Morgunblaðið - 24.05.1990, Side 49

48
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. MAI 1990
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. MAÍ 1990
49

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
ÁrniJörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst IngiJónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið.
Andstæðingar
án baráttumála
Feluflokkar
í kosningaham
egar tekist er á í jafn mörg-
um sveitarfélögum og gert
er fyrir kosningarnar á laugar-
dag, mótast ekki neitt eitt kosn-
ingamál á vegum stjórnmála-
flokka, sem spannar landið allt.
Við þær aðstæður sem nú ríkja,
þegar ýmsir stjórnmálaflokkar
eða hlutar þeirra hafa beinlínis
farið í felur vegna kosninganna
er einnig enn ólíklegra en ella,
að eitthvert eitt mál sem nær
til landsins alls setji svip sinn á
kosningabaráttuna.
í forystugrein Morgunblaðs-
ins í gær var drepið á kosninga-
loforð sjálfstæðismanna í
Reykjavík og hvernig staðið er
að kynningu á þeim og efndum.
Enginn þarf að fara í grafgötur
um það, hvað Sjálfstæðisflokk-
urinn hyggst gera, verði honum
áfram treyst fyrir meirihluta-
stjórn. Verra er að átta sig á
því, hvað myndi gerast ef sjálf-
stæðismenn misstu meirihlut-
ann í Reykjavík, þar sem and-
stæðingar hans eru alls ekki á
einu máli og innan raða þeirra
ríkir ágreiningur bæði um menn
og málefni.
Þótt aðstæður allar séu á
þann veg sem hér er lýst og
áður hafi þeim svipað til þess
sem nú er, hefur andstæðingum
sjálfstæðismanna í Reykjavík,
sem þurfa að sækja á í kosn-
ingabaráttunni, yfirleitt tekist
að blása upp einhver mál og
gera þau að kosningamáli sínu.
Þannig var það eitt helsta deilu-
málið í Reykjavík fyrir kosning-
arnar 1986, hvort ráðist skyldi
í virkjun jarðhitans á Nesjavöll-
um og hvernig staðið hefði ver-
ið að landakaupum við suður-
enda Þingvallavatns. Nú er ekki
lengur minnst á Nesjavelli af
andstæðingum sjálfstæðis-
manna enda blasir við öllum,
sem það vilja sjá, að fáar fram-
kvæmdir hafa verið skynsam-
legri fyrir borgarbúa og ná-
grannabyggðirnar en einmitt
þær.
Reynslan af kosningamálun-
um í baráttunni 1986 hefur
kannski hrætt vinstri menn frá
því nú að ráðast til atlögu gegn
sjálfstæðismönnum með sama
eða svipuðum hætti. Líklegra
er þó að andstæðingar sjálf-
stæðismanna hafi einfaldlega
ekki fundið neitt sem þeir telja
snöggan blett á störfum og
stefnu sjálfstæðismanna. Gagn-
rýni aðstandenda Nýsvettvangs
vegna útgáfu tveggja kynning-
arbæklinga ávegum Reykjavík-
urborgar er þess eðlis að ekki
er gjörlegt að byggja heila kosn-
ingabaráttu á slíku máli. Til-
raunir framsóknarmanna til að
slá sig til riddara í nafni siðferð-
is eru dæmdar til að mistakast
og bera helst dómgreindarskorti
vitni. Alþýðubandalagsmenn
hafa frekar verið í slag við
Nýjan vettvang en Sjálfstæðis-
flokkinn. Kvennalistinn hefur
einfaldlega horfið í kosninga-
baráttunni og um aðra flokka
eða önnur framboð í Reykjavík
þarf í raun ekki að ræða.
Hafí Nýr vettvangur, Fram-
sóknarflokkur og Alþýðubanda-
lag í -Reykjavík viljað hampa
einhveiju einu sem þeir standa
allir einhuga um, hefði þeim
verið í lófa lagið að vekja at-
hygli á ríkisstjórn Steingríms
Hermannssonar, störfum henn-
ar og stefnu. Ekki hefur einu
sinni vottað fyrir tilraun til þess.
Kemur það nokkrum á óvart?
Greiðum
atkvæði!
