Morgunblaðið - 26.10.1988, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 26. OKTÓBER 1988
Reuter
Helmut Kohl, kanslari Vestur-Þýskalands, ræðir við ferðamenn á
Rauða torjfinu í Moskvu í gær, á öðrum degi heimsóknar hans í
borginni. Ibaksýn er kirkja heilags Basils.
Friður við Persaflóa:
Viðræðum íramhald-
ið í lok mánaðarins
SÞ. Reuter.
ÍRANAR og írakar munu taka
aftur upp þráðinn f viðræðum
rikjanna um frið f Persaflóaó-
friðnum 31. október, að sögn
framkvæmdastjóra Sameinuðu
þjóðanna, Javiers Perez de Cuell-
ars, f gær. Hann sagðist sjálfur
mundu taka þátt í viðræðunum
ásamt utanrfkisráðherrum
rfkjanna.
„Ég er vongóður um árangur
vegna þess að báðir deiluaðilar virð-
ast reiðubúnir til að skiptast á fleiri
föngum á næstunni. Vonandi verður
þetta að veruleika sem fyrst,“ sagði
framkvæmdastjórinn. Friðarviðræð-
umar, sem SÞ áttu frumkvæði að,
hófust í Genf í ágúst, fímm dögum
eftir að vopnahlé komst á í Persaf-
lóastríðinu. Hlé var gert á þeim 13.
september, þær teknar upp aftur í
byrjun október en aftur var gert hlé
og hefur árangur verið lítill enn sem
komið er.
Eitt helsta deilumálið er Shatt
al-Arab-vatnaleiðin sem er á milli
ríkjanna. Kreflast frakar þess að
skipsflök verði íjarlægð af botni
vatnaleiðarinnar og jafnframt að
þeim verði tryggður réttur til að
sigla þar í framtíðinni. íranar vilja
fyrst semja um brottflutning heija
frá landamærum og fangaskipti.
HAGVIRKI HF
Fimmtudagskvöldið 27. október nk.
er öllu starfsfólki Hagvirkis hf. og
þeim, sem starfað hafa hjá
fyrirtækinu í tvo mánuði eða lengur
á þessu ári, boðið ásamt maka til
kvöldverðar og dansleiks
á Hótel íslandi.
Húsið opnað kl. 19.30.
Boðsmiðar verða afhentir
á skrifstofu Hagvirkis hf.,
Skútahrauni 2, Hafnarfírði.
Athugið!
Nokkrum miðum óráðstafað.
| g HAGVIRKI HF
I SfMI 53999
Vestur-þýskir flármálamenn
hefla leiftursókn í Moskvu
Moskvu. Daily Telegraph.
UM Smmtiu vestur-þýskir Qár-
málamenn fóru til Moskvu með
Helmut Kohl, kanslara Vestur-
Þýskalands, til að stórauka við-
skiptatengsl Vestur-Þjóðveija við
Sovétmenn.
Nokkur af frægustu iðn- og fjár-
málafyrirtækjum Vestur-Þýska-
lands eiga fulltrúa í þeim hópi sem
slóst í för með Kohl og fyigdarliði
hans, meðal annars fímm ráðherr-
um. Sovétmenn litu í eina tíð nokkur
þeirra homauga - svo sem Krupp,
Volkswagen, Messerschmidt -
vegna framleiðslu þeirra fyrir
stríðsvél Hitlers, sem réðist inn í
Sovétríkin í seinni heimsstyijöldinni.
Nú er þeim fagnað sem framleiðend-
um tækja sem ekki tengjast hemaði
- og Sovétmenn þarfnast þeirra
mjög til að gera perestrojku, end-
umýjun í efnahagslífinu, mögulega.
Meðal flármálamannanna er Alfr-
ed Herrhausen, stjómarformaður
Deutsche Bank, en hann er fulltrúi
nokkurra fyrirtækja sem hafa tekið
sig saman um að bjóða Sovétmönn-
um lán að jafnvirði um 80 milljarða
ísl. kr. Þá má nefna stjómarformann
Volkswagen, Carl Hahn, og Bert-
hold Beitz, sem rekið hefur stálfyrir-
tækið Krupp síðan í byrjun sjötta
áratugarins og gerði stóra samninga
við Sovétmenn á valdatíma
Khrústsjovs. Nú er Krupp að drag-
ast aftur úr helstu keppinautum
slnum, Theyssen og Mannesmann,
en þau fyrirtæki sendu einnig full-
trúa til Moskvu. Fyrirtækin leggja
nú áherslu á að semja sameiginlega
þar sem Sovétmenn geta ekki aukið
innflutninginn að ráði og vilja því
kaupa leyfí til að líkja eftir vestræn-
um framleiðsluaðferðum.
