Morgunblaðið - 02.06.1989, Síða 10

10
MORGUNBLAÐÍÐ FÖSTUDAGUR 2. JÚNÍ 1989

Tónvísindahátíð íslensku hljómsveitarinnar:
Það er svo gaman
að tala um tónlist
- segir Guðmundur Emilsson hljómsveitarsljóri
ÍSLENSKA hljómsveitin efnir til
tónvísindahátíðar i Menningar-
miðstöðinni Gerðubergi, dagana
2. til 7. júni. Dagskrá hátíðarinnar
er af þrennum toga spunnin; sjö
innlendir og erlendir fyrirlesarar
flytja níu fyrirlestra um ýmis tónv-
ísindaleg efiii, auk þess sem fyrir-
lesarar taka þátt í pallborðsum-
ræðum um skyldleik listsköpunar
og listvísinda, haldið verður fimm
daga námskeið í „músikþerapíu",
og að lokum er efiit til málþings
og pallborðsumræðna um mótun
menningarstefiiu á Islandi. Auk
þess er boðað til stofiifundar Tónv-
ísindafélags íslands.
Það má segja að Guðmundur
Emilsson, stjómandi íslensku hljóm-
sveitarinnar sé potturinn og pannan
í undirbúningi hátíðarinnar og var
hann spurður um tilgang hennar.
„Tilgangurinn er margvíslegur,"
svaraði Guðmundur. „Við erum að
vekja athygli á tónvísindum og við
erum að vekja athygli á ungum tónv-
ísindamönnum — og eldri. Við erum
að vekja athygli manna á að kannski
sé þörf á umræðum um mótun menn-
ingarstefnu. Við erum að kynna
ýmsar fræðigreinar í tónlist, sem lítið
er vitað um hér heima."
— Tónvísindi — er það spuming
um tónlistarrannsóknir?
„Já. Við álítum að menn hafi al-
mennt ekki gert sér grein fyrir gildi
tónvisinda í tónlistarlífinu og í tónlist
almennt og höldum því blákalt fram,
að til að mynda öll frægustu tón-
skáld sögunnar hafi í rauninni verið
miklir tónvísindamenn. Tökum sem
dæmi Brahms, sem kynnti sér mjög
rækilega tónverk Scarlattis og
Schutz og ritaði þau öll upp með
eigin hönd. Við vitum að Beethoven
kunni sinn Bach og að Mozart stund-
aði æfingar í kontrapúnkti bréfleiðis
alla sína ævi; skiptist á bréfum um
kontrapúnkt við vini og félaga — svo
nokkur dæmi séu tekin úr tónskálda-
stétt. Svo vitum við um hljómsveitar-
stjóra, einsöngvara og aðra túlkandi
listamenn sem hafa og eru miklir
vísindamenn. Við getum nefnt tvo
núlifandi menn sem dæmi; Leonard
Bemstein og Karajan, sem báðir
hafa lagt af mörkum vísindalegar
rannsóknir."
— Hvemig hefur aðstaða fyrir
íslenska tónlistarmenn verið til rann-
sókna?
„Rannsóknir í tónvísindum hafa í
raun og veru aðeins verið stundaðar
af örfáum mönnum. Þar era fremst-
ir í flokki séra Bjami Þorsteinsson á
Siglufírði um aldamótin, doktor Ró-
bert Abraham Ottósson, Jón Þórar-
insson og doktor Hallgrímur Helga-
son, sem enn er í fullu fjöri og við
erum svo heppin að hann hefur
þekkst boð okkar um að miðla af
sinni miklu þekkingu og heldur fyrir-
lestur sem hann nefnir Yfirlit um
ástundun músikvísinda á íslandi.
Þessir menn og aðrir tónlistarmenn
í dag hafa nánast enga aðstöðu til
rannsókna og til að láta eitthvað að
sér kveða.“
— Er Tónvisindafélagið, sem þið
ætlið að stofna í lok hátíðarinnar,
hugsað til að bæta úr þessu aðstöðu-
leysi?