IMorgunblaðinu á sunnudag
var fjallað um þá staðreynd,
að kosningaþátttaka í borgar-
stjórnarkosningum hefur farið
hraðminnkandi síðasta áratug,
sem og í sveitarstjórnarkosning-
um almennt. Kjörsókn í
Reykjavík var um 90% í borgar-
stjómarkosningunum á sjötta
og sjöunda áratugnum, en í
síðustu kosningumj 1986, var
hún tæplega 82%. A sama tíma
hefur kjörsókn í alþingiskosn-
ingum í Reykjavík jafnan verið
á milli 88 og 92%.
Á þessu er e' gin ein skýring.
Þeir Kjartan Gunnarsson, fram-
kvæmdastjóri Sjálfstæðis-
flokksins, og Sigurjón Péturs-
son, oddviti Alþýðubandalags-
ins, voru hins vegar sammála
um það hér í blaðinu, að lítil
harka í kosningabaráttunni ætti
sinn þátt í þessu áhugaleysi,
menn væru sammála um það
sem til heilla væri. Ekki skal
þessu andmælt heldur minnt á,
að sá ve’dur sem á heldur. Við
þurfum jll að nýta okkur réttinn
til þess að kjósa og hafa áhrif
á stjórn málefna sveitarfélags
okkar. Þeir sem verða fjarri
heimabyggð sinni á kjördag
þurfa að kjósa utan kjörstaðar,
áður en þeir leggja land undir
fót.
eftir Björn
Bjarnason
Hinn 5. janúar 1989 birtist flenni-
stór fyrirsögn í Þjóðviljanum yfir
mynd af þeim brosandi Olafi Ragn-
ari Grímssyni, formanni Alþýðu-
bandalagsins, og Jóni Baldvini
Hannibalssyni, formanni Alþýðu-
flokksins. Fyrirsögnin var á þennan
veg: Ólafur Ragnar — Varanlega
vinstrisamvinnu — Trúlofun krata
og íhalds hefur verið slitið. Fréttin
hefst á þessum orðum: „Það hefur
margt verið að breytast sem.skapar
nýjar forsendur. Alþýðuflokkurinn
var í 30 ár ýmist leynilega eða opin-
berlega trúlofaður Sjálfstæðis-
flokknum og sú trúlofun þvældist
fyrir farsælli samvinnu Alþýðu-
bandalags og Alþýðuflokks. Nú hef-
ur Alþýðuflokkurinn slitið þessari
trúlofun og virðist af einlægni vilja
taka höndum saman með okkur til
að umskapa íslenskt þjóðfélag á
grundvelli bræðralags og jafnréttiss
segir Ólafur Ragnar Grímsson.“ I
annarri frétt á sömu síðu er þetta.
haft eftir Jóni Baldvini Hannibals-
syni: „Sjálfstæðisflokkurinn hefur
verið að breytast á undanförnum
árum, er ekki lengur það sem hann
var, getur ekki með neinum rökum
haldið því fram að hann sé einhver
kjöifesta í íslenskum stjórnmálum,
þvert á móti er hann tómarúm. Það
er nauðsyn á að fylla þetta tóma-
rúm.“ Með þessum hætti kynnti
Þjóðviljinn fundaherferð flokks-
formannanna tveggja í ársbyrjun
1989, sem farin var á rauðu Ijósi.
Með myndinni í Þjóðviljanum stóð:
„Formenn A-flokkanna eru ánægðir
með lífið og tilveruna þessa dagana,
og Jón Baldvin segir tíma til kominn
að stokka upp í flokkakerfinu."
Hinn 23. janúar 1990 töluðu
flokksformennirnir tveir á „nýju
ljósi“ í Ársal Hótel Sögu. Þar spurði
Olafur Ragnar, hvers vegna vinstri
menn færu ekki til kosninga í vor
með Guðrúnu Agnarsdóttur eða
Ingibjörgu Sólrúnu kvennalistakon-
ur sem borgarstjóraefni gegn Davíð
Oddssyni; Alþýðubandalagið væri
tilbúið í samstarf um framboð
minnihlutaflokkanna í borgarstjórn.
Jón Baldvin taldi útlitið hjá minni-
hlutaflokkunum í Reykjavík ekki
björgulegt í komandi kosningum og
bætti við: „Menn munu lufsast að
kjörborðinu og henda atkvæðinu á
félaga Siguijón [Pétursson sem nú
skipar efsta sætið hjá Alþýðubanda-
laginu í Reykjavík] eða Bjarna [P.
