Morgunblaðið - 25.04.1990, Side 23

22
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. APRIL 1990
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. APRÍL 1990
23

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Arvakur, Reykjavík
Flaraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 1000 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 90 kr. eintakið.
Þróttlaus ríkissljórn
Málflutningur í Hafskipsmáli:
Skjöl sanna rangfærslu skjala og
tvöfalt bókhald Hafskipsmanna
- sagði Jónatan Þórmundsson sérstakur saksóknari í fyrsta hluta sóknarræðu
Morgunblaðið/Emilía
Jónatan Þórmundsson sérstakur saksóknari flytur mál sitt í sakadómi í gær. Aðrir á myndinni eru, frá
vinstri: Jón Halldórsson dómvörður, Ingibjörg Benediktsdóttir sakadómari, Sverrir Einarsson sakadóm-
ari, Arngrímur Isberg sakadómari, Hjördís Þorsteinsdóttir ritari, og veijendurnir Jón Magnússon, hrl.,
Guðmundur Ingvi Sigurðsson hrl., Jónas Aðalsteinsson hrl. og Jón Steinar Gunnlaugsson hrl.
Frá vinstri: lögmennirnir Jón Steinar Gunnlaugsson, Eiríkur Tómasson, Skúli Pálsson, Hákon Árnason,
Örn Höskuldsson, Ragnar Kjartansson fyrrum stjórnarformaður Hafskips, Brynjólfur Kjartansson hrl.,
Björgólfur Guðmundsson fyrrum forstjóri Hafskips, Sveinn Snorrason, hrl., Andri Árnasoii hdl. og Jónat-
an Þórmundsson sérstakur saksóknari.
ingflokkur Alþýðuflokks-
ins samþykkti á mánudag
bókun, þar sem segir að æski-
legt hefði verið að taka nú
ákvörðun um að taka upp í
áföngum fram til aldamóta
leigugjald fyrir afnot veiði-
heimilda. Þessi bókun tengist
meðferð frumvarpsins um
stjórn fiskveiða, sem er mikil-
- vægasta málið, er bíður af-
greiðslu þingmanna fyrir þing-
lok. í bókuninni felst viljayfir-
lýsing um að tekið verði upp
veiðileyfagjald eða auðlinda-
skattur í einhverri mynd.
Stefnan sem er mörkuð með
henni gengur þvert á stefnu
Halldórs Ásgrímssonar sjávar-
útvegsráðherra sem situr þó í
ríkisstjórn með alþýðuflokks-
mönnum.
Á mánudagskvöld stóð
Svavar Gestsson, menntamála-
ráðherra og fyrrum formaður
Alþýðubandalagsins, upp á Al-
þingi og túlkaði samþykkt
þingflokks Alþýðubandalags-
ins frá 9. apríl sl. á þann veg,
að verulegar efasemdir hljóta
að vakna um afstöðu hans og
hugsanlega fleiri þingmanna
flokksins til byggingar nýs ál-
vers. Þegar sagt var frá niður-
stöðu þingflokks Alþýðubanda-
lagsins um málið komst Þjóð-
viljinn þannig að orði á forsíðu:
„... hefur þingflokkur Alþýðu-
bandalagsins skrifað upp á
stefnu iðnaðarráðherra í mál-
inu.“ Fréttin bar fyrirsögnina:
Hjörleifur einn á móti. Hjörleif-
ur Guttormsson taldi samþykkt
þingflokksins ganga í öllum
grundvallaratriðum þvert á
stefnu flokksins í stóriðjumál-
um. Nú virðist Svavar Gestsson
hafa fært sig nær Hjörleifi og
þar með í andstöðu við þetta
annað viðamesta stjórnarfrum-
varpið sem bíður afgreiðslu
Alþingis.
Þegar ágreiningur er orðinn
milli stjórnarflokka eða innan
ríkisstjórnar um stórmál eins
og þessi og hann kemur fram
á því stigi mála, sem frumvörp-
in um stjórn fiskveiða og virkj-
anaframkvæmdir eru nú á Al-
þingi, er hann ekki til marks
um neitt annað en alvarlegan
þverbrest í stjórnarsamstarfi.