Stærsti samningurinn var undir-
ritaður á mánudag, en samkvæmt
honum munu nokkur vestur-þýsk
fyrirtæki, með rafeindafyrirtækið
Siemens og vestur-þýskt systurfyrir-
tæki svissneska fyrirtækisins Asea
Brown Boveri, ABB, í broddi fylk-
ingar, byggja kjamakljúf í samvinnu
við Sovétmenn. Vestur-Þjóðveijar
sjá um 40 prósent verksins en helsti
ávinningur þeirra af samningnum
felst í því að þeir fá tækifæri til að
sanna fyrir Sovétmönnum að vest-
ur-þýsk tækni tryggi best að slys
eins og Tsjemobyl-slysið endurtaki
sig ekki.
Talsmenn Siemens og ABB sögðu
að fyrirtækin væru þegar byijuð að
undirbúa samninga um byggingu
stærri kjamakljúfa sem gætu mætt
vaxandi orkuþörf Sovétmanna. Þótt
þessir samningar veiti Sovétmönn-
um leyfí til að notfæra sér vestur-
þýska tækni við byggingu stórs hluta
kjamakljúfanna verða þeir áfram
háðir vestur-þýskum fyrirtækjum
hvað varðar vissa hluta kljúfanna
og þjónustu næstu áratugina. Siem-
ens er einnig að undirbúa verkefni
sem varðar öryggi í sovéskum
lq'amakljúfum og talið er að fyrir-
tækið fái sem nemur 800 milljónum
ísl. kr. fyrir hvert orkuver. Fyrirtæk-
ið hefur einnig gert samning um
uppsetningu nýrra tælq'a í sovésk
sjúkrahús. Stjómendur Siemens, og
reyndar vestur-þýsku fyrirtælq'anna
allra, em sannfærðir um að engin
hætta sé á því að samningamir veiti
Sovétmönnum tækniþekkingu sem
gæti haft hemaðar legt gildi fyrir
Varsjárbandalagið.
Sovésk dagblöð:
Fyllsta hlutleysis gætt í um-
fjöllun um Bush og Dukakis
Moskvu. Reuter.
SOVÉSKIR Qölmiðlar hafa gætt
mikillar varúðar í umQöllun um
kosningabaráttuna i Banda-
ríkjunum. Forðast er að gera
upp á milli frambjóðendanna og
aldrei birtist svo mynd af öðrum
hvorum að hinn sé ekki að fínna
á sömu síðunni. Þegar rennt er
í gegnum sovésk dagblöð virðist
svo sem hóli og gagnrýni, fyrir-
sagnastærð og jafnvel dálks-
entímetrafjölda sé dreift jafiit á
Bush og Dukakis. Af þessu má
dæma að Sovétmenn séu jafii
leiðir á kosningabaráttunni og
margir Bandaríkjamenn, skrif-
ar Susan Cornwell, fréttaritari
Reuters í Moskvu.
„Þegar skrif um kosningabar-
áttuna em lesin þá kemst maður
ekki hjá því að dást að tilfínningu
höfunda fyrir jafnræði," skrifaði
Melor Sturua, stjómmálaskýrandi
Ízvestíu, málgagns stjómvalda, í
Moskvufréttum nýlega. Hann hélt
því fram að sovéskir fjölmiðlar
ættu að endurspegla betur mis-
munandi skoðanir landsmanna á
Bush og Dukakis og skrifa um þá
af meiri gagnrýni. Hann spurði
einnig hvort nokkur héldi ennþá
að Sovétmenn gætu haft áhrif á
úrslit kosninganna og hvort það
væri skýringin á afstöðuleysinu. f
anda glasnost bætti hann við: „Ég
er á bandi Dukakis en ég held að
Bush vinni."
Hvað stjómvöld varðar virðist
hin hlutlæga og þurra umfjöllun
þjóna þeim tilgangi að halda
Kremlveijum utan við málið. „Við
viljum gæta ítmstu varkámi," seg-
ir Gennadíj Gerasímov, talsmaður
sovéska utanríkisráðuneytisins.
„Við viljum ekkert gera sem haft
gæti áhrif á úrslit kosninganna.
Það er ekki til nein opinber skoðun
í Sovétríkjunum á kosningabarát-
tunni endar er hún fremur lítt
spennandi."