„Við hugsum okkur Tónvísindafé-
lagið aðallega sem rabbfélag. Það á
ekkert að fara að bjarga heiminum.
En við ætlum kannski að stuðla að
því að menn komi þekkingu á fram-
færi gegnum fyrirlestra og annað.
Við sjáum bara til, fyrst er að hitt-
ast og ræða málin.
Það er nefnilega svo gaman að
tala um tónlist og í raun og vera,
þegar maður fer að hugleiða þetta
nánar, áttar maður sig á því að öll
tónlistarkennslá fer fram í gegnum
hið talaða orð og því færari sem
menn era að tjá sig, því betri kennsla.
Ég hitti kennara að máli á dögunum;
mjög þekktan tónlistarmann, sem
var alveg undrandi á þessu uppátæki
okkar og hvort ástæða væri til að
vera að þessu hjali. Ég spurði þennan
ágæta tónlistarkennara um hæl
hvort hann treysti sér til að stunda
sín margháttuðu kennslustörf í hljóð-
færaleik með bundið fyrir munninn.
Hann svaraði um hæl að hann væri
að hugsa um að koma á hátíðina
þrátt fyrir allt.“
— Ég sé að þið verðið með mál-
þing um íslenska menningarstefnu.
Hvað meinið þið með menningar-
stefnu?
„Við meinum sjálfsagt ekki neitt,
vegna þess að við vitum ekki hvað
menningarstefna er. Maður hefur
heyrt marga taka þetta orð sér í
munn og jafnvel hampa því að um
einhveija menningarstefnu sé að
ræða hjá þessum tilteknu aðilum, en
við höfum aldrei orðið áþreifanlega
vör við það hver hún er. Í fyrsta
lagi, hvemig menn skilgreina þetta
hugtak; hvað er menningarstefna,
og í öðra lagi, hvemig mönnum beri
að móta hana, hveijum ber að móta
hana, af hveiju og kannski bara alls
ekki.“
— Hver er þín skoðun á menning-
arstefnu?
„Mín skoðun er núna sú — en ég
verð kannski á öðru máli eftir þessa
hátíð — að við ættum að byija á að
skilgreina hugtakið; hvað menning-
arstefna sé, hvað eigum við við með
þessu hugtaki. Er það almenn menn-
ing; menntun, skólakerfi eða list-
menning. Síðan eigum við, ef vel
tekst til, að reyna að átta okkur á
því með hvaða hætti okkur beri að
móta menningarstefnu, eða hvort við
eigum yfir höfuð að móta hana —
og ekki síst með tilliti til erlendra
menningaráhrifa. “
— Hveijir finnst þér að eigi að
móta menningarstefnu? Era það
stjómmálamenn eða listamenn?
„Ég held að þjóðin öll hljóti að
gera það — með einum eða öðram
hætti.“
— Getur hún öll skilgreint þetta
hugtak á sama hátt?
„Nei, en hún getur fallist á skil-
greiningar annarra manna. Til dæm-
is höfum við öll hingað til fallist á
stofnun Háskóla íslands — sem
ákveðna menningarstefnu og ég held
að það séu ekki margir í þjóðfélaginu
mótfallnir henni. Við getum kannski
Guðmundur Emilsson, hljóm-
sveitarstjóri.
fallist á fleiri slíkar skoðanir um það
hvemig við mótum okkar menningar-
lega umhverfi."
— En ertu viss um að hægt sé
að móta menningarstefnu?
„Ja, það er auðvitað hægt að
móta bæði góða og vonda menning-
arstefnu. Dæmi um vonda menning-
arstefnu er Þriðja ríki Hitlers og
Stalínstímabilið í sögu Sovétríkj-
anna, þar sem menn vora bundnir á
klafa; settur á þá múll. Að því er
virðist gott dæmi um menningar-
stefnu era til dæmis Frakkland og
Kanada. Þessi lönd skera sig úr.
Allavega heyrir maður því fleygt og
við höfum séð dæmi um það.“
— Þegar þið talið um menningar-
stefnu, eigið þið kannski fremur við
listastefnu?