Hlýtur forsætisráðherra að
láta mál af þessu tagi til sín
taka. Stjórnarherrarnir hafa
oft skýrt frá því að samstarfið
milli þeirra sé til einstakrar
fyrirmyndar og öll mál leyst
að lokum í formannahópnum
svonefnda. Oft var þörf en nú
er nauðsyn að hann taki af
skarið og gefi stjórnarliðinu
fyrirmæli um hvernig háttað
skuli atkvæðagreiðslu áþingi.
Formennirnir eru hins vegar
illa í stakk búnir til að takast
á við pólitískan vanda sem
þennan, þar sem áhrifamáttur
ýmissa þeirra í eigin flokkum
hefur stórminnkað. Þannig er
opinber klofningur bæði innan
Alþýðubandalags og Borgara-
flokks vegna sveitarstjórna-
kosninganna. Hinu pólitíska
ástandi í stjórnarflokkunum
vegna þeirra kosninga verður
líklega best lýst með að minna
á þá staðreynd, að enginn
flokksformannanna í stjóminni
getur greitt framboðslista
merktum listabókstaf flokks
síns atkvæði í sveitarfélögun-
um þar sem þeir búa. Alþýðu-
flokkurinn býður ekki fram
A-lista í Reykjavík, þar sem
Jón Baldvin Hannibalsson býr.
B-listi Framsóknarflokksins er
ekki í kjöri í Garðabæ,
heimabæ Steingríms Her-
mannssonar, og hvorki G-listi
né S-listi eru í kjöri á Seltjarn-
arnesi þar sern þeir búa Júlíus
Sólnes og Ólafur Ragnar
Grímsson.
Ríkisstjórn Steingríms Her-
mannssonar sem enn situr hef-
ur notið minnstra vinsælda
stjórna í landinu síðan mæling-
ar hófust. Stjórnarflokkarnir
eiga undir högg að sækja.
Hörð opinber átök fara nú fram
milli ráðherra Alþýðubanda-
lagsins. Borgaraflokkurinn er
í molum og vaxandi óánægja
kemur fram innan Alþýðu-
flokksins í garð flokksforyst-
unnar. Birgir Árnason, fyrrum
aðstoðarmaður iðnaðarráð-
herra, telur Alþýðuflokkinn
beinlínis í hættu vegna þátt-
töku í þessari ríkisstjórn. Innan
Framsóknarflokksins hafa ein-
stakir þingmenn beitt sér fyrir
stefnumörkun sem stangast á
við ráðandi viðhorf í flokknum.
Þegar sundurlyndi fer að
setja jafn sterkan svip á stjórn-
arsamstarf og nú einkennir
ríkisstjórn Steingríms Her-
mannssonar, skiptir miklu að
ráðherrar séu tilbúnir til að
velta fyrir sér þeim kosti að
dagar stjórnarinnar séu taidir.
Stólamir eru núverandi ráð-
herrunum kærari en svo að
þessi kostur sé þeim ofarlega
í huga. Þeir sitja því áfram í
rjkisstjórn sem skortir allan
pólitískan þrótt.
MÁLFLUTNINGUR hófst í gær í
sakadómi Reykjavíkur í Hafskips-
málinu. Jónatan Þórmundsson
sérstakur saksóknari í málinu hóf
sóknarræðu sína, en búist er við
að flutningur hennar taki fimm
daga og ljúki næstkomandi mánu-
dag. I gær flutti saksóknari inn-
gang, þar sem hann rakti sögu
málsins, fyrirtældsins og við-
skipta þess við Utvegsbanka Is-
lands. Hann hóf að gera grein
fyrir 1. kafla ákærunnar; þeim
ákæruatriðum sem lúta að bráða-
birgðauppgjöri Hafskips fyrir
fyrstu átta mánuði ársins 1984 og
meintri rangfærslu þriggja for-
svarsmanna Hafskips og endur-
skoðanda þess á skjölum í bók-
haldi til að beita blekkingum í
viðskiptum við Utvegsbanka Is-
lands. Saksóknari boðaði að hann
mundi í lok ræðu sinnar gera
grein fyrir því hverja hann teldi
hæfílega refsingu fyrir hvern og
einn hinna ákærðu.
