Morgunblaðið - 16.07.1989, Qupperneq 4

4 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. JÚLÍ 1989
Bókin „Gorillas in the Mist“ sem
Dian skrifaði 2 árum fyrir dauða
sinn, er ótrúleg aflestrar og verður
óneitanlega til þess að maður fer
að horfa á þessi dýr með skarpari
skilningarvitum.
Eg læt það verða niðurlag þess-
arar górillugreinar minnar að
segja frá því þegar Dian hafði
starfað í grennd við górillu-
heimkynnin um hríð en
fannst seint miða að vinna
traust þeirra. Síðan segir hún:
„Stöku sinnum tók ég myndavélina
mína fram, einkum þegar sólskin
var. Sennilega er frægust mynda
minna af villtu górillunum tekin á
öðrum mánuði. A henni eru sextán
górillur, og er engu líkara en þær
hafi stillt sér upp til myndatökunnar
eins og vanar fyrirsætur. Aðdrag-
andi þessa máls var að hópurinn
hafði verið í sólbaði um morguninn
og þegar ég nálgaðist komst að þeim
ókyrrð og þær ruku upp og földu
sig. Ég varð vonsvikin, en ákvað að
gera hvað ég gæti til að sjá þær
betur og klifra upp í tré, sem er
ekki beinlínis á mínu hæfileikasviði.
Tijástofninn var sleipur, ég rann
niður með mási og blástrum, reyndi
aftur og komst loks með ærnu erfiði
upp á grein tveimur eða þremur
metrum frá jörðu. Þar greip ég
dauðahaldi um stofninn meðan ég
var að jafna mig og sá að fylgdar-
maður minn var að kafna úr hlátri.
Þegar hér var komið sögu var ég
sannfærð um að allt þetta brauk og
brambolt og tilheyrandi blótsyrði og
gauragangur í mér hefði orðið til
að hrekja górillurnar endanlega á
flótta. En viti menn! Sem ég hafði
jafnað mig og hafði náð jafnvægi á
greininni og lít niður; sitja á ekki
sextán górillur þar saman í hring
og stara bergnumdar á mig. Þær
höfðu fylgst með aðförunum af
þvílíkri athygli, að engu var líkara
en þær hefðu verið að horfa á æsi-
spennandi kvikmynd. Aldrei hef ég
orðið aðnjótandi athygli á borð við
þessa. Og ógleymanlegur svipurinn
á þeim, hvar þær störðu á mig. Upp
frá því var ísinn ekki brotinn fyrir
fullt og allt en þetta var byrjunin."
einhverja skildinga líka, þegar við
komum loks niður. Jeppinn minn og
bílstjórinn beið og nú tók við tveggja
tíma ferð til Gisenyi sem stendur
við Kivuvatn. Þar átti ég svo næstu
ljúfu Rwandadaga.
Mér hafði verið sagt að það væri
nauðsynlegt að panta ferðina í Gór-
illuskóginn með margra mánaða fyr-
irvara; ásóknin er mikil, það eru
ekki nema örfáar, sumir segja fjórar
eða fimm górillufjölskyldur sem eft-
ir eru og lifa villtar í Virungafjall-
garðinum á landamærum Rwanda
og Zaire. Stundum taka górillumar
sig upp og færa sig, án þess þjóð-
garðsmenn í Eldfjaliagarðinum hafi
vitað af því og ferðamenn fara fýlu-
ferð upp í fjöliin, en þar uppi taka
górilluskógarnir við. Fyrir kemur að
ferðamenn eru komnir í þjóðgarðinn
með leyfi í lagi, en ferð er aflýst án
skýringa. Þá eru ástæður stundum
þær að einhver lasleiki hefur komið
upp, eða einhver górilluíjölskylda
hefur sýnt merki vanlíðunar og þyk-
ir ekki vert að raska ró hennar
meðan svo er ástatt.
Þótt górillur séu forvitnar með
afbrigðum og hafi fyrir löngu vanist
mannaferðum, ekki síst eftir hið
merkilega rannsóknarstarf Dian
Fossey á þessum slóðum, kemur svo
líka fyrir að þær era í fúlu skapi
og stökkva í burtu og vilja ekkert
með ferðamennina hafa. Þó er ekki
eins og fjöldi sé á ferð, aðeins sex
er leyft að fara á dag og harð-
bannað að reyna að komast upp án
tilskildu leyfanna og leiðsögumanna.
Burðarkallar era alltaf nokkrir en
þeir fara sjaldnast með inn í skóginn.
