumálum, tíllaga Friðjóns Þórðarsonar
(S/Vl) um endurskoðun lagaákvæða um gjafsókn og tillaga Guðrúnar
J. Halldórsdóttur (Kvl/Rvk) o.fl um setningu laga um sjálfseignarstofh-
anir.
Samræmt afurðalánakerfí
Fyrsta tillagan gerir ráð fyrir því
að fiskeldi verði forgangsverkefni í
atvinnumálum. Hún felur ríkisstjóm-
inni, verði hún samþykkt, að vinna
að uppbyggingu og þróun atvinnu-
greinarinnar í samræmi við stefnu-
mörkun. Tillagan felur og í sér að
komið verði á samræmdu afurðal-
ánakerfi [ þágu greinarinnar, sölu-
skattur og aðflutningsgjöld verði
endurgreidd bæði af stofn- og rekstr-
arkostnaði, lántökuskattur verði end-
urgreiddur og raforka til fiskeldis
seld á taxta er taki mið af nýting-
artíma og orkunotkun.
Málssókn í þágn efíialítilla
Önnur tillagan gerir ráð fyrir því
að ríkisstjómin láti endurskoða
ákvæði laga um gjafsókn í ljósi feng-
innar reynslu „með það fyrir augum
Neðri deild í gær:
Níu lög samþykkt
Frumvarp menntamálaráð-
herra um Kennaraháskóla ís-
lands var samþykkt sem lög frá
Alþingi í neðri deild i gær. Sex
önnur stjórnarfirumvörp og eitt
þingmannafrumvarp vóru sam-
þykkt sem lög. Frumvarpi Hjör-
leife Guttormssonar og Guðrún-
ar Helgadóttur um jafria stöðu
og jafhan rétt kvenna og karla
var vísað til ríkisstjórnarinnar.
Átta sljómarfrumvörp og eitt
þingmannafrumvarp vóru sam-
þykkt sem lög í neðri deild Al-
þingis í gær. Hin nýju lög fjalla
um:
1) Kennaraháskóla íslands.
2) Siglingamálastofnun ríkis-
ins.
3) Eiturefni og hættuleg efni.
4) Meðferð opinberra mála (sif-
skaparbrot og skírlífísbrot).
5) Meðferð opinberra mála
(hækkun fjársekta).
6) Lögreglusamþykktir.
7) Sveitarstjómir.
8) Húsnæðisstofnun ríkisins
(úrsögn úr byggingarsamvinnufé-
lagi).
9) Heimild fyrir Reykjavíkur-
borg til að taka eignamámi hluta
af landi jarðarinnar Vatnsenda í
Kópavogskaupstað.
I neðri deild var jafnframt
mælt fyrir nokkrum stjómarfum-
Alþingishúsið:
Merki
Kristjáns
níunda víkur
-tiilagaÁrna
Gunnarssonar
„Alþingi ályktar að fela
forsetum þingsins að láta
taka niður merki Kristjáns
niunda Danakonungs, sem
nú er á norðurhlið Alþingis-
hússins, og láta koma þar
fyrir íslenzka skjaldarmerk-
inu frá 1944 ásamt skjald-
berum: griðungi, bergrisa,
gammi og dreka.“
Þannig hljóðar tillaga til
þingsályktunar sem Ámi Gunn-
arsson, þingmaður Alþýðu-
flokks, hefur lagt fram á Al-
þingi.
I greinargerð segir að eðli-
legt sé „að hið fagra og lögg-
ilta skjaldarmerki þjóðarinnar
frá 1944 fái að prýða Alþingis-
húsið í stað merkis Kristjáns
níunda Danakonungs".
í greinargerð segir ennfrem-
un „Þótt Alþingishúsið sé í
A-flokki friðaðra húsa er ekk-
ert sem kemur í veg fyrir þessa
breytingu sé hún gerð í sam-
ráði við og með samþykki hús-
friðunamefndar.“
vörpum, m.a. um tekjustofna
sveitarfélaga, staðgreiðslu opin-
berra gjalda og viðskiptabanka.
að auðvelda efnalitlu fólki að ná rétti
sfnum að lögum“.
Rammalögum
sjálfseignarstofhanir
Þriðja tillagan felur ríkisstjóminni
•að „setja á stofn starfsnefnd er vinni
að samningu rammalöggafar um
sjálfseignarstofnanir".
Heimahjúkrun -
Bjargráðasjóður
Ragnhildur Helgadóttir (S/Rvk)
spyr heilbrigðisráðherra, hvað líði
framkvæmd ákvæðis laga um al-
mannatryggingar, þess efiiis, að
hjúkrunarfræðingar geti tekið að sér
að veita einstaklingum heimahjúkrun
á grundvelli greiðslna úr sjúkrasam-
lögum eins og lengi hefur gilt um
heimilislækningar.
Friðjón Þórðarson (S/Vl) spyr
landbúnaðarráðherra, hvað miði end-
urskoðun laga um Bjargráðasjóð og
hvaða hugmyndir ráðherra hafi um
framtíðarhlutverk hans.