Jónatan Þórmundsson rakti meðal
annars þau málaferli sem skipta-
stjórar þrotabúsins hefðu staðið fyr-
ir gegn fyrrum forsvarsmönnum
Hafskips. Ákveðið hefði verið að
þrotabúið annaðist innheimtu fjár-
krafna á hendur þeim í stað þess
að neyta heimildar í lögum til að
sameina slíkar kröfur rekstri saka-
málsins. I Hæstarétti biði meðferðar
mál gegn stjórnarmönnum og for-
stjóra vegna rangrar viðmiðunarvísi-
tölu skuldabréfa vegna 80 milljóna
króna hlutafjáraukningar 1985 og
rangrar tilkynningar til hlutafélaga-
skrár þar sem hlutafé hefði verið
oftaiið um 3,9 milljónir króna. Þá
hefði þrotabúið unnið mál gegn
Björgólfi Guðmundssyni og Ragnari
Kjartanssyni þar sem hafnað hefði
verið kröfum þeirra um skuldajöfnun
vegna innistæðna hjá fyrirtækinu á
móti kröfum þrotabúsins og þeim
verið gert að greiða búinu samtals
rúmar 5 milljónir króna. Þá hefði
búið lýst um 36 milljóna króna kröfu
nýlega í þrotabú Björgólfs Guð-
mundssonar þar sem byggt væri á
úrskurði skiptaréttar og ákæru í
málinu og Ragnar Kjartansson hefði
greitt búinu 8,6 milljónir króna á
grundvelli Hæstaréttardóms frá
síðasta vori. Búið hefði gert kröfu
að upphæð um 1,1 milljón króna á
hendur Páli Braga Kristjónssyni
vegna greiðslna til hans sem verið
hefðu óviðkomandi rekstri Hafskips
og væri sú upphæð byggð á ákæru
í málinu. Þá hefðu skattayfirvöld
rannsakað fjárreiður tveggja Haf-
skipsmanna og rannsókn annarra
tveggja biði dóms í málinu.
Saksóknari rakti að viðskipti Ut-
vegsbanka og Hafskips hefðu um
árabil verið með þeim hætti að hvor
aðilinn hefði verið háður hinum.
Margt þarfnaðist sérstakra skýr-
NÝTT framboð kom fram á
ísafirði í gærkvöldi sem neftit er
Sjálfstætt framboð.
Eftirtaldir aðilar skipa lista Sjálf-
stæðs framboðs: Haraldur Líndal
Haraldsson bæjarstjóri, Kolbrún
Halldórsdóttir kaupmnaður, Kristján
án G. Jóakimsson sjávarútvegsfræð-
ingur, Guðmundur Agnarsson fram-
kvæmdastjóri, Björn Hermannsson
skrifstofustjóri, Kristín Hálfdánar-
dóttir skrifstofustjóri, Skarphéðinn
Gíslason skipstjóri, Guðmundur G.
Þórðarson byggingameistari, Brynja
Guðmundsdóttir sjúkraþði, Árni
Friðbj arnarson pípulagningameist-
ari, Tryggvi Tryggvason umboðs-
maður, Bjarndís Friðriksdóttir mál-
arameistari, Eggert Jónsson skrif-
inga, einkum hvers vegna fyrirtæk-
inu hefði ítrekað verið útvegað nýtt
lánsfé og ábyrgðir þrátt fyrir varn-
aðarorð bankaeftirlits. Hann gat
þess að 1983 hefði staða Hafskips
verið erfið sem oft áður í sögu félags-
ins og enn versnað við 20 milljóna
króna tap sem fallið hefði á félagið
vegna rekstrar ferjunnar Eddu og
missi varnarliðsflutninga til banda-
ríska skipafélagsins Rainbow Na-
vigation vorið 1984, sem leitt hefði
til misheppnaðrar starfsemi í flutn-
ingum milli Evrópu og Banda-
ríkjanna um Reykjavík frá vori til
hausts 1984. Engu að síður hefði
verið ákveðið í framhaldi af því að
félagið réðist í Atlantshafsflutninga;
flutninga milli hafna í Evrópu og
Bandaríkjanna, og hefði sú starfsemi
hafist í október 1984, með margföld-
un veltu og flutningamagns jafn-
framt stórauknum útgjöldum vegna
leiguskipa og ýmis búnaðar, án þess
að afkastageta bókhalds og fjár-
málastjórnar ykist. Við þennan nýja
rekstrarþátt hefði Hafskip enn notið
stofumaður, Grímur Jónsson loft-
skeytamaður, Kristín Böðvarsdóttir
húsmóðir, Ásgeir S. Sigurðsson inn-
kaupastjóri, Elísabet Agnarsdóttir
skrifstofumaður og Sigurður Sv.