Magnússon sem nú skipar þriðja
sætið á lista Nýs vettvangs], vitandi
að það skiptir engu máli.“
Skömmu eftir þennan fund hófust
þeir sem nú standa að framboði Nýs
vettvangs opinberlega handa um að
berja saman lista úr hópi andstæð-
inga Sjálfstæðisflokksins í borgar-
stjórn Reykjavíkur. Strax kom í ljós,
að innan Framsóknarflokksins var
ekki áhugi á sameiginlegu framboði
og sömu sögu var að segja um
Kvennalistann. Athyglin beindist því
að Alþýðuflokknum og Alþýðu-
bandalaginu, flokkum þeirra Jóns
Baldvins og Ólafs Ragnars. Þeir
stóðu ekki vel að vígi í Reykjavík
um þær mundir. í lok janúar birtust
í Stöð 2 niðurstöður skoðanakönn-
unar, sem sýndu aðeins 4,4% fylgi
Alþýðuflokksins í borginni, en hann
hlaut 10% atkvæða í borgarstjórnar-
kosningunum 1986, og 7% fylgi
Alþýðubandalagsins, sem fékk
20,3% atkvæða í borgai’stjórnar-
kosningunum 1986. Höfðu þessir
flokkar þannig samtals 30,3% kjör-
fylgi í Reykjavík fyrir fjórum árum
en samkvæmt þessum tölum aðeins
11,4% samtals í lok janúar.
Kratar í duftinu
Þessar ógnvekjandi tölur ýttu
undir þau öfl innan Alþýðuflokksins
sem töldu rétt að flokkurinn drægi
sig meira og minna í hlé vegna
komandi kosninga í Reykjavík. Fyr-
ir þessum mönnum vakti þó ekki
að flokkurinn byði alls ekki fram
heldur hitt að hann gerði það í
skjóli einhvers annars og í þeim
anda unnu alþýðuflokksmenn að því
að stofna til sameiginlegs framboðs
með hluta af Alþýðubandalaginu.
Varð Nýr vettvangur til upp úr
þessu. í rauðu og nýju ljósi verður
að líta á hann sem tilraun til að
láta drauminn frá því í janúar 1989
rætast.
Fulltrúa Alþýðu-
flokksins hefur ekki
verið mikið hampað í
baráttunni en látið
sér allt lynda að lok-
um. í stuttu máli má
segja, að Álþýðu-
flokknum hafí þótt
svo miklu skipta að
þurfa ekki að standa
einn og óstuddur í
þessum kosningaslag,
að hann hafí einfald-
lega skriðið í duftinu
fyrir samstarfsmönn-
um sínum.
Nýjum vettvangi er nú spáð
mismiklu fylgi í Reykjavík. Mest
hefur það orðið í höndunum á
starfsmönnum Félagsvísindastofn-
unar háskólans, sem telja að hann
geti fengið 23,3% en Alþýðubanda-
lagið 6,7% eða samtals 30%, sem
er hið sama og Alþýðuflokkur og
Alþýðubandalag fengu samtals í
borgarstjómarkosningunum 1986.
Þá sýndi sundurliðun Félags-
vísindastofnunar á uppsprettu fylg-
is Nýs vettvangs með hliðsjón af
afstöðu í fyrri kosningum, að
stærsti hópurinn kemur frá Alþýðu-
bandalaginu.
I prófkjörsbaráttu Nýs vettvangs
leitaðist Ólína Þorvarðardóttir við
að gera lítið úr keppinautum sínum
úr Alþýðuflokki og Alþýðubanda-
lagi með því að kalla þá „flokks-
hunda“. í þeirri baráttu var Bjarna
P. Magnússyni misboðið vegna þess
að hann taldi Jón Baldvin og aðra
forystumenn Alþýðuflokksins vinna
gegn sér. í kosningaslagnum sjálf-
um hefur Bjarni P. Magnússon, sem
hefur verið borgarfulltrúi Alþýðu-
flokksins, en skipar nú þriðja sætið
hjá Nýjum vettvangi, mátt sæta
ámæli meðal annars frá Ólínu, þeg-
ar þenni hefur þótt hann setja upp
of mikinn kratasvip.Fulltrúa Al-
þýðuflokksins hefur ekki verið mik-
ið hampað í baráttunni en látið sér
allt lynda að lokum. í stuttu máli
má segja, að Alþýðuflok-knum hafi
þótt svo miklu skipta að þurfa ekki
að standa einn og óstuddur í þessum
kosningaslag, að hann hafí einfaid-
lega skriðið í duftinu fyrir sam-
starfsmönnum sínum. Ólafur Ragn-
ar Grímsson man að minnsta kosti
eftir því sem hann sagði í janúar
1989 um samstarf af þessu tagi og
fleyginn á milli Sjálfstæðisflokks
og Alþýðuflokks.
