Morgunblaðið - 05.08.1989, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. ÁGÚST 1989
GITARLEIKUR
Tónlist
Jón Asgeirsson
Einar Kristján Einarsson er
góður gítarleikari sem nokkrum
sinnum hefur komið fram en í
raun ekki haldið sitt eiginlega
„debut“, fyrr en nú, 3. ágúst, að
Kjarvalsstöðum. Á efnisskránni
voru verk eftir Yokojiro Yocoh,
Ponce, Henze, Villa-Lobos og de
Falla. Sakura, heitir verkið eftir
Yocoh og eru það tilbrigði við jap-
anskt þjóðlag, fallegt verk, er ber
sterk evrópsk einkenni, þó heyra
megi einstaka „pentatónisk"
skalahlaup og tvíundargrip, sem
algeng eru í japanskri „koto“ tón-
list.
Einar lék verkið ágætlega og
sömuleiðis næsta verk, sem var
Sonatina eftir Manuel Ponce. Drei
Tentos, sem þýða mætti þijár til-
raunir eða freistingar, var eina
„nútímaverkið" á tónleikunum, og
er það eftir Hans Werner Henze.
Áheyrilegt en átakslítið verk er
átti auk þess ekki alls kostar vel
við efnisskrána í heild.
Fimm síðustu verkin voru sömu
ættar og sónatan eftir Ponce, en
það voru þijár æfingar, nr. 7, 5
og 12, eftir Villa-Lobos og Hom-
enaje og Danza del Molinero, eft-
Einar Krislján Einarsson
gítarleikari
ir Manuel de Falla. I æfingunum
eftir Villa-Lobos var leikur Einars.
oft nokkuð góður og sömuleiðis í
seinna verkinu eftir de Falla. Ein-
ar er efnilegur gítarleikari og leik-
ur hans skýr og á köflum kraft-
mikill. Hann þarf að efla leik sinn
í þeirri eldgöngu sem konserthald
er og efna til eiginlegra „debut"
tónleika, í stað þess að koma fram
með öðrum, eða leika í hliðarsöl-
um fyrir afmarkaðan hóp áhuga-
manna.
Kristinn syngur á Drottii-
ingholm í Stokkhólmi
Kristinn Sigmundsson óperu-
söngvari syngur eitt aðalhlutver-
kanna í óperunni Ifigenia í Aulis
eftir C.W. Gluck sem verður
frumsýnd I Drottningholmóperu-
leikhúsinu í Stokkhólmi í kvöld.
Stjómandi ópemhljómsveitar-
innar er Arnold Ostmann og leik-
stjóri er Göran Gamefeldt.
Kristinn sagði í samtali við Morg-
unblaðið að ópera Glucks væri sam-
in árið 1773, byggð á samnefndu
leikriti franska leikritaskáldsins
Racine og fjallaði óperan um hug-
arstríð Agamemnons Griklqakon-
ungs er hann stendur frammi fyrir
því að þurfa að fóma dóttur sinni
Ifigeníu til að fá byr frá Grikklandi
til Tróju. Kristinn syngur hlutverk
Agamemnons sem er eitt af fjórum
burðarhlutverkum óperannar, auk
Ifigeníu, Clytemnestra og Akkill-
esar, sem sungin era af Hillevi
Martinpelto sópran, Ulriku Tenst-
am alt og Richard Croft tenór.
Óperaleikhúsið á Drottningholm
er elsta óperaleikhúsið sem uppi-
standandi er í veröldinni, byggt af
Gústaf III. Svíakonungi á 18. öld
og þar er leitast við að flytja óper-
ur á sem uppranalegastan hátt,
leiktjöld og sviðsbúnaður er allur
nær jafngamall húsinu sjálfu og
sagði Kristinn að þarna væri því á
vissan hátt um nokkurs konar lif-
andi óperusafn að ræða. „Það er
reynt að hafa sem upprunalegastan
tón í hljómsveitarleik og söng.
Hljóðfærin sem leikið er á éra öll
byggð eftir gömlum fyrirmyndum
og hljóðfæraskipanin er sú sama
og tíðkaðist á 18. öld. Þetta er engu
að síður mjög lifandi og eftir forsýn-
ingamar get ég fullyrt að þetta
hrífur."
Kristinn Sigmundsson óperu-
söngvari
þess. Músíkstíll þessarar ópera er
því talsvert ólíkur því sem ég hef
átt að venjast, en að öðra leyti er
þetta dæmigerð barokkópera,"
sagði Kristinn. Alls verða sýningar
sjö á Ifigeníu í Aulis nú í ágúst en
síðan heldur Kristinn til Vestur-
Þýskalands þar sem hann er ráðinn
við borgaróperana í Wiesbaden frá
hausti komanda.