Guðmundsson forstjóri.
Það vekur athygli að allir fram-
bjóðendur eru yfirlýstir stuðnings-
menn Sjálfstæðisflokksins og á list-
anum er formaður Sjálfstæðisfélags
Isfirðinga.
Haraldur Líndal Haraldsson, odd-
viti listans, er núverandi bæjarstjóri
vinstri meirihlutans á Isafirði. I við-
tali við Morgunblaðið í gærkvöldi
vildi oddvitinn ekki ræða um aðdrag-
anda eða stefnumál framboðsins en
boðaði blaðamannafund í dag, mið-
vikudag.
Úlfar
fyrirgreiðslu Útvegsbankans í formi
ábyrgða og skuldbreytinga án þess
að forsendur áætlana væru kannað-
ar. í upphafi árs 1985 hefði hlutafé
verið aukið um 80 milljónir króna
en ekki væri ljóst hvort sú hlutaijár-
aukning hafi verið hugsuð til að
bæta stöðu bankans gagnvart fyrir-
tækinu eða til þess að leggja grund-
völl að nýjum lántökum hjá Útvegs-
bankanum. Margt bendi til að þegar
í hlutaíjáraukningu var ráðist hafi
forsvarsmönnum Hafskips verið ljóst
að verulegt tap yrði á hinum ný-
höfnu Atlantshafssiglingum, þrátt
fyrir gagnstæðar fullyrðingar.
Skýrslur fyrir dómi hafa
ekki haggað grundvelli
ákæru
Saksóknari sagði málsókn ákæru-
valdsins í Hafskipsmálinu byggjast
á skjallegum gögnum og það væri
mat sitt að skýrslur fyrir dómi hefðu
ekki í neinu haggað grundvelli ákær-
unnar. Hann sagði að áberandi þátt-
ur í vörn sakborninga fælist í því
að réttlæta ranga breytni með því
að hún hefði viðgengist lengi en
þvert á móti bæri að meta slíkt til
refsiþyngingar. Þá hefðu nokkrir
Útvegsbankamanna reynt að rétta
hlut sinn með tilvísun til meintrar
vanrækslu eftirlitsaðila, svo sem
Seðlabanka og viðskiptaráðuneytis
en ekkert hefði komið fram sem
réttlætti þær fullyrðingar. Þá hefði
verið reynt að sýna fram á að víðar
í viðskiptalífinu væri pottur brotinn
en jafnvel þótt að önnur félög hefðu
gerst sek um hliðstæð brot breytti
það engu um stöðu Hafskipsmanna.
Þótt pottur kynni að vera brotinn í
viðskiptalífinu þyrfti að hafa grund-
vallarreglur í heiðri og líkti saksókn-
ari málflutningi af þessu tagi við
það að þjófur sem staðinn væri að
verki vildi sleppa þar sem hann vissi
um annan sem kæmist upp með
sams konar brot. Saksóknari vék að
því að með hatrömmum hætti hefði
verið reynt að gera ýmsa þá sem
unnið hefðu að rannsókn málsins,
svo sem endurskoðendur og lög-
reglumenn tortryggilega. Hið sama
ætti við um ákveðin vitni. Kunnátta
sumra þessara manna hefði verið
dregin í efa, öðrum hefðu verið núið
um nasir ætlaðri óvild í garð Haf-
skipsmanna og hlutlægni þeirra
dregin í efa. Ailur þessi áburður
hefði verið hrakinn þótt fréttir af
því hefðu ekki átt jafngreiða leið.til
almennings og fréttir af áburðinum.
Hann taldi að ýmislegt sem fram
hefði komið við rekstur málsins hlyti
að vekja menn til umhugsunar um
hve mikilvægt væri að tryggja
starfsmönnum réttarkerfisins svo
sem skiptaráðendum, ákæruvaldi og
rannsóknaraðilum betri frið og
vernd, meðal annars frá ijölmiðla-
umijöllun, þar sem skort hefði á
hlutlægni og skilning á því að opin-
berir starfsmenn hefðu ekki svigrúm
til að munnhöggvast og hrekja full-
yrðingar sakborninga og veijendur
í tjölmiðlum.
