Morgunblaðið - 16.06.1989, Síða 1

64 SIÐUR B/C
134. tbl. 77. árg.
FÖSTUDAGUR 16. JÚNÍ 1989
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Kína:
Þrír andófsmenn
dæmdir til dauða
Peking. Reuter.
DOMSTÓLL í Shanghai, stærstu borg Kína, dæmdi í gær þijá menn
til dauða fyrir að kveikja í lest sem brunað hafði í gegnum hóp
mótmælenda hinn 6. júní síðastliðinn. Rúmur tugur manna varð
undir lestinni og þar af létust sex. Víðtæk leit stendur nú yfir að
leiðtogum námsmanna í uppreisninni gegn stjórnvöldum sem barin
var niður af fádæma grimmd fyrir tæpum tveimur vikum. Hundruð
manna hafa verið handtekin, þar af fjórir af 21 sem voru eftirlýstir.
Chai Ling, 23 gömul námsmey við Pekingháskóla, er meðal hinna
hundeltu. Tveir norskir þingmenn útnethdu hana í gær til friðarverð-
launa Nóbels.
Chai Ling kom segulbandsupp-
töku úr landi þar sem lýst er á
áhrifamikinn hátt blóðbaðinu á
Torgi hins himneska friðar. Upp-
takan fór víða um heim eftir að
henni var fyrst útvarpað í Hong
Kong síðastliðinn laugardag. Óstað-
festar fregnir í Ástralíu herma að
hún hafi leitað hælis í ástralska
sendiráðinu í Peking.
Kínverskir leiðtogar og leppar
þeirra leggjast nú á eitt við að heila-
þvo þjóðina og innræta henni að
rúmlega 100 hermenn hafi dáið
píslarvættisdauða í átökum við
„skemmdarverkaseggi“. Sjónvarpið
sýndi hermenn hreinsa leifarnar af
félögum sínum út úr heijeppa en
þeir höfðu verið barðir til dauða
aðfaranótt 4. júní. Einnig eru sýnd
hjartnæm viðtöl við mæður látinna
hermanna.
af því sem gerðist,“ sagði Gorba-
tsjov án þess að útskýra nánar orð
sín.
Sjá einnig bls. 18: „Pjörugur
fræðimaður..." bls. 20: „Ættar-
veldi...“ og viðtal á miðopnu við
Milton Friedman um atburðina í
Kína.
Reuter
Kínverski stúdentaleiðtoginn Chai Ling. Hún heftir verið tilneftid til
friðarverðlauna Nóbels en talið er að Chai sé í felum í ástralska
sendiráðinu í Peking. Yfirvöld elta nú uppi andófsmenn um allt landið.
Seppi gætti
aðtímanum
Daily Telegraph.
CHAKA heitir 16 mánaða
gamall hundur af ensku sett-
er-kyni. Á dögunum fór hann
að vekja eiganda sinn á heldur
óvenjulegan hátt. Hann gelti
ekki eins og venjulegur hund-
ur heldur gaf frá sér annars
konar hljóð.
Eigandi hundsins týndi tölvu-
úri sínu fyrir þremur vikum.
Hann var búinn að gefa upp alla
von um að finna úrið, þegar
hann vaknaði einn morguninn
við kunnuglegt hljóðmerki. Við
nánari eftirgrennslan kom í ljós
að það barst frá hundinum.
Margir dagar liðu og ekkert
bólaði á úrinu. Chaka borðaði
eðlilega en á hveijum morgni,
klukkan sjö, heyrðust hljóðmerki
í tuttugu sekúndur frá hundin-
um. Skömmu síðar kom úrið í
leitirnar með aðstoð hægðalyfja.
Það gekk enn þá hárrétt.
Míkhaíl Gorbatsjov í Vestur-Þýskalandi:
Múrínn muii ekki þurfa
að standa til eilífðamóns
Míkhaíl Gorbatsjov, forseti Sov-
étríkjanna, sagðist í gær vona að
umbætur færu ekki út um þúfur í
Kína og var þetta í fyrsta skipti sem
hann tjáir sig að ráði um fjölda-
morðin í Peking. „Við hörmum sumt
Bonn, Dortmund. Reuter. Daily Telegrapli.
MÍKHAÍL S. Gorbatsjov Sovét-
forseti sagði á blaðamannafúndi í
Bonn í gær að B'erlínarmúrinn
gæti horfið þegar ástæðurnar fyr-
ir byggingu hans væru ekki leng-
Minningarfundir í Litháen
Hundruð þúsunda manna minntust þess í Sovétlýðveldinu Litháen
á miðvikudag að 48 ár voru liðin frá því skipulegir nauðungar-
flutningar á rúmri milljón manna hófúst fr'á landinu í sljómartíð
Jósefs Stalíns. Nasistaherir Hitlers hernámu iandið á árum síðari
heimsstyrjaldarinnar og var fjöldi gyðinga þá fluttur í útrýmingar-
búðir. Þetta er í fyrsta skipti sem yfirvöld heimila minningarat-
hafhir sem þessa. Myndin var tekin i Vilnu, höfuðborg Litháen,
er fórnarlamba einræðisherranna var minnst. Á efra spjaldinu
segir: „Ogildið sáttmála nasista og Sovétmanna“ en á hinu er
Rauði herinn hvattur til að hverfa á brott úr lýðveldinu.
