Morgunblaðið - 25.11.1988, Side 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 25. NÓVEMBER 1988
Hin járnharða skel
Fáir íslenzkir málarar bera í jafn
ríkum mæli svip af skólun sinni og
Jón Óskar Hafsteinsson.
Tækni hans er í hæsta máta
amerísk og ber keim af auglýsinga-
iðnaðinum þar, risavöxnum stækk-
unum í myndvarpa og hámarks
áhrifamætti. Þær bera og vott um
það tröllslega miskunnarleysi, sem
mjög er dýrkað vestra ásamt tak-
markalausri eiginhyggju svo sem
hún skín frá breiðtjöldum kvik-
myndáiðnaðarins.
Yfirnáttúrulegar goðsagnaverur,
sem ekkert bítur á, bera jafnan sig-
ur af hólmi og eru dýrkaðar líkast
Faraóunum í Egyptalandi í eina tíð.
Þá minna fígúrur hans ekki svo
lítið á ofurmennina, sem þunga-
rokkarar eru að leika eða mótor-
hjólaberserki svo sem Hells Angels.
Eða dregið saman í hnotskum —
draumur um sigur hrokans. — Hér
er um lýsingu að ræða en enga
beina listrýni — lýsingu á því hvem-
ig myndir hans koma mér fyrir sjón-
ir.
Með Ijúfu geði viðurkenni ég að
hinir stóru dúkar hans búa oft yfír
mikilli kynngi og grafískri auðlegð
í sinni eintóna tækni. Þær búa og
yfir miklu seiðmagni á stundum
ásamt áleitinni, dulmagnaðri
stemmningu, sem ber svip af eilífð-
inni.
En um leið eru þær eintóna og
Hráar, sem mun vera meir af ásetn-
ingi en skorti á fjölhæfni en hvort
þessi ásetningur sé kórréttur eða
AUSTURBÆR
Sóleyjargata o.fl.
Lindargata 39-63 o.fl.
Hverfisgata 4-62 o.fl.
Skúlagata
Laufásvegur 58-79 o.fl.
Skipholt 40-50 o.fl.
fHorgtsttfrlðfófr
þrengi geranda sínum út í horn
verður framtíðin að skera úr.
En á meðan virkar þetta sem
áhugaverður leikur, sem leiðir hug-
ann í senn að Mishima sem Amold
Schwarzwnegger — og hann getur
hægast tekið undir með ítalska
málaranum Francesco Clemente:
„Ég mála lífið og lífið er ofbeldi" ...
Séra Sigurður Pálsson
Bænabók
fyrir börn
BÓKIN Böra og bænir er komin
út hjá Almenna bókafélaginu.
Séra Sigurður Pálsson hefúr
annast val og þýðingar bænanna.
I bókinni er að fínna alkunn
íslensk bænavers, órímaðar bænir
sem samdar hafa verið fyrir munn
barna og bænir sem böm frá ýms-
um löndum hafa samið. Kaflaheiti
em Signingin, Kvöldbænir, Morg-
unbænir, Þakkarbænir, Heimili,
Skóli, Félagar og Faðir vor. í bókar-
lok er kafli eftir Sigurð Pálsson um
skírn, böm og bænir.
Bókin er 64 blaðsíður í stóm
broti. Prentun annaðist Prenttækni
og útlit Búi Kristjánsson.
mita
MITA DC-1205: Föst plata sem þýðir
minna pláss. Utamöguleikar. 12 eintök á
minútu. Þolin og örugg.
FJÖLVAL HF.
Ármúla 23 Sími 688650
Á ferð um tilveruhring-
inn að reka burt óttann?
Leiklist
Jóhanna Kristjónsdóttir
Þjóðleikhúsið: Stór og smár
eftir Botho Strauss
Þýðandi: Hafliði Arngrímsson
Leikmynd og búningar: Gretar
Reynisson
Tónlist: Hjálmar H. Ragnarsson
Lýsing: Asmundur Karlsson
Leikstjóri: Guðjón P. Pedersen
Auðvitað mætti byrja þessa
umsögn á að segja að fyrir höf-
undi vaki að sýna tilvistarkreppu
mannsins í firrtum heimi. En frasi
af því tagi hrekkur ekki langt til
að segja um hvað leikritið snýst.
