Morgunblaðið - 05.07.1990, Blaðsíða 15

t1"’r***#”
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 5. JULI 1990
Byggðastofnunar eru kaupleigu-
íbúðir eini möguleikinn til þess að
unnt verði að snúa þeirri óheillaþró-
un við, að fólk flýji landsbyggðina.
Fleiri og fleiri gera sér grein fyrir
því að valkostir þurfa að vera fyrir
hendi í húsnæðismálum. Með kaup-
leiguíbúðum gefst fólki kostur á
kaupum, kaupum á hiutareigna eða
leigu, allt eftir getu hvers og eins.
Þeir sem eiga ekkert fjármagn, en
komast í leigu í félagslegri kaup-
leiguíbúð, sem er hentugasti kostur-
inn, þurfa að greiða um 12 þúsund
króna húsaleigu fyrir 5 milljón
króna íbúð. Ef þessir leigjendur vilja
eignast þessa sömu íbúð geta þeir
gert það strax eða síðar, ef tekjur
batna, og þá eru mánaðargreiðslur
um 16 þúsund krónur. Ef þessar
mánaðargreiðslur eru bornar saman
við 30-40 þúsund króna húsaleigu
á almennum leigumarkaði sést að
með kaupleigukerfinu er fólki gert
kleift að eignast íbúð á öruggan
hátt, þannig skapast svigrúm til
sparnaðar. M.ö.o. séreignastefnan í
húsnæðismálum landsmanna hefur
verið styrkt með kaupleigukerfinu.
Fílabeinsturn íhaldsins
Af framansögðu má ljós_ vera
þversögnin í skrifum Birgis ísleifs
í blaðagrein sinni. Dómur hans er
að jafnaðarmenn hafi náð veruleg-
um árangri í því að brjóta niður
séreignastefnuna í húsnæðismálum.
Þessu er þveröfugt farið. Jafnaðar-
menn hafa opnað nýja valkosti í
húsnæðismálum og nýjar leiðir sem
bjóða fólki upp á viðráðanleg kjör
til að eignast húsnæði eftir getu
hvers og eins. Það sérkennilega í
stefnu íhaldsins er, að þó að þeir
segi að stefna þeirra byggist á frelsi
fólks til að velja, þá vilja þeir ekki
að fólk hafi frelsi til að velja í hús-
næðismálum. Ur fílabeinsturni
þeirra virðist aðeins horft til einnar
áttar í húsnæðismálum, séreigna-
stefnu þeirra betur settu í þjóðfélag-
inu.
Jóhanna Sigurðardóttir
„Séreignastefnan í hús-
næðismálum sem Birgir
ísleifur lofar í grein
sinni, og sem hann seg-
ir að hafi verið eitt af
séreinkennum íslensks
þjóðfélags, er byggð á
fölskum forsendum.
Fólk hefiir verið neytt
í íbúðarkaup þar sem
annað hefur ekki verið
í boði.“
fyrir börn, heimili og fjölskyldulíf
hafa ekki einungis verið skelfilegar
fyrir viðkomandi fjölskyldur, heldur
einnig dýrar fyrir þjóðfélagið.
Valkostir fyrir fólkið
Með þeim breytingum sem gerðar
hafa verið í húsnæðismálum á und-
anförnum þremur árum, með kaup-
leiguíbúðum, húsbréfakerfinu og
breytingum á félagslega hluta hús-
næðislánakerfisins, hafa opnast nýir
valkostir í húsnæðismálum þannig
að fólk á nú möguleika á að eign-
ast húsnæði án þess að veija 20-30
bestu árum ævi sinnar í skuldabasl
við að koma upp þaki yfir höfuðið.
