Morgunblaðið - 24.05.1990, Blaðsíða 47

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. MAÍ 1990
47
Kjarnorkuvarnir Bandaríkjamanna í Vestur-Evrópu:
Stórskotaliðshleðslur stóð-
ust ekki öryggiskröfiirnar
Brussel, Washington. Reuter.
DICK Cheney, varnarmálaráð-
herra Bandaríkjanna, sagði á
fundi með iréttamönnum í Brussel
í gær að komið hefði í ljós fyrir
tveimur árum að hluti þeirra
Skora á ís-
lendinga að
virða hval-
veiðibannið
Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni,
fréttaritara Morgunblaðsins.
EVRÓPUÞINGIÐ, þing Evrópu-
bandalagsins (EB), samþykkti í lok
síðustu viku áskorun um áfram;
haldandi bann við hvalveiðum. í
áskoruninni er því beint m.a. til
íslenskra sljórnvalda að þau virði
bann Alþjóða hvalveiðiráðsins við
hvalveiðum. Jafnframt eru Rússar
og Norðmenn hvattir til að draga
til baka mótmæli sín við banninu.
Áskorunin var lögð fram í umræð:
um utan dagskrár s.l. föstudag. í
ljósi þess að Alþjóða hvalveiðiráðið
hyggst endurskoða afstöðu sína til
hvalveiða á þessu ári hvetur þingið
til áframhaldandi banns. Aðildarríki
EB eru hvött til að beita stjórnmála-
legum og efnahagslegum þrýstingi
til að koma í veg fyrir frekari hval-
veiðar í framtíðinni.
Ríkisstjórnir íslands, Japans og
Noregs eru hvattar til að halda bann
við hvalveiðum og taka upp nána
samvinnu við hvalveiðiráðið um að:
gerðir til verndar hvalastofnum. í
áskoruninni lýsir þingið yfir áhyggj-
um sínum vegna tilrauna hvalveiði-
þjóða til að fá banninu hnekkt á
þessu ári.
í tengslum við umræðuna á þingi
stóðu Grænfriðungar fyrir mótmæla-
stöðu við Evrópuhöllina í Strasborg
undir gríðarstóru hvalslíkani þar sem
þeir hvöttu þingmenn til að gleyma
ekki hvölunum.
kjarnorkuhleðslna sem geymdar
væru í vopnabúrum Bandaríkja-
manna í Vestur-Þýskalandi stæð-
ust ekki ströngustu öryggiskröf-
ur. Gripið hefði verið til viðeig-
andi ráðstafana og heyrði vandi
þessi því nú sögunni til. Banda-
ríska dagblaðið The Washington
Post skýrði frá því í gærmorgun
að komið hefði í ljós árið 1988 að
hleðslurnar væru gallaðar og
sögðu heimildarmenn blaðsins að
þær hefðu hugsanlega getað
sprungið.
Aðspurður um frétt bandaríska
dagblaðsins sagði Cheney það rétt
vera að árið 1988 hefði komið í ljós
að 155 millimetra hleðslur af gerð-
inni W-79 sem ætlaður eru kjarn-
orkustórskotaliði Bandaríkjamanna í
Evrópu, stæðust ekki ströngustu ör-
yggiskröfur. Cheney gaf í skyn að
viðeigandi ráðstafnir hefðu verið
gerðar áður en vestur-þýskum
stjórnvöldum var skýrt frá þessu.
Ráðherrann lét þessi ekki getið
hversu margar kjarnorkuhleðslurnar
hefðu verið og vildi ekki tjá sig um
hvers vegna þær hefðu ekki verið
taldar öruggar. Vísaði hann m.a. til
þess að hann hefði ekki verið ráð-
herra varnarmála á þessum tíma.
Þessi vandi væri á hinn bóginn úr
sögunni og það væri alrangt að hætta
hefði verið á kjarnorkusprengingu.
Vestur-þýska varnarmálaráðuneytið
birti í gær tilkynningu þess efnis að
vopn þessi væru talin öldungis örugg.