Örlög Alþýðubandalagsins
Alþýðubandalagsfélag Reykja-
víkur (ABR) hefur verið burðarás
í öllu flokksstarfí Alþýðubandalags-
ins. Innan þess starfa þeir, sem
telja sig vörslumenn arfleifðarinnar
frá 1930, þegar Kommúnistaflokk-
ur íslands var stofnaður. Þeir vilja
ekki starfa í stjórnmálum nema á
eigin forsendum og milli þeirra og
jafnaðarmanna í Alþýðuflokknum
ríkir söguleg pólitísk óvild. Eru þeir
Svavar Gestsson menntamálaráð-
herra og Siguijón Pétursson. odd-
viti Alþýðubandalagsins í borgar-
stjórn, í forystu fyrir þessum hópi.
Þeir hafa nú í kosningabaráttunni
lent í beinni andstöðu við Ólaf
Ragnar Grímsson, formann Alþýðu-
bandalagsins, sem hefur hallað sér
að þeim hópi innan ABR, sem starf-
ar innan vébanda Birtingar og vill
framboð með Alþýðuflokknum.
Félagar í Birtingu urðu undir á
fundi í ABR 6. febrúar síðastliðinn
þegar ákveðið var að bjóða fram
G-lista í Reykjavík eins og þeir
Svavar og Siguijón vildu. Aðeins
þremur dögum síðar kom miðstjóm
Alþýðubandalagsins saman til fund-
ar og þar gerðu Birtingarmenn
harða hríð að gömlu kommaklík-
unni í flokknum, en Svavar Gests-
son reis upp henni til vamar og
snerist af hörku gegn kröfu um
uppgjör við kommúníska fortíð Al-
þýðubandalagsins. Upp úr miðjum
mars klofnaði síðan Alþýðubanda-
lagsfélag Reykjavíkur vegna kosn-
inganna til borgarstjómar og tók
Kristín Á. Ólafsdóttir, fráfarandi
borgarfulltrúi flokksins, þátt í próf-
kjöri Nýs vettvangs. Þegar Ólafur
Ragnar Grímsson flokksformaður
vildi ekki lýsa yfír stuðningi við
G-listann í Reykjavík sagði Siguijón
Pétursson að nauðsynlegt væri að
kalla saman landsfund í flokknum
og skipta um formann. Vísir að
klofningi Alþýðubandalagsins sást
á síðasta landsfundi þess í nóvem-
ber 1989 en eftir þann fund lýsti
Ólafur Ragnar því kampakátur yfir
í Morgunblaðsviðtali, að því færi
íjarri að klofningur væri yfírvofandi
í flokknum.
Tölur úr niðurstöðum skoðana-
kannana benda til þess að Svavar,
Siguijón og félagar, arftakar
Kommúnistaflokks íslands, sem
vilja búa á bak við þagnarmúr, þótt
Berlínarmúrinn sé fallinn, fái hroða-
lega útreið í kosningunum á laugar-
dag. Kannanimar sýna strauminn
frá Alþýðubandalaginu til Nýs vett-
vangs, til styrktar Ólafí Ragnari
Grímssyni. Hið hlálega við þessa
þróun er, að Ragnheiður Davíðs-
dóttir, formaður Nýs vettvangs, sér
ástæðu til að rita grein í Morgun-
blaðið til að bera af Nýjum vett-
vangi, að Óláfur Ragnar sé guðfað-
ir listans. Þannig hafa bæði forystu-
maður G-listans og Nýs vettvangs
hafnað forsjá Olafs Ragnars
Grímssonar opinberlega.