Með húsbréfakerfínu er tryggt
að þeir sem geta fest kaup á hús-
næði á hinum fijálsa markaði, geta
fengið langtímalán þegar þeim hent-
ar. Biðtími er enginn, til samanburð-
ar við 2ja til 3ja ára biðtíma eftir
láni úr gamla biðraðakerfinu. I hús-
bréfakerfinu festir fólk kaup á íbúð
þegar því hentar. Aðstoð hins opin-
bera hefur verið færð yfir í skatta-
kerfið og þeir njóta hennar sem
þurfa á henni að halda, ólíkt því sem
var í gamla biðraðakerfinu þar sem
allir fengu niðurgreidda vexti, hvort
sem þeir þurftu á þeim að halda eða
ekki. Greiðslubyrðin í húsbréfakerf-
inu er lægri en í biðraðakerfinu
þegar tillit er tekið til vaxtabótanna
og þess að þprf fyrir skammtímalán
er minni. Þannig hefur séreigna-
stefnan í húsnæðismálum lands-
manna verið styrkt með tilkomu
húsbréfakerfisins.
Alþingi samþykkti lög um kaup-
leiguíbúðir á árinu 1988. Að mati
Höfundur er félagsmálaráðherra.
Séreignastefna íhaldsins
Séreignastefnan í húsnæðismál-
um sem Birgir ísleifur lofar í grein
sinni, og sem hann segir að hafi
verið eitt af séreinkennum íslensks
þjóðfélags, er byggð á fölskum for-
sendum. Fólk hefur verið neytt í
íbúðarkaup þar sem annað hefur
ekki verið í boði. Það hefur verið
hið raunverulega séreinkenni
íslensks þjóðfélags. Það er blekking
að segja að sú fjölskylda sem skuld-
ar nánast allt verð íbúðar sinnar
eigi þá íbúð. í mörgum tilvikum er
réttara að segja að skráðir íbúðar-
eigendur leigi hjá skuldareigendum.
Mér er stundum nær að halda
að Birgir ísleifur og íhaldið lifi í
einhveijum fílabeinsturni þegar þeir
ræða eða skrifa um húsnæðismál. 1
kjördæmi þingmannsins, Reykjavík,
hafa yfirleitt verið um 8 umsækj-
endur um hverja íbúð sem úthlutað
hefur verið úr félagslega húsnæði-
skerfinu. Stór hluti þeirra eru ein-
stæðir foreldrar með 40-60 þúsund
krónur í 'laun á mánuði. Láglauna-
fólk, öryrkjar, einstæðir foreldrar
og aldraðir eru stórir hópar sem
eiga allt sitt undir því að félagsleg-
ar íbúðir séu einnig valkostur í hús-
næðismálum, en framhjá því vill
íhaldið greinilega líta.
Láglauna- og meðaltekjufólk sem
þarf að greiða 30-40 þúsund krónur
í húsaleigu á mánuði á enga mögu-
leika á að leggja fé til hliðar til íbúð-
arkaupa. Margir hafa því þurft að
efitir Jóhönnu
Sigurðardóttur
Birgir ísleifur Gunnarsson, al-
þingismaður, skrifaði grein um hús-
næðismál í Morgunblaðið 28. júní
síðastliðinn, þar sem hann kvað upp
þann dóm að verið væri að leggja
séreignastefnuna í húsnæðismálum
landsmanna í rúst. Ástæðan sem
Birgir ísleifur gefur sér er að fyrir
þinglok voru samþykkt lög á Al-
þingi sem gera ráð fyrir stórauknum
hlut „félagslegra íbúða“ í húsnæðis-
málum hér á landi.
Félagslegt húsnæði
a.m.k. ‘A af byggingarþörf
Birgir Isleifur finnur því allt til
foráttu í grein sinni í Morgunblaðinu
að í nýju lögunum um Húsnæðis-
stofnun ríkisins segi: „Stefna skal
að því að byggja félagslegt húsnæði
sem nemur a.m.k. einum þriðja af
árlegri íbúðaþörf landsmanna og
skal fjáröflun til sjóðsins _ hagað
samkvæmt því.“ Ef Birgir Isleifur
hefði kynnt sér húsnæðislöggjöfina
betur hefði hann komist að því að
þetta ákvæði hefur verið í lögum
um Húsnæðisstofnun ríkisins frá
árinu 1980. Ákvæðið er ekki nýtt
og Birgir ísleifur hefur ekki lagt
fram neina tillögu um lagabreytingu
á þessu ákvæði í tíð sinni sem ráð-
herra eða alþingismaður.