Bandaríska dagblaðið kvaðst á
hinn bóginn hafa heimildir fyrir því
að fundist hefði galli í kjarnorku-
hleðslunum. Þær hefðu af þeim sök-
um hugsanlega getað sprungið hefði
tiltekinn hluti þeirra orðið fyrir
þungu höggi. Cheney sagði að hleðsl-
urnar hefðu verið í vörslu hertiðsins
í Vestur-Þýskalandi en í frétt The
Washington Post sagði að sami galli
hefði einnig komið fram í vopnabúr-
um í Hollandi og á Ítalíu. Heimildar-
menn blaðsins, sem sagðir voru
kjamorkusérfræðingar og háttsettir
bandarískir embættismenn, sögðu að
afráðið hefði verið að halda þessu
leyndu af ótta við viðbrögð almenn-
ings. Þeir hinir sömu sögðu að nú
væri verið að rannsaka hvort kjarna-
hleðslur af gerðinni W-88 Trident
og W-69 SRAM-A stæðust örygg-
iskröfur.
Talið er að um 2.000 kjarnorku-
hleðslur af gerðinni W-79 sé að finna
í vopnabúrum Atlantshafsbandalags-
ins (NATO) í Vestur-Evrópu. Flestar
eru þær geymdar í Vestur-Þýska-
landi en varnaráætlanir NATO gera
ráð fyrir því að unnt verði að grípa
til kjarnorkustórskotaliðs og annarra
vígvallarvopna ráðist Rauði herinn
inn í Vestur-Evrópu.
Fundur varnarmálaráðherra NATO:
Reuter
Mótmæli halda áfram íBúkarest
Ekkert lát er á mótmælum andstæðinga Endurreisnarráðsins í Rúm-
eníu sem haldið hafa til á Háskólatorginu í miðborg Búkarest undan-
farnar vikur. Endurreisnarráðið og forsetaframbjóðandi þess, Ion Ilies-
cu, unnu stórsigur í þing- og forsetakosningunum um síðustu helgi
en meðal náms- og menntamanna er sú skoðun almenn að ráðið hafi
svikið málstað byltingarmanna og að kommúnistar séu enn við völd
í Rúmeníu. Á þriðjudag hugðust þeir Petre Roman forsætisráðherra
og Sever Georgescu, framkvæmdastjóri Endurreisnarráðsins, ná tali
af leiðtogum stjórnarandstöðunnar á Háskóla-torginu. Fólkið réðst að
Georgescu er hann birtist og komst hann naumlega undan inn á Interc-
ontinental-hótelið þar skammt frá en þá var myndin tekin.
Öryggi aðildarríkja tryggt með
færri vopnum og minni herafla
Varnaráætlanir endurskoðaðar með tilliti til breyttra aðstæðna
^Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
Á fundi varnarmálaráðherra
aðildaríkja Atlantshafsbanda-
lagsins (NATO) sem lauk í
Brussel í gær var samstaða um
Norræna ráðherranefiidin:
Vinnustofiir handa
myndlistarmönnum
NORRÆNA ráðherraneíhdin (menningar- og mennlamálaráðherr-
ar) ákvað á fúndi sínum í Kaupmannahöfn 9. maí síðastliðinn að
ráða Ole Oxholm í embætti forstöðumanns Norrænu stofnunarinnar
á Grænlandi, að því er segir í fréttabréfi frá neíhdinni.
Ole Oxholm er danskur, fæddur
1936 og hefur verið búsettur á
Grænlandi frá árinu 1966. Hann
var um tíma fréttamaður hjá Græn-
lenska útvarpinu, en hefur gegnt
starfi fréttafulltrúa hjá Grænlands-
flugi frá árinu 1985.
. Á sama fundi ákvað ráðherra-
nefndin einnig að ráðast í innrétt-
ingu norrænnar vinnumiðstöðvar
fyrir myndlistamenn. Miðstöðin
verður til húsa í Dalsen í Fjaler í
Sogni og Fjörðunum í Noregi.
Verða þar fimm vinnustofur og
fimm íbúðir. Norska ríkið mun
standa straum af kostnaðinum við
innréttingar og rekstur stöðvarinn-
ar, en Norræna ráðherraráðið legg-
ur fram 740.000 skr. (tæplega 7,4
millj. ísl. kr.) árlega.
Þessi nýja norræna stofnun
verður að stofni til eign sem Thora
og Oddleif Fagerheim færðu Norr-
ænu ráðherranefndinni að gjöf.
að endurskoða allar varnará-
ætlanir bandalagsins með sér-
stöku tilliti til breyttra að-
stæðna í Mið-Evrópu. Ráðherr-
arnir voru sammála um að
tryggja mætti öryggi aðild-
arríkjanna með færri vopnum
og minni herafla en hingað til.