Kosningarnar hér í Reykjavík
ráða úrslitum um það, hvort Al-
þýðubandalagið verður áfram til í
sinni núverandi mynd. Svavar
Gestsson hefur undanfarið, eftir
páskaferð til Austur-Berlínar, ritað
afturhaldssamar sósíalista-greinar
í Þjóðviljann og er engu líkara en
hann sé að leggja grunninn að nýj-
um þröngum flokki, pólitísku skjóli
fyrir sig og skoðanabræður sína í
ofviðrinu sem er í vændum. Með
því að yfirgefa Alþýðubandalagið
og ganga til liðs við Nýjan vett.vang
eru kjósendur hins vegar einvörð-
ungu að lengja dauðastríðið á
vinstri kantinum. Nýr vettvangur
er í senn til marks um uppdráttar-
sýkina í Alþýðuflokki Jóns Baldvins
og einskonar flóttamannabúðir frá
Alþýðubandalaginu, biðsalur áður
en menn fínna sér varanleg heim-
kynni. Er ekki skynsamlegast að
stíga skrefíð til fulls til stuðnings
við markaðskerfíð eins og kjósendur
í Austur-Evrópuríkjunum? Sér-
keilnilegast er ef alþýðuflokks-
mönnum, sem vilja samstarf til
hægri, fínnst það fýsilegur kostur
að veita Nýjum vettvangi lið, sam-
tökum sem stefnt er sérstaklega
gegn Sjálfstæðisflokknum.
Að stela sigrinum
Að lista Nýs vettvangs standa
þeir sem hafa verið flokksbundnir
í Alþýðubandalagi, Alþýðuflokki og
Borgaraflokki auk hinna sem ekki
líta á sig bundna nokkrum flokki.
Þetta fólk kemur þannig úr ólíkum
áttum og hefur ekki neina reynslu
af því að starfa saman. Baráttuað-
ferðirnar minna á átök í framhalds-
skóla, þar sem meira er lagt upp
úr að koma höggi á andstæðinginn,
hvað sem það kostar, en hafa það
sem sannara reynist. Farið er inn
á þá nýju braut í auglýsingastríði
að birta neikvæðar auglýsingar um
andstæðinginn. Stefnumál listans
eru annað hvort mjög almennt orð-
uð eða ákaflega þröngt svo sem
eins og á þann veg, að borgarstjór-
inn eigi að ferðast um á reiðhjóli.
Minnir það fyrirheit helst á heit-
strengingar Jóns Baldvins Hanni-
balssonar eftir að hann varð ráð-
herra um að hann myndi aka um
á „bragga". Hvernig hefur verið
staðið við það?
Ekki er tekin mikil áhætta með
því að fullyrða, að fengju vinstri
flokkarnir umboð til að stjórna
Reykjavík í þessum kosningum,
myndi Nýr vettvangur fljótt
splundrast. Hann yrði þannig tíma-
bundið fyrirbæri en pólitísku áhrifin
yrðu langvinnari á öðrum vett-
vangi.
Barist frá útlöndum
Engum duldist það í ársbytjun
1989, að Steingrími Hermannssyni
forsætisráðherra var ekkert um
fundi þeirra Ólafs Ragnars og Jóns
Baldvins gefíð. Hann vissi sem var,
að það kynni að höfða til margra
framsóknarmanna að stofna til
vinstra samstarfs gegn sjálfstæðis-
mönnum. Auðvitað vildi þó
Steingrímur vera þar fremstur í
flokki eins og annars staðar. í kosn-
ingabaráttunni nú hefur hann valið
þann kost að halda sig sem mest í
útlöndum. Strax daginn eftir að
þingi lauk lagði Steingrímur land
undir fót. Hann hefur minnt á sig
með því að segja frá viðtölum sínum
við fræga menn, suma þó að endem-
um. Hér skal enginn dómur lagður
á, hvaða áhrif þessi barátta
Steingríms hefur. Hitt er ljóst, að
Arafat gerði honum engan greiða
með því að sýna honum ísraelsku
myntina og skýra mynd á henni sem
ótvíræða yfírlýsingu um útþenslu-
stefnu ísraela, þar sem engin slík
mynt hefur verið slegin að sögn
ísraelskra yfirvalda. Þá eru mjög
skiptar skoðanir um það, hvort
umhverfisráðstefnan í Björgvin sem
þeir sóttu Steingrímur og Júlíus
Sólnes hafí markað jákvæð spor í
baráttunni gegn mengun. Loks
hlýtur að hafa verið erfítt fyrir for-
sæt.isráðherra ríkisstjórnar íslands
að sitja undir því í Prag, að Vaclav
Havel, forseti Tékkóslóvakíu, lýsti
stefnu íslands gagnvart Litháen
sem undansláttarstefnu. Hvernig
ætlar ráðherrann að koma þeim
skoðunum á framfæri annars staðar
á Norðurlöndunum?