Úr skipasmíðastöð Þorgeirs og Ellerts, Akranesi.
Júlíus Sólnes (B/Rn) um Marokkótogarana:
Útflutningnr á íslenzku
hugviti og þekkingu
„Þetta verkefiii reyndist ekki vert stuðnings,“ sagði Jón Sigurðsson, iðnaðarráðherra^ -
Júlíus Sólnes (B/Rn) kvaddi sér hljóðs utan dagskrár í Sameinuðu
þingi í gær. Tilefiiið var synjun rikisstjómarinnar á beiðni Stálvíkur
hf. um styrki og ábyrgðir vegna smíði á togurum fyrir Marokkó-
menn. Sagði Júlíus að enn væri tækifæri til að bjarga þessu mikil-
væga verkefni fyrir íslenzkan skipasmíðaiðnað og skoraði á stjórn-
völd að taka af skarið í þvi efiii.
Jón Sigurðsson, viðskipta- og iðnaðarráðherra, sagði hinsvegar
að við gætum ekki keppt við ríkisstyrktan skipasmíðaiðnað stór-
þjóða. Ef ríkisstjórnin hefði orðið við þessari beiðni væri komið út
í samkeppni rikissjóða — i stað samkeppni fyrirtækja — og ríkissjóð-
ur íslands hefði ekki burði til að halda slíkri samkeppni tíl streitu.
Stjórnvöld, bankar og
Qökniðlar brugðust
Júlíus Sólnes (B/Rn) sagði mik-
ilvægt að efla útflutning íslenzks
hugvits og sérhæfðrar þekkingar,
eins og hér hafi verið um að ræða.
Smíði skipanna væri ekki nema
hluti af miklu stærra máli, þótt hún
væri mikilvæg, út af fyrir sig, til
að gera skipasmíðaiðnaðinum kleift
að endurhæfa sig. Hér hafi ekki
síður verið um að ræða sölu á fjöl-
þættum hátæknibúnaði, sem vægi
þungt í heildardæminu. Nefna
mætti vindur og spii, tölvustýrðar
vogir, veiðarfæri og margskonar
hliðarþjónustu við skipasmfðaiðnað-
inn.
Júlíus gagnrýndi stjómvöld,
banka, fjölmiðla og almenning fyrir
neikvæðari afstöðu til tækifæra af
þessu tagi en uppi væri í samkeppn-
isríkjum okkar. Norsk viðbrögð
væru allt önnur. Þar stæðu allir
aðilar saman um að koma sér-
hæfðri þekkingu, sem til staðar
væri, á alþjóðlegan markað.
Gerði Júlíus samanburð á fyrir-
greiðslu bankakerfís, annarsvegar
hér á landi og hinsvegar í Dan-
mörku, þegar yerkefni af þessu tagi
ætti í hlut. íslenzka bankakerfíð
reyndist ekki „samkeppnishæft" að
þessu leyti, hvorki um þjónustu né
gjaldtöku fyrir veitta þjónustu.
Bankakostnaður hér væri stórum
hærri.
Júlfus sagðist út af fyrir sig geta
fallist á þá afstöðu, sem fælist í
því að hafna beiðni um ríkisstyrki,
en eftir stæði möguleikinn til að
leysa málið í samstarfi íslenzkra
og erlendra skipasmíðastöðva. Það
væri ekki verjandi fyrir stjómvöld
að halda að sér höndum þegar sú
hlíð málsins ætti í hlut.
Jón Sigurðsson, viðskipta- og
iðnaðarráðherra, sagði okkur ekki
fært að keppa við niðurgreiddan
iðnað milljónaþjóða. Þá væri komið
út í samkeppni ríkissjóða, ekki fyrir-
tækja. Hyggilegra væri að kaupa
en selja niðurgreidd fískiskip, ef
með þyrfti.
Hann minnti á hvern veg Svíar
hefðu orðið að leggja af stórfyrir-
tæki í olíuskipa- og farmskip-
asmíði, einfaldlega vegna þess að
ekki hafi verið hægt að fylgja fram
niðurgreiðslustefnunni, kostnaðar-
ins vegna.
í því dæmi, sem hér um ræddi,
hefði verið farið fram á styrki upp
á rúmar 370 m.kr., auk ríkis-
ábyrgða, sem numið hefðu marg-
faldri þeirri fjárhæð. Ábyrgðir
hefðu bæði átt að ná til þess, ef
skipasmíðastöðvar gætu ekki staðið
við samning sinn, sem og til þess
ef kaupendur skipanna stæðu ekki
við sitt, eða heltust úr lestinni.
Engar tiyggingar hafí verið lagðar
fram fyrir annarri sölu skipanna,
ef Marokkómenn hyrfu úr dæminu.
Þetta verkefni hafí einfaldlega ver-
ið of áhættusamt, ekki gengið upp.
Annað mál væri að styrkja þyrfti
rekstrarstöðu skipasmfðaiðnaðarins
með einum eða öðrum hætti.
