Morgunblaðið - 25.04.1990, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. APRIL 1990
17
Happdrætti dvalarheimilis aldraðra sjómanna
Höfundur er ríthöfundur og
dósent í íslcnskum bókmenntum
við Háskóla Islands.
virðast stjórnendur stórra einkafyr-
irtækja víða um heim vera farnir
að hugleiða. Að þröngri sérhæfðri
menntun fylgi oft að sama skapi
þröngur sjóndeildarhringur. Að sér-
hæfð tæknileg skólun henti sér-
hæfðu starfi, en ekki stjórnun. Þess
vegna geti heimspekingur allt eins
stjórnað tölvufyrirtæki. Ef hann á
annað borð hefur hæfileika tii að
stjórna.
Sennilega er alltof lítil hreyfing
á mönnum í íslensku þjóðfélagi. Við
virðumst hrædd við að færa fólk
til. Menn pjakka þetta á sínum
stað, silast upp á við upp í stjórn-
andastöðu og ekkert breytist við
það, nema kannski eitt. Að sá sem
var góður númer tvö eða þrjú getur
reynst afleitur númer eitt. En það
þarf auðvitað frumlega skapandi
hugsun hjá ráðamönnum til þess
að kunna að finna hæfileikafólk. Er
hún til?
2j
) blór
( fJ J J J í
SM MJ i
voíi jí jyff jpj y
ÓSKIRNAR RÆTAST!
tfi
MjZjO Z) (þrettán þúsund tvö hundruð áttatíu og sex)
glæsilegir vinningar á samtals
Jh j ~ i.j j . ./ j j j ~ j sLy j
(tvö hundruð áttatíu og átta milljónirog níu hundruð þúsund)
- 2M1 hiybii
með blómaskála og tvöföldum bflskúr (samt. 253 m2), að Reykjabyggð 18,
Mosfellsbæ, á sautján millj. kr.
— 25 DfiJ2J VJ/JJJJ/J£|2J/j M.a. Nissan Pathfinder jeppabifreið
á 2,5 millj. kr. og Subaru Station 4x4 fólksbifreiðar á 1,2 millj. kr.
1 ll€f! ifitaniandsfer o j/á 50-200 þús. kr.
nUSDVnaöai
á 12 þús. kr.
W/<5/ á rætas
LANDGRÆÐSLUSKÓGAR
ATAK 1990
klaka eða sker og horfa til hlýrri
stranda.
Að búa á „skerinu“ og koma
heim „á klakann" er að vísu orð-
bragð, sem er hluti af íslenskri
kaldhæðni, en ber þó undir niðri
vott um þá sannfæringu að við
búum „við mörk hins byggilega
heims“, að landið sé í raun illt til
ábúðar, og við hetjur að þrauka
hér. Þetta er íjarri öllu lagi. Island
er milt og gjöfult land. Það þarf
engar hetjur til að byggja þetta
land. Það þarf fólk, sem skýtur
hér djúpum rótum og dafnar hér
vel, þakklátt fólk.
Þeir sem umgangast landið eins
og sker, munu eignast klaka að
ættjörð. Landið er eins og frelsið.
Það er flóknara verkefni að varð-
veita það en að nema það. Ég
Landnám í lok aldar
eftir Tómas
Inga Olrich
Landnám er hljómmikið orð. Það
er jafn gamalt og þjóðin. Yfir því
er forn styrkur. Það er af ætt orða
eins og strandhögg og nesnám.
Það lyktar þó ekki eins sterkt.
Samt er af því ögrunarkeimur.
Menn námu land eins og þeir tóku
herfang. Kvonfang og brullaup eru
líka ögrandi orð, sprottin úr sama
jarðvegi. í þeim fornu minnum,
sem tungan geymir, blundar hún,
þessi karlmennska: Menn tóku sér
konur og hlupu brúðhlaup af sömu
kennd og menn námu land.
Karlmennska er, oftar en ekki,
taminn ótti. Landnám var karl-
mannleg helgiathöfn. Hún táknaði
sigur mannsins yfir umhverfi, sem
var hættulegt, máttugt og óút-
reiknanlegt — eins og konan. Land-
nám var því oft staðfest með því
tákni, sem öðru fremur var vís-
bending um sigur mannsins yfir
náttúrunni, eldinum. Helgi magri
nam land með þrennum hætti.
Hann helgaði sér land með eldi við
árósa og kona hans ól honum
meybarn í hólma, sem hann kenndi
svo héraðið við. Með fijósemi, eldi
og orði nam Helgi land.
í fornum minnum okkar eru ofn-
ir merkilegir þræðir milli sigra
mannsins yfir höfuðskepnunum
annars vegar, og svika og refsing-
ar hins vegar. Æsir fjötruðu úlfinn
með svikum, og guldu fyrir hönd
Týs. Grikkir fullyrða að Prómeþeus
hafi stolið eldinum af guðunum og
hlotið fyrir eilífar kvalir. Þessar
tvær hjarðþjóðir geyma með sér
minni um samspil sigurs og glæpa,
sem er í hæsta máta nútímaleg
hugsun.
„Við þurfum að vígja,
ekki landið manninum,
heldur manninn land-
inu. Við þurfum að
beisla orku mannsins í
þágu náttúrunnar.“
þurfum að vígja, ekki landið mann-
inum, heidur manninn landinu. Við
þurfum að beisla orku mannsins í
þágu náttúrunnar.
Það er þess konar landnám, sem
við stundum með því að græða upp
landið.
Höfundur er menntaskólakennari
á Akureyri.
Manninum stendur nú ekki eins
mikil hætta af nokkru náttúruafli
og af sjálfum sér og þekkingu
sinni. Menningin getur komið okk-
ur í koll. Kjarnorkan brýst um og
fjötrarnir trosna. Tsjernobyl drap
sig úr dróma. Við getum misst,
meira en hönd Týs.
Landið, sem Helgi nam með
eldi, er eins og náttúran yfirleitt,
gjöfult eða hefnigjarnt eftir því
hvernig er við það látið. Ættjarðir
eru svona. Þær nema mennina
líka, móta þá í sína mynd. Því
meira sem þeir ryðja mörkina,
bijóta landið og brenna, því minni
verða þeir af landinu. Þannig víkur
landið sér undan landnáminu,
hverfur, þyrlast burt. Og áður en
menn varir eiga þeir svo til ekk-
ert, nema einhveija ættjarðarlufsu,
sem þeir skammast sín fyrir, kalla
Tómas Ingi Olrich
hygg að við þurfum að nema þetta
land á ný, ekki þó með eldi. Við
NÝTT HAPPDRÆTTISÁR
1990-1991