Lélegt minni
stj ór narmanna
Jónatan Þórmundsson sagði að
við yfirheyrslur fyrir dómi hefði það
verið áberandi hve minni sumra vitn-
anna, þ.e. fyrrum stjórnarmanna
Hafskips, annarra en Ragnars Kjart-
anssonar, hefði verið verra en minni
annarra vitna og sakborninga. Eink-
um ætti þetta við um atriði sem
gætu komið sér illa fyrir sakborn-
inga. Allir stjórnarmenn hefðu neit-
að því að hafa verið blekktir. Um-
mælin bæru merki um tryggð og trú
á gömlum samstarfsmönnum og
teldust ekki óvilhallur framburður.
Jónatan Þórmundsson hóf um-
flöllun um efni 1. kafla ákærunnar
þar sem Björgólfi Guðmundssyni,
Ragnari Kjartanssyni, Páli Braga
Kristjónssyni og Helga Magnússyni
er gefið að sök að hafa rangfært
reikningsskil yfir rekstur og efnahag
Hafskips og dótturfélög þess fyrstu
átta mánuði ársins 1984 þannig að
eiginfjárstaða fyrirtækisins sýndist
jákvæð um 8,1 milljónir króna þegar
hún hafi í reynd verið neikvæð um
að minnsta kosti 45,8 milljónir
króna. Þá hafi tvöfalt bókhald verið
haldið og notað til að gefa Útvegs-
bankanum til kynna að rekstrartap
sýndist 5 milljónir króna þegar það
var í raun 24,7 milljónir króna.
Rangfærslan svaraði til 11-12% af
flutningstekjum tímabilsins. Líklega
hefði forsvarsmönnum fyrirtækisins
virst á þessum tíma það framkvæm-
anlegt og áhættulítið að hagræða
staðreyndum til að fá frani fyrir-
greiðslu til að halda fyrirtækinu á
floti í miklum mótbyr til að hægt
væri að vinna að framgangi óraun-
hæfra stórveldisdrauma um alheims-
starfsemi. Skjöl málsins og fram-
burður veittu sönnun fyrir rang-
færslu skjala í þessu sambandi.
Ratmsókn á uppgjörsblöðunum hefði
sýnt að færslur sem komið hefðu
fram á því uppgjörsblaði sem sýndi
rneira tap hefðu verið strokaðar út
af því blaði sem sýndi hagstæðari
útkomu. í kringum þetta atriði hefðu
Hafskipsmenn orðið uppvísir að
laumuspili og tilraunum til að sam-
ræma framburð sinn. Grunur hefði
vaknað um tvöfalt bókhald og rang-
færslur þegar uppgjörsblað fyrir átta
mánuði ársins 1984 fannst á skrif-
stofu Árna Árnasonar deildarstjóra
fjárreiðudeildar þar sem fram kom
að tap væri 24,7 milljónir en ekki 5
milljónir eins og fram hefði komið í
hinu opinbera uppgjöri sem sent
hefði verið til Útvegsbanka íslands.
í fyrstu skýrslugjöf í skiptarétti í
febrúar 1986 hefði Árni enga skýr-
ingu getað gefið á tilvist þessa blaðs.
Þórður H. Hilmarsson hefði ekki
heldur kannast við blaðið en bendlað
Árna Árnason við gerð þess. Eftir
fund Hafskipsmanna hefði Árni gef-
ið skýringu á blaðinu en seinna hafi
hann viðurkennt að hafa borið rangt
um þetta atriði og sagt frá því hvern-
ig til kom að hann tók á sig sök af
tilbúningi þessa skjals. Þórður Hilm-
arsson hafi einnig veitt villandi og
misvísandi svör sem og Páll Bragi
Kristjónsson, sem dregið hafi upp-
hafiegan framburð til baka að eigin
ósk og skýrt frá að breytt niður-
staða hafi verið sýnd að fyrirlagi
Björgólfs og Ragnars. Sá framburð-
ur sem fram hafi komið síðar um
að samanburðarblaðið með 24,7
milljóna króna tapi hafi orðið til á
síðari tíma, þegar nýjar og nákvæm-
ari upplýsingar um rauntölur hafi
legið fyrir, stangist á við allt annað
sem fyrir liggi í málinu senf bendi
til að báðar niðurstöðurnar hafi
fengist á sama tíma enda séu til í
bókhaldi Hafskips frá þessum tíma
gögn sem sýni með hvaða hætti
komist var að mismunandi niður-
stöðu. I því efni standist framburður
Sigurþórs C. Guðmundssonar aðal-
bókara sem sagt hefði að tapið hefði
verið lækkað um 20 milljónir króna
með því að eignfæra kostnað og
færa tekjur septembermánaðar með
ágústmánuði og þar með innan upp-
gjörstímabilsins. Sigurþór hefði
einnig lýst tilraunum sakborninga
til að útbúa sennilegan framburð um
þetta atriði fyrir Árna Árnason, þar
sem hann tæki ranglega á sig að
hafa útbúið skjalið í áætlunarskyni.