Þannig sá Sigmund þá Jón Baldvin og Ólaf Ragnar þegar þeir hófú herferðina á Rauðu ljósi í janúar 1989.
Framsóknarmenn eru sérfræð-
ingar í að segjast annarrar skoðun-
ar en aðrir telja þá vera. í barátt-
unni sem þeir heyja nú fyrir að
halda sæti í borgarstjórn Reykjavík-
ur hafa framsóknarmenn lagst lágt,
Engum duldist það í
ársbyrjun 1989, að
Steingrími Her-
mannssyni forsætis-
ráðherra var ekkert
um fundi þeirra Ólafs
Ragnars og Jóns
Baldvins gefíð. Hann
vissi sem var, að það
kynni að höfða til
margra framsóknar-
manna að stofna til
vinstra samstarfs
gegn sjálfstæðis-
mönnum. Auðvitað
vildi þó Steingrímur
vera þar fremstur í
flokki eins og annars
staðar. I kosningabar-
áttunni nú hefur hann
valið þann kost að
halda sig sem mest í
útlöndum.
þótt þeir segist setja siðferði í önd-
vegi. Hið furðulegasta við Fram-
sóknarflokkinn er að hann skuli
halda fylgi sínu sama á hveiju dyn-
ur og síðan geta smeygt sér í það
gervi sem þarf til að komast í valda-
aðstöðu. Flokkurinn kann hins veg-
ar nú að standa á svipuðum tíma-
mótum og Alþýðubandalagið að því
leyti, að meginhugsjón hans er að
hrynja eða það sem hún hefur verið
ummynduð í: Samband íslenskra
samvinnufélaga (SÍS). Hið fjár-
hagslega og hugmyndafræðilega
uppgjör sem af því leiðir kann ekki
síður að verða hrikalegt og erfitt
en uppgjörið eftir miðstýringu
kommúnismans. Líklega hefur
vandi SÍS þó ekki komið nægilega
mikið fram í dagsljósið enn þá til
að hann hafi áhrif í kosningunum
núna, enda hafa andstæðingar
Framsóknarflokksins ekkert komið
við þennan viðkvæmasta blettinn á
honum.
Horftiu flokkarnir
Það er staðreynd að enginn for-
manna stjórnarflokkanna getur
kosið eigin flokkslista í sveitarfélög-
unum þar sem þeir búa. í Garðabæ,
heimabyggð Steingríms Hermanns-
sonar, tala menn um KGB-listann
til að minna á að stuðningsmenn
Kvennalista, Alþýðubandalags og
Framsóknarflokks hafa sameinast
um einn lista, sem forsætisráðherra
kýs væntanlega. Á Seltjarnarnesi
þar sem þeir búa flokksformennirn-
ir Júlíus Sólnes og Ólafur Ragnar
Grímsson býður hvorki Borgara-
flokkur Júlíusar né Alþýðubandalag
Ólafs fram. I Reykjavík er enginn
A-listi í boði fyrir Jón Baldvin
Hannibalsson. Þessi staðreynd segir
meira en mörg orð.
Þó er ekki enn unnt að tala um
Alþýðubandalag, Alþýðuflokk og
Framsóknarflokk almennt sem
horfna lista, þar sem menn beijast
víða um land undir merkjum flokk-
anna. Borgaraflokkurinn skiptir
hins vegar engu máli í sveitar-
stjórnakosningunum og hljóta fleiri
þingmenn hans en Ásgeir Hannes
Eiríksson, sem er í framboði fyrir
Nýjan vettvang, þótt kosninga-
stjórnin hafi látið eins lítið á honum
bera og frekast er kostur, að vera
farnir að velta því fyrir sér, hvar
þeir eigi að leita fyrir sér vilji þeir
sinna stjórnmálum áfram.