Manfred Wörner, framkvæmda-
stjóri bandalagsins, sagði að
þessi fundur væri mikilsverður
þáttur í heildarendurmati aðild-
arrikjanna á stefiiu NATO í
framtíðinni. Endurmatinu lýkur
með fundi leiðtoga NATO-ríkj-
anna í Lundúnum 5.-6. júlí í
sumar.
Bjartsýni og trú á framtíðarör-
yggi aðildarríkja bandalagsins og
þjóða Evrópu erinnkennir lokayfir-
lýsingu fundarins. í henni er lögð
áhersla á að raunverulegar breyt-
ingar hafi átt sér stað í Mið- og
Austur- Evrópu og dregið hafi úr
spennu og þar með líkunum á
átökum á milli Varsjárbandalags-
ins og NATO. Mat sem lagt hafi
verið á áhættuþætti bendi til þess
að dregið hafi verið úr þeirri ógn
sem Vesturlöndum stafaði af her-
afla Varsjárbandalagsins og nauð-
synlegur viðbragðstími NATO:
herjanna hafi lengst að mun. í
framhaldi af því leggja ráðherr-
arnir til að markmið um 3% árlega
útgjaldaaukningu til varnarmála
sem sett var árið 1977 verði af-
lagt en aðildarríkin eru hvött til
þess að meta aðstæður á hverjum
tíma og tiyggja nægileg framlög
til að viðhalda sameiginlegu ör-
yggi ríkja NATO.
I ljósi breyttra aðstæðna hefur
NATO ákveðið að draga mjög úr
heræfingum og þjálfun herafla
síns. í ályktuninni felst einnig
áskorun til Sovétmanna um að
þeir leggi sig enn frekar fram í
afvopnunarviðræðunum í Vínar-
borg en þeir hafa það sem af er
þessu ári heldur þótt draga lapp-
irnar í viðræðunum sem snúast
um niðurskurð á sviði hefðbundins
herafla allt frá Atlantshafí til Úr-
alfjaila. ítrekuð er nauðsyn þess
að Bandaríkin og Kanada hafí
áfram umtalsverðan herafla á
meginlandi Evrópu. Ráðherrarnir
taka vel í hugmyndir um að settar
verði á stofn sameiginlegar her-
sveitir innan NATO m.a. til að
annast sameiginlegar skyldur í
vörnum Þýskalands. Jafnframt er
mælt með því að kannaðir verði
möguleikar á sameiginlegum út-
gjöldum aðildarríkjanna til varnar-
mála.
Manfred Wömer kvað banda-
lagið standa frammi fyrir viða-
miklum verkefnum. Aðlaga þyrfti
stefnu þess síbreytilegum aðstæð-
um í Evrópu og ákveða hvemig
bregðast bæri við væntanlegum
samningi um niðurskurð í hefð-
bundnum vígbúnaði í Evrópu
þannig að varnar- og öryggishags-
munir aðildarríkjanna allra yrðu
tryggðir. Þá lægi fyrir að hefja
samningaviðræður um fækkun
skammdrægra eldflauga í Evrópu
og sameining þýsku ríkjanna hefði
í för með sér bæði flóknar og erfið-
ar samningaviðræður. Einnig yrðu
aðildarríkin að móta sameiginlega
afstöðu til fyrirhugaðs leiðtoga-
fundar þátttökuríkja í Ráðstefn-
unni um öryggi og samvinnu í
Evrópu (RÖSE/CSCE) sem fyrir-
hugaður er í París fyrir lok þessa
árs.
betri þjónusUi
Uvgru reró
Suzuki Swift Sedan 4ra dyra.
Verð frá kr.
765.000,-stgr.
Suzuki Fox Samurai.
Verö frá kr.
929.000,-slgr. r_
Suzuki Swift 3ja dyra.
Verö frá kr.
613.000,- slgr.
Suzuki bilar hf.
eru fluttir í Skeifuna 17.
Suzuki Swift 5 dyra.
Verð frá kr.
687.000,- stgr.
Suzuki Vitara.
Verð frá kr.
1150.000,- stgr.
Opið Id. 9-18 mánud.-föstud.
og kl. 10-17 laugardaga.
* Nýskráning, númcraspjöid —■
og 6 ára ryö,amarabyi)jlr SUZUKI BÍLAR HF
frá veiVsmi&ju cr inniUlin I vurM. SKEIFUNNI 17 - SÍMI 68S100