Ríkisferðaskrifstofa Rwanda
sem ein útvegar þessi dýr-
mætu leyfi svaraði aldrei
fyrirspurnum mínum, svo að
ég treysti á guð og lukkuna
eins og fyrri daginn og hvor-
ugt brást mér. Þegar ég birtist á
skrifstofunni og sagðist vilja hitta
górillurnar, var það auðsótt mál
gæti ég gjört svo vel að borga þeim
smáupphæð og svo fengi ég plagg
upp á að ég kæmist með í ferð þrem-
ur dögum síðar. Ég var himinlifandi
og reif upp veskið, en þegar ég hafði
heyrt upphæðina dugði ekkert minna
en ferð í bankann; það fór að læðast
að mér granur um að hinar göfugu
górillur myndu reynast mér nokkuð
útlátasamar.
Ég fékk mér jeppa í þorpinu Ru-
hengeri, sem er svona miðja vegu
milli höfuðborgarinnar Kigali og
Eldfjallagarðsins, en þaðan er lagt
upp í ferðina. Það var keyrt um tor-
farna vegi að aðalstöðvum þjóð-
garðsins í Kinigi og komið á svæðið
um sjöleytið um morguninn. Enn fór
um mig hrollur, þegar ég varð þess
vísari að nú þurfti að borga í viðbót
fyrir það að fá að veija næstu
klukkustundunum við að klifra upp
á íjallið, áður en við kæmumst loks
í Górilluskóginn.
Það stóð ti! að minn hópur færi
að hitta íjölskyldu 13 og leiðsögu-
maðurinn hét Jósep og hann hélt á
mikilli sveðju sem hann notaði síðar
til að bijóta okkur leið inn í skóg-
inn. Annar leiðsögumaður var vopn-
aður, en hann skildi vopnið eftir hjá
burðarköllunum, þegar við lögðum
af stað síðasta áfangann, górillur
eru byssuhræddar með afbrigðum
að sögn Jósefs.
Við byijuðum að klifra frá Kar-
andagi um níuleytið. I hópnum voru
ung portúgölsk hjón, Þjóðveiji sem
hafði verið á Afríkuflakki síðustu
fimm mánuði, sænsk hjón og svo
ég. Auk þess náttúralega burðarkall-
ar og leiðsögumennimir.
Okkur sóttist ferðin sæmilega í
fyrstunni, svo fóra menn smátt og
smátt að fækka fötum og slengja æ
fleiri smáhlutum í burðarkallana.
Oftar farið í pásur og látið eins og
við væram að dást að útsýninu. Eft-
ir því sem ofar kom varð líka þyngra
undir fæti vegna þess hve bleytan
var mikil, stundum sökk maður upp
fyrir ökkla í leðjuna.
Einhvers staðar hafði ég lesið að
þessar górilluferðir væra leikur einn,
en samt skyldi lítt vanur íjallgöngu-
maður ekki vanmeta það. Ég held
við höfum öll verið sammála um
það. Nema Jósef og hans menn,
þeir blésu ekki úr nös, þegar loks
var komið að Górilluskóginum.
Górilluljölskyldurnar sem lifa
villtar í heiminum nú era örfáar eins
Unglingarnir í skóginum
Yngri górillurnar vora ekki jafn settlegar og
frúrnar. Þeir þeyttust fram og aftur og
sprelluðu og skemmtu sér. Þeir voru forvitnir
og höfðu gaman af gestakomunni.
og ég hef áður vikið að. Lengi var
talið að þær væru aðeins þijár, en
seinna fannst Susu-hópurinn og
frést hefur um einn í viðbót, auk
nokkurra smáhópa sem ganga undir
nafninu jaðar-górillur, þar sem þær
hafa ekki tengst hinum hópunum.
Ýmsir hafa orðið til að reyna að
kanna lifnaðarháttu górillanna, en
frægast er starf Dian Fossey, sem
ég minntist á. Hún var fyrst við
rannsóknarstörf Zaire-megin, en
flutti sig yfir til Rwanda eftir upp-
reisn í Kívufylki. Hún flutti upp í
fjöllin og bjó þar við framstæðar
aðstæður árum saman og vann
traust og vináttu górillufjölskyldn-
anna og þær rannsóknir hennar urðu
til að menn öðluðust nýja sýn á þess-
um dýram, sem um hríð voru í út-
rýmingarhættu, eins og raunar fleiri
IGORILLU
SKÚGINUM