Stúlkan Lotta, sem er kannski
vera, kannski hugmynd, kannski
bam og kannski ekki til, er leikinn
á enda á ferðinni. Hún er að leita
eftir að ná sambandi við fólk,
knúin áfram af þörf til að vekja
upp tilfínningar með þeim, hlú að
sínum eigin, eða reyna að fá botn
í þær. Þó veit hún ekki hvert skal
stefna, hvemig hún á að nálgast
þá sem verða á vegi hennar og
það sem meira er, samferðarmenn
hennar um tímann — sem getur
verið langur og getur líka verið
örskotsstund — vita það ekki held-
ur. Samt skilur Lotta alls staðar
eftir sig einhver áhrif, kallar fram
spurningar en það er engin
ástæða til að kreíjast allra svara.
Leikritið er við lestur einan
sérstaklega yfirhlaðið, engu líkara
en höfundur hafi ætlað að af-
greiða eiginlega allt á einu bretti.
Þegar betur er að gáð verður
varla „replikka" sem manni fínnst
að hafí mátt missa sig, áhorfandi
fer smám saman að skilja ákefð
höfundar og taka þátt í henni.
Og það er ekki minnsti kosturinn,
að höfundur lætur áhorfandá eft-
ir, hveijum fyrir sig, að draga
ályktanir, komast að niðurstöðu
eða einfaldlega að njóta.
Guðjón P. Pedersen sýnir hug-
myndaflug og listfengi við upp-
færslu leikritsins, vinnubrögð
vönduð og frjó í senn. Staðsetn-
ingar eru oftast nær unnar af
stakri nosturssemi, nefna má at-
riðið á undan „Tíu herbergjum"
sem var til fyrirmyndar, auk þess
að vera skemmtilegt. Kyrralífs-
myndin í byrjun annars þáttar er
annað dæmi um lofsverð og at-
hyglisverð vinnubrögð leikstjóra.
Sýningin stendur ansi mikið og
fellur með því, hvemig hlutverk
Lottu er leyst af hendi. Þar vann
Anna Kristín Amgrímsdóttir eft-
irminnilegan leiksigur. Þó að hún
væri nokkuð yfirspennt í Ma-
rokkóþættinum fyrsta, átti hún
þar ágæta spretti og óx síðan
með hveijum þætti. Hún lætur
áhorfandann sjálfan um að draga
ályktun um hvað Lotta er; hug-
mynd, vera, biliið manneskja, góð
og einlæg sál. Á alla þessa strengi
náði Anna Kristín að slá af viðeig-
andi leikni.
Amar Jónsson sýndi ágætan
leik í ýmsum gerva sinna, en
óborganlegastur sem bróðirinn
Bemd í „Fjölskyldu í garðinum“.
Það er ekki stórhlutverk en varð
stórt í meðförum Amars. Ámi
Tryggvason og Guðrún Stephen-
sen vom hugvitssöm og í'uil af
húmor í útfærslu á sínum hlut-
verkum, mér fannst skugga-
myndaatriðið þeirra lánast mjög
vel, þar vár í senn vel á málum
haldið af leikstjóra og leikumm.
Kristbjörgu Kjeld tókst að gera
konu Tyrkjans hæfilega aumkun-
arverða og skopfæra hana í leið-
inni. Aftur varð henni ívið minna
úr eiturlyfjaneytandanum. Sig-
urður Skúlason lék við hvem sinn
fingur í þessari sýningu og brand-
arakall hans var mjög hyggilega
unninn, svo að áreynslulaust virt-
ist. Einnig áttu hann og Anna
Kristín góðan samleik í „Englin-
um viðbjóðslega“. Róbert Arnf-
innsson var í hlutverki Wilhelms
tannlæknis í „Fjölskyldu í garðin-
um“ og leysti það af hendi eins
og honum sómir.
Allmargir leikaranna hafa ekki
sést oft á sviði Þjóðleikhússins og
settu frískandi svip á sýninguna.
