Morgunblaðið - 28.11.1989, Blaðsíða 22

Skoðanakannanir í Bretlandi
E1 Salvador
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIDJUDAGUR-28. NÓVEMBEIt 1989
Tveir af hverjum
þremur vildu að
Thatcher færi frá
London. Reuter.
MARGARET Thatcher forsætisráðherra á við vaxandi erfiðleika að
elja heima fyrir. í skoðanakönnunum sem birtar voru á sunnudag kom
fram að vinsældir íhaldsfiokksins hafa ekki verið minni í níu ár og
tveir af hveijum þremur kjósendum töldu að hún ætti að segja af sér.
Samkvæmt skoðanankönnun sem
birtist í The Sunday Times hafði
Verkamannaflokkurinn 14% forskot
á íhaldsflokkinn, fékk 51% fylgi á
móti 37% íhaldsflokksins. Þetta er
mesta forskot sem Verkamanna-
flokkurinn hefur haft frá árinu 1980
og mesta fylgi sem hann hefur hlot-
ið frá því að Thatcher varð forsætis-
ráðherra árið 1979.
Samkvæmt skoðanakönnun í The
Observer töldu tveir þriðju hlutar
kjósenda að Thatcher ætti að segja
af sér fyrir næstu þingkosningar sem
verða í síðasta lagi um mitt ár 1992.
44% aðspurðra töldu að hún ætti
segja af sér þegar í stað og 22%
töldu að hún ætti að fara frá áður
en kosningaundirbúningurinn hæfist.
í könnuninni fékk Verkamannaflokk-
urinn 47% fylgi, 14% meira en íhalds-
flokkurinn.
Kosningarnar
á Indlandi:
Þing rofið
Fréttaskýrendur sögðu að Thatch-
er gæti engum öðnim en sjálfri sér
um kennt.
The Sunday Telegraph, sem venju-
lega styður Ihaldsflokkinn, sagði að
flokkurinn væri „klofinn vegna sund-
urlyndis, biturleika og lítillar holl-
ustu“.
Ekki er talið að mótframboð Sir
Anthonys Meyers ógni stöðu Thatch-
ers í leiðtogakosningu íhaldsflokks-
ins í næsta mánuði. Það getur hins
vegar orðið farvegur fyrir þá sem
hafa verið óánægðir með forystu
Thatchers eftir að Nigel Lawson fjár-
málaráðherra sagði af sér í síðasta
mánuði vegna ágreinings við forsæt-
isráðherann.
í skoðanakönnun The Sunday Ti-
mes kom fram að Michael Heseltine,
fyrrum varnarmálaráðherra, sem
sagði af sér fyrir þremur árum vegna
ágreinings við Thatcher, átti mestu
fylgi að fagna sem hugsanlegur eftir-
maður hennar. Hann hlaut stuðning
30% aðspurðra, en aðeins 22% studdu
Thatcher.
Tékkóslóvakía:
Reuter
Apar að snæðingi
Þúsundir ferðamanna fylgdust með því er hundruð apa gæddu sér
á tólf réttum í afmælisveislu hótels í Lopburi í Tælandi á laugar-
dag. Apar eru tákn heppninnar á þessum slóðum og njóta mikilla
vinsælda á meðal ferðamanna í héraðinu.
Stjórnmála-
tengslum við
Nicaragua riflt
San Salvador. Reuter.
ALFREDO Cristíani, forseti E1
Salvadors, rifti sljórnmálatengsl-
um landsins við Nicaragua á
sunnudag og sakaði stjórnvöld í
Managua um að hafa séð vinstri-
sinnuðum skæruliðum í E1
Salvador fyrir vopnum. Daniel
Ortega, forseti Nicaragua, sagð-
ist líta á þessa ákvörðun sem
mikinn heiður.
Cristiani sagði í sjónvarpsávarpi
að ákvörðunin hefði verið tekin eft-
ir að hermenn hefðu fundið farm
af vopnum í flugvél frá Nicaragua,
sem hrapaði í E1 Salvador. Fjórir
úr áhöfn vélarinnar fórust og sá
fimmti framdi sjálfsmorð.
í farminum voru sovésk flug-
skeyti, sem beitt er gegn fiugvélum.
Vestrænir sérfræðingar sögðu að
slík vopn gætu reynst hættuleg
fyrir stjórnarherinn, sem beitir
einkum flugvélum í árásum sínum
á skæruliða.
Danieí Ortega hvatti ríkisstjórnir
annarra landa til að rifta stjóm-
málatengslum við E1 Salvador þar
til þeir sem myrtu sex jesúítapresta
16. nóvember yrðu handteknir og
leiddir fyrir rétt. Hann tjáði sig
ekki um ásakanirnar um að Nic-
araguamenn hefðu útvegað skæru-
liðum í E1 Salvador vopn.