Saksóknari taldi fullyrðingar Páls
Braga nú um áhrif gæsluvarðhalds
á fyrrgreindan framburð hans um
frumkvæði Björgólfs og Ragnars
ósennilegar.
Þing Málm
og skip hefst
á morgun
ÞING Málm- og skipasmiðasam-
bands Islands hefst á morgun
fimmtudag á hótel Loftleiðum og
stendur til laugardags. Þingið
er haldið á tveggja ára fresti og
sækja það um 100 fulltrúar.
Orn Friðriksson, formaður sam-
bandsins, setur þingið á fimmtu-
dagsmorgun og síðan ávarpa það
Jón Sigurðsson, iðnaðarráðherra,
Ásmundur Stefánsson, forseti Al-
þýðusambands íslands og fuljtrúi
Iðnnemasambands íslands.
Nýtt framboð á ísafirði
Landlega í Sandgerðishöfn. Á næstu dögum gæti ráðist hvort útgerðin heldur áfram veiðiheimildum
sínumn óskertum eða hvort fiskvinnslan fær kvóta og ennfremur hvort útgerðin þurfi að greiða
fyrir aðgang að iniðunum.
A-flokkarnir leggja til grundvall-
arbreytingar á stjórnun fískveiða
Tillögurnar setja strik í reikninginn, segir Stefán Guð-
mundsson, formaður sjávarútvegsnefiidar efri deildar
MIKIL óvissa ríkti í gær um framgang frumvarps sjávarútvegsráð-
herra til laga að stjórnun fiskveiða eftir tillögur frá Alþýðuflokki
og Alþýðubandalagi, sem fela í sér grundvallarbreytingar á núver-
andi fyrirkomulagi. Til stóð að afgreiða frumvarpið frá sjávarút-
vegsnefnd efri deildar í gær, en Stefán Guðmundsson, formaður
neftidarinnar, segir tillögur þessar hafa sett verulegt strik i reikn-
inginn. Að sögn sjávarútvegsráðherra er stefnt að því að festa fisk-
veiðistjórnina í lög fyrir þinglok 4. maí næstkomandi.
Meirihluti sjávarútvegs nefndar
efri deildar undir forystu Stefáns
Guðmundssonar hefur kynnt innan
hennar breytingar í 6 liðum og
taka þær ekki til grundvallaratriða
í stjórnun veiðanna. Alþýðubanda-
lagsmenn hafa lagt til að kvótinn
skiptist milli skipa og vinnslu og
komi 40% í hlut vinnslunnar. Al-
þýðuflokkurinn hefur kynnt hug-
myndir sínar um leigugjald fyrir
aðgang að fiskistofnunum og komi
það til framkvæmda í áföngum til
aldamóta. Geir Gunnarsson vill
fresta afgreiðslu frumvarpsins til
haustsins og Birting í Reykjavík
hefur sent alþingismönnum bréf
þar sem hvatt er til hins sama.
Borgaraflokkurinn hefur lýst yfir
stuðningi við byggðakvóta, en
samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins hefur þingflokkur Sjálf-
stæðisflokksins ekki tekið afstöðu
til frumvarpsins, en líkast til greið-
ir hann atkvæði gegn því.
í hugmyndum Stefáns Guð-
mundssonar er lagt til til að ekki
þurfi leyfi til tómstundaveiða eins
og gert er ráð fyrir í frumvarpinu.
Hvað varðat' framsal aflaheim-
ilda er lagt til að leyfilegt framsal
verði háð því að fiskiskip það, sem
framselt er til, hafi fyrir kvóta af
þeirri tegund, sem framseld er.