Það sem er nýtt er hins vegar
það, að á síðasta ári var því tak-
marki laganna í fyrsta skipti náð,
sem löngu var tímabært, að lánveit-
ingar Byggingarsjóðs verkamanna
væru þriðjungur af byggingarlánum
Húsnæðisstofnunar, eða um 36%. Á
þriggja ára tímabili 1988 til 1990
hafa verið heimiluð lán til 2.076
félagslegra íbúða og almennra
kaupleiguíbúða, samanborið við
1.764 lán á öllu tímabilinu frá 1980
til 1987. Aukning á byggingarlán-
um úr Byggingarsjóði verkamanna
var um 31% að raunvirði milli ár-
anna 1988 og 1989. Frá 1986 til
1989 jukust útlán Byggingarsjóðs
verkamanna til félagslegra íbúða
um 134% að raunvirði. Þessi aukn-
ing á félagslegu húsnæði var löngu
orðin tímabær, því af um 88 þúsund
íbúðum í landinu eru aðeins um 7
þúsund félagslegar, eða um 8%. Á
hinum Norðurlöndunum er þetta
hlutfall um 20-30%.
kaupa íbúðir og fá allt lánað til
þeirra kaupa. í sérstökum tilvikum
hafa kaupendur verkamannabú-
staðaíbúða getað fengið allt íbúðar-
verðið lánað. Fjöldi þeirra sem hafa
þurft á þessum 100% lánum að
halda hefur sífellt aukist, en því
miður hefur þetta í Ijölmörgum til-
vikum ekki dugað til. Mörg hundruð
ijölskyldur hér á landi hafa farið
illa út úr þessum viðskiptum sem
leitt hefur til gjaldþrota og upp-
lausnar á heimilum. Er það þessi
stefna í húsnæðismálum sem íhaldið
vill viðhalda?
Stefnubreyting
í húsnæðismálum
í þeim breytingum á félagslega
hluta húsnæðislánakerfisins, sem
Birgir Isleifur telur af hinu vonda,
er lögð áhersla á að fólk eigi val
um þá kosti sem í boði eru í hús-
næðismálum, að fólk geti eignast
eða ieigt íbúðir eftir aðstæðum
hvers og eins. Auk þess nýtist það
fjármagn sem varið er til félagslega
húsnæðislánakerfisins betur en áður
eftir lagabreytinguna.
Hingað til hefur íhaldið haldið því
fram að val einstaklingsins sé mikil-
vægara öllu. Því hefði mátt halda
að Birgir ísleifur mundi fagna því
að val fólks á húsnæðismálum hefur
verið aukið. Þess í stað ákallar Birg-
ir ísleifur þá tíð er lágtekjufólk var
neytt til að ráðast í íbúðarkaup, oft
án þess að eiga minnstu möguleika
á að láta kaupin ganga upp. Við
þessu fólki hefur hingað til ekkert
annað blasað en martröð óleysan-
legrar skuldasúpu. Afleiðingar þess
FRUMSYNUM STORMYNDINA
LEITIN AÐ RflUÐfl OKTOBER
EFTIRFORIN
ER HAFIN
Leikstjóri „Die Hardk‘ leiðir
okkur á vit hættu og
magnþrunginnar spennu í
þessari stórkostlegu
spennumynd sem gerð er eftir
metsölubókinni

SEAN
C0NNERY
ALEC
BALDWIN
Bönnuð innan 12 ára
Sýnd kl. 5, 7.30 og 10
Úrvals spennumynd þar sem er valinn maður í hverju rúmi. Leikstjóri er John McTiernan (Die Hard). Myndin er gerð eftir sögu Tom Clancy (Rauður
stormur). Handritshöfundur er Donald Stewart (sem hlaut Óskarinn fyrir „Missing"). Leikararnir eru heldur ekki af verri endanum: Sean Connery (Unto-
uchables, Indiana Jones), Alec Baldwin (Working Girl), Scott Glenn (Apocalypse Now), James Earl Jones (Coming to America), Sam Neill (A Cry in the
Dark), Joss Ackland (Lethal Weapon II), Tim Curry (Clue)og Jeffrey Jones (Amadeus). __ _g - __S*.
HASK0LABI0
Mikilvæg stefiiubreyt-
ing í húsnæðismálum