Andófsmenn segja umskíptín
í forystunni blekkingar einar
750 þúsund manns kröfðust umbóta á útifimdi í Prag á laugardag
Prag. Reutcr.
MANNASKIPTI í forystu tékkneskra kommúnista á föstudag og laug-
ardagsmorgun urðu ekki til að stöðva kröfúr fólksins um lýðræði
og frelsi. Nýi flokksleiðtoginn, Karel Urbanek, þykir ekki líklegur
til stórræða og þótt tveim verstu harðlínumönnunum væri vikið úr
nýskipaðri helstu valdastofnun landsins, sljórnmálaráðinu, eftir nokk-
urra klukkustunda setu söfnuðust 750 þúsund manns saman í Prag
á laugardag. Þetta var fjölmennasti útifundur í 71 árs sögu ríkisins.
Mörg þúsund manns fylltu dómkirkju heilags Vitusar þar sem hinn
háaldraði Frantisek Tomasek kardínáli tók undir lýðræðiskröfur
andófsmanna undir forystu leikritaskáldsins Vaclavs Havels og Alex-
anders Dubceks, fyrrum leiðtoga landsins. Ladislav Adamec forsætis-
ráðherra ávarpaði mörg hundruð þúsund manns á sunnudag og hét
því að reyna að fá flokksforystuna til viðræðna um umbætur. Boðað
var til nýrra viðræðna Ladislavs Adamecs, starfandi forsætisráð-
herra, sem talinn er hlynntur umbótum, og andófsmanna í dag,
þriðjudag.
eftir ósig-
ur flokks
Gandhis
Nýju Delhí. Reuter.
ÞING var rofið á Indlandi í
gær er ljóst varð að flokkur
Rajivs Gandhis forsætisráð-
herra, Kongressflokkurinn,
hafði beðið mikinn ósigur í
þingkosningunum, sem lauk á
sunnudag. Talið er að stjórn-
arandstaðan fái tækifæri til
að mynda nýja ríkisstjórn og
er búist við erfiðum stjórnar-
myndunarviðræðum.
Háttsettir
embættis-
menn sögðu í
gær að það
væri aðeins
spuming um
tíma hvenær
Gandhi myndi
lýsa sig sigr-
aðan. Þeir bættu við að forsætis-
ráðherrann hygðist ekki leita
eftir stjómarsamstarfi við aðra
flokka.
Lokatölur verða birtar í dag
en talið er fullvíst að enginn
flokkur hafi fengið nógu mikið
fylgi til að geta myndað stjórn
einn. Kongressflokkurinn jók
fylgi sitt í suðurhluta landsins
en tapaði hins vegar miklu í
norðurhlutanum.
Embættismennirnir sögðu að
sú ákvörðun flokksins að mynda
ekki samsteypustjóm merkti að
stjórnarandstöðunni yrði boðið
að mynda nýja stjórn. Það yrði
í annað sinn frá því Indland hlaut
sjálfstæði frá Bretlandi árið
1947 sem Kongressflokkurinn
yrði í stjómarandstöðu.
Talið er að Gandhi verði beð-
inn um að gegna forsætisráð-
herraembættinu til bráðabirgða
þar til stjórnarandstöðunni tekst
að mynda nýja stjóm. Stjóm-
málaskýrendur spáðu því að
samsteypustjóm þeirra myndi
springa innan tveggja ára. Mik-
ill ágreiningur er á milli stjómar-
andstöðuflokkanna og setti hann
mark sitt á kosningabaráttuna
í þessu fjölmennasta lýðræðis-
landi heims.
„Enginn ætti að að halda sig
utan við rás viðburðanna á svo
mikilvægum tímum fyrir þjóðina,"
sagði Tomasek kardínáli og hvatti
menn til að nota jafnt „visku sem
hugrekki" til að koma í veg fyrir
ofbeldi. Meirihluti íbúa Tékkóslóva-
kíu er kaþólskur. Tomasek, sem
varð níræður í júní, hefur áratugum
saman barist fyrir frelsi kirkjunnar
og almennum mannréttindum.
Á fundinum á laugardag vísaði
Dubcek mannaskiptunum í foryst-
unni á bug sem klækjabrögðum.