„Þetta helst allt í hendur. Við
getum alveg eins verið að tala um
trúarbrögð; hvemig við stöndum að
þeim, því trúarbrögð era sannanlega
hluti af okkar menningu. Við höfum
til dæmis fallist á ákveðna menning-
arstefnu, sem er sú að okkar ríki
skuli styðja við kristna ríkiskirkju.
Það er menningarstefna — mjög sér-
stök og hefur mjög mikil áhrif á alla
okkar menningu."
— Þegar þið ræðið um menning-
arstefnu, eruð þið þá að ræða um
stefnu stjómvalda gagnvart lista-
mönnum með fjárframlögum og að-
stöðu, eða erað þið að tala um list-
uppeldi í skólakerfínu?
„Það er allt þetta. Ég tek sem
dæmi Sinfóníuhljómsveit íslands.
Doktor Hallgrimur Helgason er
sá núlifandi Islendingur sem hef-
ur hvað mest stundað rannsóknir
á tónlist og á hátíðinni mun hann
flytja fyrirlestur sem hann nefh-
ir „Yfirlit um ástundun músik-
visinda á íslandi.
Hún er menningarstefna. Hér hefur
sú stefna verið ríkjandi að hún skuli
starfa — við ákveðin skilyrði — og
sú menningarstefna virðist vera
komin nokkuð í höfn, en hvað varðar
aðra hópa í tónlistarlífínu, þá hefur
ekki verið ríkjandi önnur menningar-
stefna en sú að láta reka á reiðan-
um; láta menn nánast beijast inn-
byrðis. Ég held að þennan geira
menningarstefnunnar mætti móta
betur og skoða nákvæmar, því við
höfum ekki sinnt honum."
— Ef farið er að móta menningar-
stefnu, er þá ekki hætt við því að
hún verði einhvers konar forræðis-
stefna?
„Óhjákvæmilega. En við tölum um
gott og vont forræði. Ég held til
dæmis að sú menningarstefna að
huga að sjúku fólki og_ lækna það,
sé góð forræðisstefna. Ég get alveg
fallist á hana. En ég mundi ekki
fallast á þá forræðisstefnu sem uppá-
legði mér að búa í landi, þar sem
ekki væri neinn opinber styrkur við
listmenningu. Það þætti mér vont
forræði."
— Er einhver menningarstefna á
íslandi?
„Ég hef ekki heyrt neinn halda
því fram, að hér sé ríkjandi nein
skilgreind opinber stefna í menning-
armálum. Hún liggur í loftinu á
ýmsum sviðum — er skilgreind á viss-
um sviðum — en hún er óskilgreind
að því er varðar marga þætti okkar
menningar og það má skoða betur."
ssv
Gerið
verðsamanburð.
Hitamælir.
Gasmælir.
Seljast ó meðan
birgðir endast.
KOMA EKKI AFTUR
Opid 10-19.
ARMULA 16 - SIMI: 686204 & 686337
*
Islenskar kartöflur:
Nægar
birgðir
fram í júlí
AÐ sögn Sturlu Guðmundsson-
ar, framkvæmdastjóra Ágætis,
ættu þær birgðir sem til eru af
íslenskum kartöflum að duga
fram í miðjan júlímánuð, en um
600 tonn af kartöflum er nú til
lyá þeim framleiðendum sem
Agæti er í viðskiptum við.
Sturla sagðist telja gæðin á
íslensku kartöflunum alveg boðleg
ennþá, þó þau væru ekki eins mik-
il og í haust, og því teldi hann
ástæðulaust að flytja inn kartöflur
til landsins. „Rýmunin eykst eftir
því sem tíminn líður og því erfitt
að segja nákvæmlega til um hvað
verður seljanlegt af því magni sem
framleiðendur segjast eiga, en mér
sýnist á öllu að það ætti að nægja
fram í miðjan júlí.“
V^terkurog
Ll hagkvæmur
augjýsingamiöill!