Fyrr í sumar lauk Kristinn við
plötuupptökur á Don Giovanni eftir
W.A. Mozart fyrir Decca hljóm-
plötufyrirtækið. „Mér bauðst að
syngja eitt hlutverk (II Commentat-
ore) á þessari upptöku vegna for-
falla eins söngvarans og var mikill
heiður að því enda valinn maður í
hveiju rúmi,“ sagði Kristinn Sig-
mundsson óperasöngvari.
fiQamDsS ináD
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
Meiri hluti þessa þáttar bygg-
ist á upplýsingum frá íslenskri
málstöð í Reykjavík, sbr. 471.
þátt.
Sveinn Helgi Sverrisson frá
ísafirði sendi málstöðinni bréf
frá París í vetur og er þar að
leita orðs sem nái yfir áhald, svo
og heila íþróttagrein, sem á
frummálinu (frönsku) nefnist
parapente, samsett úr para-
chute = fallhlíf og pente =
brekka, og sé eins konar milli-
stig fallhlífar og svifdreka.
Síðan rekur Sveinn Helgi sögu
og þróun íþróttarinnar og nefnir
þau orð, sem tíðkast hafi hér-
lendis um viðeigandi tæki: para-
penta, paraglæder, brekku-
glæder, brekkufallhlíf. Vill nú
Sveinn Helgi bregðast skjótt við
og finna þessari íþrótt viðunandi
heiti, áður en ónefni festist við
hana í máli okkar. Skemmst er
af því að segja, að bréfritari vill
láta fyrirbærið fá nafnið svif
(kvk). Finnst honum það fallegt
orð, rómantískt og myndrænt.
En hann vildi líka fá álit þeirra
á Islenskri málstöð og sjá hvort
þau hefðu annað betra í poka-
horninu, einnig hvernig nýyrðið
gæti hljómað í ýmsum orðasam-
böndum, eins og til dæmis:
Keppandi í svifim (svifuflugi)
svifuáhugamenn/svifunar-
áhugamenn o.s.frv.
Próf. Baldur Jónsson svaraði
á þessa leið (sleppt er ávarps-
og kveðjuorðum). „Það er fljót-
sagt að áður en ég hafði lesið
allt bréfið datt mér einnig í hug
kvenkynsorðið svifa, svo að það
virðist vera nokkuð nærtækt,
þótt# það megi kallast nýyrði.
Mér vitanlega hefir það aðeins
einu sinni verið notað áður og
þá, um allt annað, í leiðarvísi
um sóttkveikjurannsóknir frá
1912!
Hvað sem því líður er orðið
rétt myndað og hefir stuðning
af sagnorðinu svifa (þt. svifaði),
en það merkir, skv. orðabók
Menningarsjóðs: „svífa, líða,
fara í lofti, sveima“. — Þetta
ætti að vera nógu gott um það
sem hér um ræðir.
Af sögninni svifa liggur beint
við að mynda nafnorðið svifiin
um athöfnina. Síðan má mynda
samsetningar með forliðunum
svifii- (af svifa) og svifimar- (af
svifun) allt eftir þörfum og
smekk.
í stuttu máli sagt sé ég ekki
betur en þú sért á réttri leið
með orðin þín. Ég hefi ekki
ástæðu til annars en leggja
blessun mína yfir þau.“
Við þetta bætti próf. Baldur
þeim upplýsingum, að til sín
hefði svo hringt í sumar Jón
Ottó Gunnarsson á ísafirði og
lagt til að e. paraglider verði
þýtt með orðinu svifrefill.
í bréfi Sveins Helga kom fyr-
ir orðið gönguhrólfur um það
fyrirbæri sem á ensku nefnist
walkman, en það er lítið tæki
sem menn geta gengið með á
sér og hlustað á. Þetta heitir
gengill á máli umsjónarmanns,
en um viðlíka tól hefur hann
heyrt „vasadiskó“ og líkar illa.
Orðið svifa minnti hann hins
vegar á gagnslausar tilraunir við
að taka upp sveifa fyrir bad-
minton og þá samsetningar eins
og sveifuspaði, sveiíukeppni
og sveifumót. Væri þá líka gert
ráð fyrir sögninni að sveifa sem
væri orsakarsögn af svífa eins
og dreifa af drífa. Að dreifa
merkir að láta eitthvað drífa,
að sveifa væri að láta eitthvað
svífa.
Þetta fékk daufar undirtektir,
svo að ekki sé meira sagt, og
gekk þá umsjónarmaður í hnit-
félagið Gráskjóna, en því miður
gengur ekki miklu betur að
koma orðinu hnit inn í málið í
staðinn fyrir ómyndina badmin-
ton. En seint er fullreynt, enda
getum við ekki sætt okkur við
þetta erlenda heiti sem er í
máli okkar eins og skrímsli með-
al manna.
Þá fékk umsjónarmaður frá
fslenskri málstöð reglugerð um
fis (leturbr. hér), frá samgöngu-
ráðuneytinu 3. nóvember 1987.