Selja má fleira en freðfísk
og herta þorskhausa
Ekki er rúm til að rekja þessa
umræðu ítarlega, aðeins drepið á
örfá atriði enn.
Kristín Halldórsdóttir
(Kvl/Rn) sagði m.a. að stjómvöld
hefðu komizt að réttri niðurstöðu í
þessu máli. Þetta gengi ekki upp,
þótt ríkisstyrkir hefðu komið til.
Ólafur Ragnar Grímsson, fjár-
málaráðherra, fór fram á það við
Júlíus Sólnes að hann gæfí ráðu-
neyti sínu skýrslu um þann mun á
bankafyrirgreiðslu og mun á banka-
kostnaði, erlendis og hér, sem fram
hefði komið í ræðu hans.
Hjörleifur Guttormsson
(Abl/Al) sagði að skipasmíðaiðnað-
urinn og iðnaðurinn í heild hefði
hrunið meðan Sjálfstæðisflokkurinn
réð ríkjum f iðnaðarráðuneytinu.
Friðrik Sophusson (S/Rvk)
sagði fleiri flokka hafa farið með
iðnaðarráðuneytið en Sjálfstæðis-
flokkinn síðasta áratuginn, gott ef
Hjörleifur Guttormsson hefði ekki
einnig komið til sögunnar. Vandi
iðnaðarins væri ekki sízt fólginn í
sveiflum fslenzks efnahagsbúskap-
ar, einkum í sjávarútvegi, sem og
í innlendri verðbólgu, gengisskrán-
ingu o.fl. Hann sagði lánasjóð í
skipasmíði, fískveiðasjóð, ekki
heyra undir iðnaðarráðuneyti, held-
ur sjávarútvegsráðuneytið. Og loks
spurði hann viðstadda ráðherra,
hvort sá millifærzlumokstur, sem
til stæði að frumkvæði ríkisstjóm-
arinnar, ætti í engu að gagnast iðn-
aðinum í landinu.
Albert Guðmundsson (B/Rvk)
sagði furðu gegna, hve neikvætt
stjómvöld og kerfið væm á útfiutn-
ing fslenzks hugvits, sérhæfðrar
þekkingar og framtaks utan hefð-
bundinna atvinnugreina. Afstaða
þessara aðila sýndist bundin við
freðfísk og herta þorskhausa. Hann
tók undir framkomna gagnrýni á
bankakerfíð. Mál væri til komið að
efna til viðskiptadeilda' í bönkum
landsins, jafnvel í samvinnu við er-
lenda banka.
Júlíus Sólnes, málshefjandi,
þakkaði málefnalega umræðu.
Hann sagði að það hefði máske
verið mistök að fara fram á ríkis-
styrki. En lái okkur hver sem vill,
bætti hann við. Millifærslur þær,
sem ríkisstjómin var mynduð um,
em að dijúgum hluta styrkjaúthlut-
un. Má ekki styrkja útflutning á
sérhæfðri þekkingu í skipasmíði
eins og annan útflutning, þegar
stjómarstefnan er fyrst og fremst
millifærslur til atvinnufyrirtækja?
Mega ekki stjómvöld hafa í huga
hvem veg ákvörðun þeirra á sínum
tíma um bann við smíði fiskiskipa
lék þessa atvinnugrein? Ég skora,
þrátt fyrir það sem orðið er, á ríkis-
stjómina að rétta samstarfshönd til
skipasmíðaiðnaðarins, um að bjarga
því sem enn má bjarga af þessu
verkefni, sagði Júlíus að lokum.
Jöfiiun á námskostnaði:
Endurskoðun gild-
andi laga lokið
— sagði menntamálaráðherra
Guðrún J. Halldórsdóttir
(Kvl/Rvk) mælti í gær i Samein-
uðu þingi fyrir tillögu til þings-
ályktunar um að hraða endur-
skoðun laga um ráðstafanir til
jöfiiunar námskostnaðar. Svavar
Gestsson, menntamálaráðherra,
sagði þessari endurskoðun ný-
lega lokið, en ekki væri enn
ákveðið, hvernig með þetta mál
yrði farið.
Guðrún J. Halldórsdóttir sagði
að sér hefði verið kunnugt um það,
að endurskoðun laganna væri langt
komin. Annað mál væri að það vildi
á stundum gerast við ráðherra-
skipti, að góð mál, sem verið hefðu
í skoðun fyrir, væm svæfð.
Nauðsynlegt væri að halda þessu
máli vakandi. Mikilvægt væri að
fólk, sem ekki hefði lokið skóla-
skyldu af ýmsum ástæðum, ætti
möguleika á námi og námsstyrkj-
um, en svo væri ekki samkvæmt
lögum. Ennfremur, að þeir, sem
styrkja nytu, hlytu viðhlítandi að-
stoð. Styrkupphæðir, sem gildandi
lög gerðu ráð fyrir, hefðu rýmað
mjög í tímans rás.