Havel tók undir þetta og sagði and-
ófsmenn hafa fengið upplýsingar
sem bentu til þess að harðlínumenn
væru að ná undir sig helstu valda-
stöðum. Hann hvatti fólk til að
gera fyrirhugað tveggja stunda
allsheijarverkfall að þjóðarat-
kvæðagreiðslu um völd kommún-
istaflokksins í landinu. Havel og
Dubcek lýstu báðir stuðningi við
Adamec forsætisráðherra sem fyrr
í vikunni hafði átt viðræður við
Borgaravettvang, ný samtök helstu
andófshreyfinga í Tékkóslóvakíu.
Upplýst hefur verið að Adamec vildi
segja af sér embætti í júní til að
mótmæla afturhaldsstefnu stjórn-
valda og aftur í lok október en
beiðni hans var hafnað af Milos
Jakes og öðrum forystumönnum.
Adamec hefur gefið í skyn að hann
vilji að fulltrúar andófsmanna fái
aðild að ríkisstjórn.
Fjölmiðlar ekki
lengnr múlbundnir
Ríkisfjölmiðlar sögðu undan-
bragðalaust frá mótmælunum um
helgina og var sjónvarpað frá
fjöldafundunum, m.a. heyrðust
ræður Dubceks og Havels. Messu
Tomaseks var einnig sjónvarpað og
hafði slíkt ekki gerst um áratuga
skeið.
Heimsóknir stúdenta í verksmiðj-
ur hafa borið þann árangur að
verkamenn flykkjast í mótmæla-
göngurnar. Opinbera fréttastofan
CTK lýsti stuðningi við allsheijar-
verkfallið og sama var að segja um
starfsmenn menntamálaráðuneytis
tékkneska lýðveldisins, annars
hluta ríkisins. Hinn hlutinn er
Slóvakía en í sameiningu mynda
þau lýðveldið Tékkóslóvakíu.
Þátttakendur í íjöldafundunum á
sunnudag báru fjölda tékkneskra
fána og borða með kröfum um lýð-
ræði. Heimtað var að herlögreglan
yrði lögð niður og margir hrópuðu
hæðnisorð um Gustav Husak for-
seta sem misst hefur sæti sitt í
stjórnmálaráðinu en heldur forseta-
tigninni. Husak lét sex þekkta
pólitíska' fanga lausa úr haldi á
sunnudag, þ. á m. Jiri Ruml, sem
fangelsaður var í síðasta mánuði.
„Sjáðu hvað við erum mörg,
Gustav!“ kallaði fólkið. „Dubcek í
Hradcany-kastalann [embættis-
bústað forsetans]!" var kallað eftir
að Dubcek hafði sagt að ekkert
gæti nú stöðvað lýðræðisþróunina
og hvatt til þess að ríki Varsjár-
bandalagsins bæðu afsökunar á
innrásinni 1968. Vaclav Havel var
tekið með dynjandi fagnaðarlátum
er hann sté í ræðustól til að skýra
frá viðræðum Borgaravettvangs og
stjórnvalda þá um daginn. Adamec
forsætisráðherra var í fyrstu vel
fagnað en hrökklaðist úr ræðustól
undan ókvæðisorðum fólksins eftir
að hann hafði beðið það um að láta
af mótmælafundum og varað við
allsheijarverkfalli.
Búðargluggar og veggir í Prag
og fleiri borgum voru þaktir dreifi-
miðum þar sem fólk var hvatt til
að taka þátt í verkfallinu. „Við
höfum ekki sigrað enn!“ stóð á ein-
um miðanum. Það hefur vakið at-
hygli erlendra fréttamanna hve vel
mótmælafundirnir fara fram en
stúdentar hafa átt mestan þátt í
að skipuleggja þá. Allir virðast sam-
taka um að hafna átökum og of-
beldi. Margir láta hringla í lykla-
kippum og er hljóðið látið tákna
hringingar við útför kommúnism-
ans. Ungverskur þátttakandi í mót-
mælunum á sunnudag sagði nokkur
orð og baðst afsökunar á lélegri
kunnáttu í málinu. „Þú talar betur
en Jakes,“ var þá hrópað á móti
við mikinn fögnuð en Jakés, fyrrum
flokksleiðtogi, þykir einstakur
bögubósi í ræðustól.
Skýrt var frá mótmælunum í
sovéskum fjölmiðlum og vitnað til
afleiðinga innrásar Varsjárbanda-
lagsríkja í landið 1968 er umbætur
Dubceks voru kæfðar í fæðingunni.
Látið var í það skína með óljósum
orðum að Sovétmenn styddu um-
bótasinna og sagt frá ræðu Dub-
ceks.
Reuter
Frantisek Tomasek kardínáli veifar til mannQöldans fyrir utan dóm-
kirkju Keilags Vitusar á laugardag..Tomasek er níræður að aldri.