Með hliðsjón af þeirri miklu upp-
sveiflu sém orðið hefur á fylgi
Kvennalistans á undanförnum
árum, ef marka má skoðanakann-
anir, kemur á óvart, hve lítið fer
fyrir honum til dæmis í kosninga-
baráttunni í Reykjavík. Listinn rek-
ur uppruna sinn til velgengni í borg-
arstjórnarkosningum 1982, þegar
hann fékk fleiri atkvæði í fyrstu
atrennu en Alþýðuflokkur og Fram-
sóknarflokkur. Kvennalistinn hefur
alltaf starfað með öðrum blæ en
hinir stjórnmálaflokkarnir, þannig
að það boðar ef til vill ekki almennt
fylgisleysi og upphaf endaloka, að
listinn hafí horfið í kosningabarátt-
unni.
Mikið i húfí
Landsmálabaráttan hefur ekki
sett svip sinn á sveitarstjórnakosn-
ingarnar. Á hinn bóginn er ljóst,
að úrslit kosninganna verða metin
sem skýr vísbending um stöðu
flokkanna á landsvísu og framtíð
ríkisstjórnarinnar. Þar kemur til
dæmis í fyrsta sinn í ljós, hvernig
Sjálfstæðisflokkurinn stendur að
vígi eftir klofninginn fyrir þing-
kosningarnar 1987, þegar Albert
Guðmundsson yfirgaf flokkinn og
stofnaði Borgaraflokkinn. Kannanir
nú benda til mikils fylgis flokksins
á landsvísu og styrkrar stöðu í höf-
uðvígi hans, Reykjavík. Á liðnum
vetri fagnaði Þorsteinn Pálsson,
formaður Sjálfstæðisflokksins,
samstarfi A-flokkanna, Alþýðu-
bandalags og Alþýðuflokks. Hann
taldi nýjan flokk þeirra Jóns Bald-
vins og Ólafs Ragnars greinilega
ekki verða til þess að fylla neitt
tómarúm eftir Sjálfstæðisflokkinn
heldur myndi slíkur flokkur skerpa
línur í stjórnmálunum og auðvelda
fólki að gera upp á milli flokka.
Þorsteinn sér auðvitað að þeir sem
hafna sósíalískri jafnaðarstefnu
geta ekki kosið slíkan forsjár-
hyggjuflokk heldur hljóta að snúa
sér beint til Sjálfstæðisflokksins;
Alþýðuflokkurinn sé einfaldlega að
færast til vinstri með samstarfi við
Alþýðubandalagið. Kemur þetta
viðhorf heim og saman við könnun
Félagsvísindastofnunar á uppruna
fylgis Nýs vettvangs, það er að
mestu frá Alþýðubandalaginu.
Sterkasta tromp sjálfstæðis-
manna er að geta bent á hve vel
Reykjavík og öðrum sveitarfélögum
hefur vegnað, þar sem þeim hefur
verið treyst til meirihlutastjórnar.
Þau eru auk Reykjavíkur: Seltjarn-
arnes, Mosfellssveit Garðabær,
Grundarfjörður, Stykkishólmur,
Tálknafjörður, Ólafsfjörður og
Hveragerði. Nú beinist athygli sér-
staklega að baráttu sjálfstæðis-
manna við meirihluta vinstri manna
í Kópavogi og Hafnarfirði. Einnig
er fylgst með því af athygli, hvort
Alþýðuflokknum tekst að verja
hreinan meirihluta sinn í Keflavík
og hvort rauði liturinn er jafn sterk-
ur og áður á Neskaupstað, þar sem
Alþýðubandalaginu hefur löngum
verið treyst til meirihlutastjórnar.
Þá hefur það gerst síðan kosið
var síðast, að Davíð Oddssyni, borg-
arstjóra í Reykjavík, hefur verið
falinn nýr trúnaður í Sjálfstæðis-
flokknum, en á liðnu hausti var
hann kjörinn varaformaður flokks-
ins. Er ekki vafi á því, að úrslitin
í Reykjavík verða túlkuð í ljósi þessa
og þau munu hafa áhrif á styrk
Davíðs innan flokksins út fyrir
borgarmörk Reykjavíkur.
í syeitarstjórnakosningum eru
menn að velja forystumenn í sveit-
arfélagi sínu. Úrslit kosninganna
verða hins vegar notuð sem vog á
pólitíska ástandið í landinu og með
atkvæði sínu nú geta menn ekki
síður en í þingkosningum haft mik-
il áhrif á stjórn landsmála. Vandinn
er hins vegar í mörgum tilvikum
sá að víða hafa stjórnarsinnar og
ráðherrar reynt að fela flokka sína.
Er það tilviljun eða kannski til
marks um trú á góðan málstað?
assé