María Sigurðardóttir er án efa
með betri leikkonum og hefur
sýnt það í mörgu, einkum í sýn-
ingum hjá Alþýðuíeikhúsinu. Hún
dró upp skarpa og nöturlega mynd
af drykkfelldu og gleðilausu tann-
læknisfrúnni og sem rannsóknar-
kona í Tíu herbergjum. Henni
tókst einnig mæta vel upp f dyr-
asímaatriðinu með Lottu. Guðlaug
María Bjamadóttir átti í nokkmm
brösum með framsögn í „Nætur-
vöku“, réði ekki almennilega við
röddina, þegar til æsings kom, en
var ágæt manngerð í hlutverkið.
Anna Kristín Arngrímsdóttir,
Guðlaug María Bjarnadóttir og
Árai Pétur Guðjónsson í hlut-
verkum sínum. Á innfelldu er
Anna Kristín Aragrímsdóttir í
upphafsatriðinu.
Ellert Ingimundarson náði sér
ekki á strik sem gítarleikari, nema
helst í stuttum samleik með Önnu
Kristínu. Strákurinn varð einnig
of ýktur og framsögn Ellerts er
fullþvinguð. Ámi Pétur Guðjóns-
son var að mínu viti bestur í
þættinum „Lesið fyrir“ og nokkuð
glúrinn rannsóknarmaður. Ámi
Pétur hefur oftast vald á svip-
brigðum, og sýndi það best í stilli-
mjmd annars þáttar, þótt ekki
gengju þar alls kostar upp sam-
skipti hans og eiginkonunnar,
þegar á leið. Framsögn Áma Pét-
urs er skóluð og oft blæbrigðarík.
Bryndís Petra Bragadóttir Iék
stúlkuna fyrirhafnarlítið, en brást
nokkuð bogalistin í hlutverki
Konu í hnepptum kjól upp í háls.
Þar kann einnig að vera við leik-
stjóra að sakast.
Leikmynd Gretars Reynissonar
og búningar áttu dijúgan þátt í
hversu vel sýnigin lánaðist, piýði-
legt verk og hið sama gildir um
tónlist Hjálmars H. Ragnarsson-
ar. Þýðingin hljómaði oftast nær
þjál og sannfærandi.
Þetta er löng sýning og verður
þó aldrei langdregin. Það er ein-
hver seiður í þessum texta, sem
gerir að verkum að athyglin er
glaðvakandi. Að viðbættum hú-
mor og hugvitssemi leikstjóra.
Það er mikið gott að textinn var
ekki stýttur en það er óhjákvæmi-
legt að búast við því að ýmsum
muni þó þykja sem sumu hefði
mátt þjappa saman. Ég hef ekki
langalengi séð jafn vandaða og
athyglisverða sýningu í Þjóðleik-
húsinu. Og var orðið tímabært.
Bamabók eftir Margréti E. Jónsdóttur
BÓKAÚTGÁFAN Seigall hefiir
gefið út bókina „Skotta eignast
nýja vini“ eftir Margréti E.
Jónsdóttur, fréttamann á
Ríkisútvarpinu. Bókin er sjálf-
stætt framhald sögunnar um
Skottu og vini hennar, sem kom
út vorið 1987.
í fréttatilkynningu útgefanda
segir m.a.: „Aðalsöguhetjurnar,
húsamýsnar Skotta og Bolla, eiga
heima við lítinn sumarbústað. Þær
langar til að skoða sig um í heimin-
um og gerast laumufarþegar í bíl
fjölskyldunnar sem á sumarbú-
staðinn. Ætlunin er að kynnast
því sem borgarlífið hefur upp á
að bjóða. En margt fer öðruvísi
en ætlað er. Þær komast ekki alla
leið heldur verða strandaglópar
hjá gamalli einsetukonu sem býr
í svolitlum torfbæ úti við sjó.“
í bókinni eru myndir eftir Önnu
V. Gunnarsdóttur. Hún er 116
blaðsíður, prentuð og bundin í
prentsmiðjunni Odda. Mál og
menning dreifir henni.
MargTét E. Jónsdóttir