Óljós stuðningnr Prövdu
við Dukakis
Ef skyggnst er gaumgæfilega
um síður Prövdu, málgagns komm-
únistaflokksins, má fínna vísbend-
ingar um afstöðu yfírvalda. Blaðið
hefur heldur dregið taum Dukakis
í sinni umijöllun. Eftir fyrri sjón-
varpskappræðumar lýsti Pravda
Dukakis sigurvegara þeirra þrátt
fyrir að hann væri lauslega gagn-
rýndur fyrir að draga úr fyrri and-
Reuter
Bandarísku forsetaframbjóðendurnir sjást hér á umdeildu auglýs-
ingaskilti í lestarstöð i Hong Kong. Auglýsingin byggist á leik
með enska orðið „running mate,“ sem getur bæði þýtt „með-
frambjóðandi" og „hlaupafélagi". „Það sem þeir báðir þurfa er
góður hlaupafélagi,*1 segir á skiltinu og er verið að auglýsa skó.
stöðu sinni við geimvamaáætlun
Reagans. Fyrir skömmu var Bush
gagnrýndur fyrir að segja í ræðu
að Vesturlönd skyldu ekki láta
umbætur í Sovétríkjunum slá ryki
í augu sér. En miðað við hefð-
bundinn Prövdu-stí\ var ekki reitt
hátt til höggs. Sú skoðun Bush að
bandarísk stjómvöld skuli eiga við
Sovétmenn á grundvelli sterkrar
aðstöðu er í ósamræmi við hinn
gagnkvæma skilning sem þróast
hefur með risaveldunum, segir
ennfremur í Prövdu. „Ef farið
verður að tillögum varaforsetans
jafngildir það því að stíga eitt skref
fram á við með vinstra fæti og
eitt til baka með þeim hægri."
En ef marka má ummæli vest-
rænna stjómarerindreka I Moskvu
eru stuðningsmenn Bush fleiri I
Sovétríkjunum en ráða má af skrif-
um Prövdu. Þeir segja að fjórir
fundir leiðtoga risaveldanna und-
anfarin ár hafí leitt til þess að
Bush sé nú orðinn þekktur meðal
sovéskra embættismanna og þar-
afleiðandi óski þeir honum sigurs.
„Allir þeir embættismenn sem ég
þekki eru á bandi Bush,“ segir
ónafngreindur sendifulltrúi erlends
ríkis. „Sovétmenn vilja þekkta
stærð. Þeir eiga slæmar minningar
um Jimmy Carter þegar hann kú-
venti í afvopnunarmálum árið
1977.“
Styður Gorbaljsov Bush?
Nýlega fóm kviksögur á kreik
í Moskvu um að Bush ætti sér að
minnsta kosti einn tryggan stuðn-
ingsmann í Kreml, engan annan
en Míkhall Gorbatsjov. Samkvæmt
italska dagblaðinu La Repubblica
sannfærðist Ciriaco De Mita, for-
sætisráðherra Ítalíu, um það I ný-
legri heimsókn til Moskvu að Gorb-
atsjov styddi Bush. Sovétleiðtoginn
á að hafa sagt að þótt demókratar
byggju yfír ýmsum athyglisverðum
hugmyndum þá vildi hann frekar
stöðugleika hjá bandarískum
stjómvöldum. „Ég er nú ekki viss
um að rétt sé eftir leiðtoganum
haft,“ sagði Gerasímov þegar
fréttin var borin undir hann.
„Vissulega emm við hlynntir stöð-
ugleika í bandarískum stjómmál-
um en útkoman er eingöngu háð
vilja bandarískra kjósenda.“
Viðhorf almennings I Sovétríkj-
unum til kosningabaráttunnar í
Bandaríkjunum em eins fjölbreytt
og sovéska þjóðlífsflóran. Þjóðem-
issinnar við Eystrasalt hneigjast
til að styðja Bush. Menntamenn
em á bandi Dukakis. Alþýða
manna er óákveðin en hissa á
þeirri áráttu frambjóðendanna að
brölta upp f skriðdreka og heim-
sækja fánasaumastofur. „Er hægt
að sjá Gorbatsjov fyrir sér gerandi
slíkt?" spurði sovésk alþýðukona
þegar henni var sýnt nýja vikublað
Tass-fréttastofunnar, Bergmál
jarðarinnar þar sem sjá mátti
myndir af Bush og Dukakis í æf-
ingabúningi.

■'****«J