ur til staðar. Hann sæi ekkert því
til fyrirstöðu og sagði ekkert eilíft
í heiminum. Er Sovétleiðtoginn
var spurður álits á mögulegri sam-
einingu þýsku ríkjanna tveggja
sagði hann: „Allt getur komið til
greina." Austur-þýska fréttastof-
an APN sleppti þessum ummælum
Sovétleiðtogans í frásögn sinni af
fjögurra daga opinberri heimsókn
Gorbatsjovs til Vestur-Þýskalands
sem lauk í gær. Gorbatsjov sagði
ástand heimsmála eftir heims-
styijöldina síðari hafa leitt til
stofnunar tveggja þýskra ríkja
sem væru í ólíkum hernaðar-
bandalögum og tíminn yrði að
skera úr um það hvenær breyting-
ar yrðu. Er Helmut Kohl, kanslari
Vestur-Þýskalands, hcimsótti
Moskvu á síðasta ári sagði Gor-
batsjov að hugmyndin um samein-
ingu þýsku ríkjanna væri „hættu-
leg.“
Edúard Shevardnadze, utanríkis-
ráðherra Sovétríkjanna, sagði aust-
ur-þýskum stjómvöldum í síðustu
viku, að Sovétmenn hefðu í engu
hvikað í andstöðu sinni við breyting-
ar á stöðu Austur-Þýskalands.
Sovétleiðtoganum hefur verið tek-
ið með kostum og kynjum í Vestur-
Þýskalandi. Fyrr um daginn heim-
sótti Gorbatsjov sjö þúsund stáliðn-
aðarmenn í Dortmund á iðnaðar-
svæðinu Ruhr og troðfylltu þeir verk-
smiðjusal til að sjá og heyra leið-
togann. Hann sagði þeim að Sovét-
menn héldu því ekki fram, að þeir
hefðu einkarétt á sannleikanum;
stefna þeirra væri sú að bjóða öllum
þjóðum og ríkisstjórnum að samein-
ast í baráttu fyrir friðsamlegum
heimi. Umbótastefnunni, perestroj-
ku, væri ætlað að bæta fyrir mistök
fortíðarinnar. í tilfinningaþrunginni
ræðu sinni sagði Gorbatsjov, að það
sem hefði snortið hann mest væri
ákafur stuðningur Vestur-Þjóðveija
við umbótastefnuna í Sovétríkjunum.
Hann hefði lesið í andlitum fólks
óskina um að þjóðir Vestur-Þýska-
lands og Sovétríkjanna færðust nær
hvor annarri. Forsetinn lét undirbú-
inn ræðutexta lönd og leið og var
gripið fram í fyrir honum með dynj-
andi lófataki og fagnaðarópum á
eftir nær hverri setningu. Atvinnu-
leysi er mikið í þungaiðnaði Ruhr og
vonast margir til þess að aukin við-
skipti við Sovétríkin geti bætt þar úr.
Gorbatsjov sagði í heimsókninni
að afvopnunartillögur Atlantshafs-
bandalagsins, sem nýlega voru
kynntar í Brussel, væru spor í rétta
átt. Aftur á móti gagnrýndi hann
þá áherslu sem bandalagið leggur á
fælingarmátt kjamavopna og sagði
þá stefnu bera vott um „hugsunar-
hátt kalda stríðsins“.
Uppreisnarhetjanna minnst í Ungverjalandi:
Janos Kadar segist hafa sam-
viskubit vegna dauða Nagys
Búdapest. Reuter.
SÚLURNAR,
sem varða
Hetjutorgið í
Búdapest,
voru tjaldað-
ar svörtu í
gær vegna
þess, að í dag
verða bornir
til grafar
öðru sinni
Imre Nagy, fyrrverandi forsætis-
ráðherra Ungveijalands, og §ór-
ir samstarfsmenn hans. Þeir voru
teknir af lífi eftir uppreisnina
gegn stjórn kommúnista og Sov-
étríkjunum 1956. Janos Kadar,
sem Sovétmenn Iétu taka við af
Nagy, sagði í viðtali við tímarit
sem birtist í gær að hann hefði
slæma samvisku vegna lífláts
Nagys.
„Harmleikur Imre Nagys er jafn-
framt minn persónulegi harmleik-
ur,“ sagði Kadar sem var þvingaður
til að láta af völdum á síðasta ári.
Hann sagði að nú væri kominn tími
til að hann ræddi um Nagy og „það
sem gerðist." í næstu viku verður
birt framhald viðtalsins þar sem
Kadar segir nánar frá örlögum
Nagys.
Ríkisstjórn ungverska kommún-
istaflokksins fór í gær lofsamlegum
orðum um Nagy, kallaði hann mik-
inn stjórnmálaskörung og sagði, að
lýðræðishugsjónir hans væru sam-
ofnar stefnu stjórnvalda nú.
Sjá „Táknræn fyrir ...“ á bls.
20.
Imre Nagy
A