í þessari reglugerð merkir fis
létt loftfar sem t.d. er „notað
eða ætlað til einflugs“ og „ein-
ungis til skemmtunar eða
íþrótta“. Þetta er skilgreint
498. þáttur
miklu nánar, og í reglugerðinni
segir meðal annars:
„Fisi má ekki fljúga þannig
að mönnum eða verðmætum
stafi hætta af.. . Fisi má ein-
ungis fljúga á tímabilinu frá
sólaruppkomu til sólarlags . ..
Stjórnandi fiss skal gefa stöðug-
an gaum að annarri flugumferð
og skal veita öllum öðrum loft-
förum forgang ...“
Skemmst er af því að segja,
að reglugerð þessi er á sóma-
máli og sýnir að ekki er málfar
opinberra gagna ævinlega brák-
að, bjagað eða beyglað. Stofn-
anamál þarf sem sagt ekki að
vera „stofnanamál".
Eftir ábendingum:
1) „Að sögn Ármanns Örn Ár-
mannssonar forstjóra“ mátti lesa
í blaði fyrir skemmstu. Heimildar-
maður minn sagðist ekki hafa les-
ið lengra, og lái ég honum það
ekki, þegar svona hlussuvillur
Wasa við augum. Að sögn Ár-
manns Arnar Ármannssonar hef-
ur eitthvað verið svo eða svo.
2) „Ég elska að fara á lista-
söfn“ var haft eftir bandarískum
hlaupagikk og stökkvara. Ekki er
þetta íslenska, þótt hvert orð um
sig sé íslenskt. Manninum finnst
sjálfsagt mjög gaman að fara á
listasöfn, hann nýtur þess vel og
hefur jafnvel yndi af því. Enda
þótt Bandaríkjamenn hafi hálf-
eyðilagt sögnina to love, með
sínotkun um alla skapaða hluti,
er okkur það engin afsökun fyrir
því að misbjóða sögninni að elska.
3) Klekja beygist eins og vekja
og hrekja. Förafálki hefur því
klakið út eggjum sínum, ekki
„klekt“ eins og heyrðist í sjón-
varpinu. Varla hefur hann
„klekkt“ á þeim.
Hlaðgerður héðan kvað:
í Rangoon fór Nói á nýjan bar,
og nóg eða meiri var hlýjan þar,
en dólgar með korða
og kaskeiti og borða,
þeir kölluðu Burma nú Mýamnar.
í síðasta þætti féll níður til-
vísun í Darraðarljóð á eftir
upphafsvísunni, og auka-err
kom inn í þýska orðið her-
vorragender. Beðist er afsök-
unar á þessu.
Ljóðalest-
ur á Hótel
Búðum
LJÓÐSKÁLDIN Steinunn Ás-
mundsdóttir og Birgitta Jóns-
dóttir ætla að lesa upp ljóð úr
væntanlegum ljóðabókum sínum
á Búðum á Snæfellsnesi um versl-
unarmannahelgina.
Ljóðabækurnar verða gefnar út
af Almenna bókafélaginu í septem-
ber. Bók Steinunnar Ásmundsdótt-
ur heitir Einleikur á regnboga og
bók Birgittu Frostdinglar.
Ljóðalesturinn fer fram á Hótel
Búðum laugardags- og sunnudags-
kvöld.
Sérhæðtil sölu
í Grænuhlíð, 1. hæð, 164 fm ásamt heibergi og snyrt-
ingu í kjallara. Tvennar svalir og bílskúr. Einkasala.
Upplýsingar í símum 33995 og 699990.
Kristinn sagði að þessi ópera
væri talsvert ólík þeim er hann
hefði áður tekið þátt í. „Þessi ópera
gerir óvenju miklar kröfur til leiks
- reyndar gera allar óperur kröfur
til þess - en Gluck var á sínum tíma
jafn mikill leikhúsmaður og hann
var tónskáld og fór því nær leik-
húsinu í tónsmíðum sínum en flest
önnur óperatónskáld. Gluck á það
til að krefja söngvarann um hvísl
eða öskur af því að leikurinn krefst t
Veitingahús
til sölu í góðum rekstri í 50 km fjarlægð frá Reykjavík.
Upplýsingar eru veittar eingöngu á skrifstofu.
uArci/icm skiphom so
llAvtflVllll (gegnt Tónabiói)
• Slgurður örn SigurAorson vlAsk.fr.
S*688*123
SUMARHÚSASÝNING
VANDAÐ NORSKT HEILSÁRSHÚS
VERÐUR SÝNT AÐ HRAUNBORGUM
GRÍMSNESI (SUMARHÚSASVÆÐI
SJÓMANNADAGSRÁÐS) SUNNUDAG
KL. 14-18
NYTT
JT
A
ISLANDI
7CC & Cc. h/f
S 91-670470
-Imoiwhí-