Þá er lagt til að smábátar, sem
bætist í flotann á þessu ári án
þess að úreltir séu bátar á móti
fái aflahlutdeild er svari til meðal-
aflahlutdeildar báta í sama stærð-
arflokki. Um aflahlutdeild þessa
gildi sömu reglur og hjá öðrum
skipum að öðru leyti en því, að
framsal hennar verði óheimilt í
fimm ár frá gildistöku laganna.
Þá er lagt til að aflahlutdeild þess-
ara báta verði tekin af úthlutaðri
heild en ekki þeim hluta, sem ætl-
aður er smábátum einungis.
Þá er lagt til að við frumvarpið
verið bætt ákvæði til bráðabirgða
þar sem sjávarútvegsráðherra
verði falið að kanna hagkvæmni á
mismunandi kostum fiskveiði-
stjórnunar. Nefndin telur einnig
að í ljósi mikilla breytinga á út-
gerðarháttum og stjórnun fisk-
veiða síðustu ár þurfi að endur-
skoða ýmis lög og reglugerðir er
taka til sjávarútvegsins og megi
þar meðal annars nefna lög um
upptöku ólögmæts sjávarafla.
Sjávarútvegsráðherra hefur þegar
ákveðið að láta slíka endurskoðun
fara fram og verður frumvarp um
þetta lagt fram á Alþingi í haust.
Ekki er fyllilega ljóst hvaða
áhrif tillögur A-flokkanna hafa á
mögulega samþykkt frumvarpsins
án mikilla breytinga. í bókun þing-
flokks Alþýðuflokksins um leigu-
gjaldið er það tekið fram, að hann
geti fallizt á þá hugmynd að leigu-
gjaldið verði tekið í gegn um end-
urvakinn úreldingarsjóð fiskiskipa.
Sjávarútvegsráðherra hefur áður
hreyft þeirri hugmynd að nýjum
úreldingarsjóð verði fyrst í stað
ætlað ákveðið fé úr opinberum
sjóðum til úreldingar á fiskiskipum
og fái hann jafnframt aflaheimild-
ir þeirra til ráðstöfunar. Með sölu
eða leigu þessara heimilda geti
sjóðurinn síðan aflað sér tekna til
úrreldingar og þurfi því síður opin-
bert framlag. Því ætti að geta
náðst samkomulag um þessa hlið
málsins.
Til þessa hefur ráðherrann ekki
ljáð máls á hugmyndum um annað
en úthluta veiðiheimildunum til
skipanna og er stefnubreyting á
því sviði afar ólíkleg. Þar er um
grundvallar atriði að ræða, sér-
staklega með tilliti til þess, að
kvótakerfinu er ekki sízt ætlað að
stuðla að fækkun skipa og aukinni
hagkvæmni með því að færa sam-
an aflaheimildir. Með úthlutun
heimilda til vinnslunnar eða með
byggðakvóta verða áhrif kerfisins
minni hvað það varðar. Málamiðl-
um við Alþýðubandalagið verður
því augljóslega erfiðari en við Al-
þýðuflokkinn og kemur þar vænt-
anlega til greina að tengja sam-
komulag í öðrum þingmálum
lausninni á þessu.
Fyrrgreind atriði eru þau, sem
komið hafa upp á yfirborðið til
þessa auk beiðni nokkurra þing-
rnanna um mat Lagastofnunar
Tláskóla íslands á frumvarpinu.
mklega mun það mat litlu breyta
og verður þess ekki beðið náist
samkomulag um afgreiðslu frum-
varpsins. Einn þáttur enn gæti
komið fram við umræðuna, en það
er krafa Landssambands smábáta-
eigenda um að fjölgun smábáta
undir 6 brúttótonnum verði heft á
sama hátt og gildir um stærri
bátana, séu þeir notaðir til veiða.
Til þessa hafa frumvörp sjávarút-
vegsráðherra um stjórnun fisk-
veiða frá því kvótinn var fyrst
samþykktur verið seint á ferðinni
og samþykkt lítið sem ekkert
breytt undir mikilli tímapressu
fyrir jólaleyfi þingmanna. Síðast
dróst samþykkt laganna reyndar
fram yfir áramót. Skiptar skoðan-
ir eru um það, hvort fresta beri
afgreiðslunni nú, en svo virðist
sem meirihluti sé gegn því, enda
telja flestir mikilvægt að fyrir liggi
sem fyrst með hvað hætti veiðun-
um verður stjórnað á næsta ári.
■>